Các quyền và nghĩa vụ của người lao động trong hợp đồng lao động là gì?Bài viết này sẽ phân tích các quyền và nghĩa vụ của người lao động trong hợp đồng lao động, kèm theo ví dụ minh họa và lưu ý quan trọng.
1. Các quyền và nghĩa vụ của người lao động trong hợp đồng lao động là gì?
Hợp đồng lao động là một thỏa thuận pháp lý giữa người lao động và người sử dụng lao động, quy định quyền lợi và nghĩa vụ của cả hai bên trong mối quan hệ lao động. Theo Bộ luật Lao động 2019, người lao động có một số quyền và nghĩa vụ cơ bản trong hợp đồng lao động như sau:
Quyền của người lao động
- Quyền được làm việc: Người lao động có quyền được làm việc trong môi trường an toàn, lành mạnh, không bị phân biệt đối xử và không bị xâm hại đến danh dự và nhân phẩm.
- Quyền nhận lương: Người lao động có quyền được nhận tiền lương đúng hạn và đầy đủ theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động. Lương không được thấp hơn mức lương tối thiểu theo quy định của pháp luật.
- Quyền được nghỉ ngơi: Người lao động có quyền được nghỉ phép, nghỉ lễ và nghỉ bù theo quy định của pháp luật và thỏa thuận trong hợp đồng lao động.
- Quyền được đào tạo: Người lao động có quyền được đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao trình độ và năng lực làm việc.
- Quyền tham gia tổ chức: Người lao động có quyền tham gia vào các tổ chức đại diện cho quyền lợi của mình như công đoàn, hiệp hội nghề nghiệp.
- Quyền khiếu nại: Người lao động có quyền khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm quyền lợi của mình hoặc các hành vi sai trái của người sử dụng lao động.
Nghĩa vụ của người lao động
- Nghĩa vụ thực hiện công việc: Người lao động có nghĩa vụ thực hiện công việc theo hợp đồng đã ký kết và hoàn thành các nhiệm vụ được giao đúng thời hạn.
- Nghĩa vụ tuân thủ nội quy: Người lao động phải tuân thủ nội quy, quy chế làm việc của công ty và các quy định pháp luật liên quan đến lao động.
- Nghĩa vụ bảo mật thông tin: Người lao động có nghĩa vụ bảo mật thông tin, tài liệu và bí mật công nghệ của công ty trong suốt thời gian làm việc.
- Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại: Nếu người lao động gây thiệt hại cho tài sản của công ty do lỗi của mình, họ có nghĩa vụ phải bồi thường theo quy định pháp luật và hợp đồng.
- Nghĩa vụ tham gia đào tạo: Người lao động có nghĩa vụ tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng khi được yêu cầu và không từ chối tham gia nếu không có lý do chính đáng.
2. Ví dụ minh họa
Tình huống:
Chị Hòa làm việc tại một công ty sản xuất thực phẩm. Chị đã ký hợp đồng lao động có thời hạn 2 năm với công ty. Trong hợp đồng, quyền lợi và nghĩa vụ của chị được quy định như sau:
- Quyền lợi: Chị Hòa được nhận lương 10 triệu đồng/tháng, có quyền nghỉ phép 12 ngày/năm và tham gia các khóa đào tạo nâng cao chuyên môn.
- Nghĩa vụ: Chị Hòa phải hoàn thành công việc được giao, tuân thủ các quy định về an toàn lao động, bảo mật thông tin công ty và tham gia đầy đủ các buổi họp.
Trong suốt quá trình làm việc, chị Hòa đã hoàn thành tốt công việc và không vi phạm nội quy công ty. Chị đã thực hiện đúng quyền lợi của mình bằng cách tham gia các khóa đào tạo do công ty tổ chức và nhận lương đầy đủ theo thỏa thuận.
Tuy nhiên, trong một lần, chị Hòa đã từ chối thực hiện một nhiệm vụ được giao mà không có lý do chính đáng. Điều này dẫn đến việc chị bị nhắc nhở và cảnh báo vi phạm nghĩa vụ. Nếu hành vi này tiếp tục xảy ra, chị có thể đối mặt với hình thức xử lý kỷ luật.
3. Những vướng mắc thực tế
Khó khăn trong việc nhận biết quyền lợi
Nhiều người lao động không nắm rõ quyền lợi của mình theo hợp đồng lao động và pháp luật, dẫn đến việc không dám yêu cầu quyền lợi hợp pháp hoặc không biết cách khiếu nại khi quyền lợi bị xâm phạm.
Tranh chấp về nghĩa vụ
Có thể xảy ra tranh chấp giữa người lao động và doanh nghiệp về việc thực hiện nghĩa vụ. Ví dụ, doanh nghiệp có thể yêu cầu người lao động làm thêm giờ mà không tính tiền, trong khi người lao động có thể cảm thấy mình có quyền từ chối.
Thiếu minh bạch trong hợp đồng
Nhiều hợp đồng lao động không rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên, dẫn đến tình trạng người lao động không hiểu được quyền lợi của mình. Điều này có thể gây khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp khi xảy ra vấn đề.
Mâu thuẫn trong việc thực hiện nội quy
Người lao động có thể cảm thấy nội quy của doanh nghiệp quá khắt khe hoặc không công bằng, dẫn đến việc từ chối thực hiện các nghĩa vụ theo hợp đồng. Sự không đồng thuận này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ lao động.
4. Những lưu ý quan trọng
Đọc kỹ hợp đồng lao động
Người lao động cần đọc kỹ và hiểu rõ các điều khoản trong hợp đồng lao động để nắm bắt quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Điều này giúp tránh những tranh chấp không đáng có trong quá trình làm việc.
Thông báo kịp thời về quyền lợi
Nếu cảm thấy quyền lợi bị xâm phạm, người lao động nên thông báo kịp thời cho người sử dụng lao động hoặc liên hệ với các cơ quan chức năng để được hỗ trợ.
Tham gia các khóa đào tạo
Người lao động nên tham gia các khóa đào tạo do doanh nghiệp tổ chức để nâng cao năng lực và đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
Giữ liên lạc với công đoàn
Người lao động nên giữ liên lạc với tổ chức công đoàn để nhận được sự hỗ trợ và tư vấn khi cần thiết. Công đoàn có thể giúp bảo vệ quyền lợi cho người lao động trong trường hợp có tranh chấp.
Chấp hành nội quy và quy định của công ty
Người lao động cần tuân thủ các quy định và nội quy của công ty để tránh việc vi phạm hợp đồng lao động và các hình thức xử lý kỷ luật.
5. Căn cứ pháp lý
Quy định về quyền và nghĩa vụ của người lao động trong hợp đồng lao động được quy định trong Bộ luật Lao động 2019, đặc biệt là các điều khoản từ Điều 5 đến Điều 17. Các điều