Chủ tịch phường có quyền quyết định về cấp phép xây dựng không? Bài viết phân tích quyền hạn, ví dụ thực tế, lưu ý và căn cứ pháp lý.
1. Chủ tịch phường có quyền quyết định về cấp phép xây dựng không?
Cấp phép xây dựng là một thủ tục quan trọng nhằm đảm bảo các công trình xây dựng tuân thủ quy hoạch và các quy định pháp luật liên quan đến an toàn, môi trường và sử dụng đất. Câu hỏi “Chủ tịch phường có quyền quyết định về cấp phép xây dựng không?” phản ánh sự quan tâm của người dân về vai trò của Chủ tịch phường trong việc quản lý xây dựng tại địa phương.
Theo quy định hiện hành, Chủ tịch phường không có quyền quyết định cấp phép xây dựng. Thẩm quyền cấp phép xây dựng thuộc về cơ quan cấp quận hoặc cấp huyện, cụ thể là Ủy ban Nhân dân (UBND) quận, huyện hoặc Phòng Quản lý đô thị của quận, huyện nơi có công trình xây dựng. Phường là cấp hành chính cơ sở, có trách nhiệm hỗ trợ, kiểm tra và giám sát các hoạt động xây dựng trên địa bàn, đảm bảo các công trình xây dựng tuân thủ pháp luật, nhưng không có quyền cấp phép.
Vai trò của Chủ tịch phường trong việc cấp phép xây dựng thường dừng lại ở việc hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục cấp phép tại cấp quận hoặc huyện và phối hợp với các cơ quan liên quan để kiểm tra, giám sát các công trình đã được cấp phép. Chủ tịch phường có thể phản ánh và kiến nghị lên cấp quận về các vấn đề xây dựng bất hợp pháp hoặc xây dựng không đúng với giấy phép đã được cấp, nhưng không thể tự mình cấp phép hoặc thu hồi giấy phép xây dựng.
Tuy nhiên, trong trường hợp phát hiện công trình xây dựng trái phép hoặc vi phạm quy định xây dựng trên địa bàn, Chủ tịch phường có thể yêu cầu đình chỉ thi công tạm thời và báo cáo lên cơ quan cấp quận, huyện để xử lý theo thẩm quyền. Điều này nhằm ngăn chặn các hành vi xây dựng trái phép và đảm bảo an toàn cho khu vực.
2. Ví dụ minh họa
Một ví dụ cụ thể về vai trò của Chủ tịch phường trong việc quản lý cấp phép xây dựng có thể là trường hợp tại phường M, nơi có một hộ dân tiến hành xây dựng công trình nhà ở mà chưa được cấp giấy phép xây dựng.
Khi phát hiện sự việc, Chủ tịch phường M đã yêu cầu đình chỉ thi công công trình và lập biên bản vi phạm. Sau đó, ông báo cáo lên UBND quận và đề nghị xử lý theo đúng quy định. Cơ quan cấp quận đã tiếp nhận báo cáo và cử đại diện đến kiểm tra, sau đó quyết định xử phạt chủ đầu tư công trình và yêu cầu hoàn tất các thủ tục xin phép xây dựng theo quy định.
Qua ví dụ này, có thể thấy rõ Chủ tịch phường có vai trò kiểm tra, giám sát và phối hợp với cấp trên trong việc xử lý vi phạm về xây dựng, nhưng không có quyền quyết định cấp phép xây dựng.
3. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù vai trò và thẩm quyền của Chủ tịch phường trong quản lý xây dựng đã được quy định rõ ràng, nhưng trong thực tế vẫn còn tồn tại một số vướng mắc như sau:
- Người dân chưa hiểu rõ quy trình và cấp thẩm quyền cấp phép: Một số người dân cho rằng có thể xin giấy phép xây dựng từ Chủ tịch phường mà không cần lên quận, điều này dẫn đến nhiều trường hợp nộp hồ sơ không đúng nơi và mất thời gian.
- Khả năng giám sát công trình hạn chế: Do phường không có thẩm quyền cấp phép mà chỉ đóng vai trò giám sát, nên khi có trường hợp xây dựng sai phép hoặc không phép, phường chỉ có thể yêu cầu đình chỉ tạm thời và báo cáo lên cấp quận. Điều này có thể gây chậm trễ trong việc xử lý các vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến trật tự xây dựng tại địa phương.
- Thiếu nhân lực và trang thiết bị hỗ trợ kiểm tra: Ở nhiều phường, lực lượng kiểm tra xây dựng còn hạn chế về nhân lực, kỹ thuật và thiết bị, dẫn đến khó khăn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp xây dựng trái phép.
- Khả năng phối hợp với cấp quận chưa hiệu quả: Một số trường hợp phường gặp khó khăn khi phối hợp với các cơ quan cấp quận, dẫn đến chậm trễ trong việc xử lý các vi phạm, nhất là trong trường hợp có công trình xây dựng phức tạp.
4. Những lưu ý cần thiết
Để đảm bảo việc cấp phép xây dựng diễn ra đúng quy định và quyền lợi của người dân được bảo vệ, cần lưu ý một số điểm sau:
- Người dân nên tìm hiểu kỹ quy trình cấp phép xây dựng: Trước khi khởi công xây dựng, người dân nên tìm hiểu kỹ về quy trình xin giấy phép xây dựng tại UBND quận, huyện và không nộp hồ sơ tại phường vì phường không có thẩm quyền cấp phép. Các quy định về giấy phép xây dựng có thể được tham khảo tại các Phòng Quản lý đô thị thuộc UBND quận, huyện.
- Phối hợp tốt với phường để giám sát công trình: Trong quá trình xây dựng, người dân cần tuân thủ các quy định đã được phê duyệt trong giấy phép xây dựng. Nếu có thay đổi, cần báo cáo lên cơ quan có thẩm quyền để điều chỉnh giấy phép. Chủ tịch phường có thể phối hợp kiểm tra và giám sát các công trình trên địa bàn, đảm bảo an toàn và tuân thủ quy định pháp luật.
- Thực hiện đúng các quy định về xây dựng: Người dân cần nắm rõ quy định về diện tích, chiều cao và kiến trúc công trình để đảm bảo không vi phạm. Trường hợp xây dựng không phép hoặc sai phép có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí yêu cầu phá dỡ công trình vi phạm.
- Chủ tịch phường nên nâng cao năng lực giám sát: Đối với Chủ tịch phường và đội ngũ giám sát xây dựng tại phường, cần thường xuyên kiểm tra, giám sát các công trình trên địa bàn. Điều này giúp phát hiện kịp thời các vi phạm và báo cáo lên cấp quận để có biện pháp xử lý nhanh chóng.
5. Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý liên quan đến quyền hạn của Chủ tịch phường trong việc cấp phép xây dựng và giám sát xây dựng bao gồm:
- Luật Xây dựng 2014, sửa đổi bổ sung 2020: Quy định rõ thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng thuộc UBND quận, huyện và các cơ quan liên quan, phường chỉ có vai trò giám sát, hỗ trợ xử lý vi phạm.
- Nghị định 15/2021/NĐ-CP về quản lý chất lượng công trình xây dựng: Quy định chi tiết về các hoạt động giám sát công trình và quyền hạn của các cơ quan nhà nước trong quản lý xây dựng.
- Thông tư 15/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng: Hướng dẫn về quy trình cấp giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng tại các địa phương, trong đó xác định rõ thẩm quyền cấp phép thuộc về cấp quận, huyện.
- Nghị định 139/2017/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng, trong đó nêu rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền từ phường, quận trong việc quản lý và xử lý các công trình vi phạm.
Như vậy, Chủ tịch phường không có quyền quyết định về cấp phép xây dựng nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát, kiểm tra và báo cáo các hoạt động xây dựng trên địa bàn. Việc hiểu rõ thẩm quyền và quy trình cấp phép xây dựng giúp người dân và chính quyền địa phương phối hợp hiệu quả, đảm bảo các công trình xây dựng tuân thủ quy định, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn và hợp pháp.
Tham khảo thêm các quy định về hành chính xây dựng tại đây.
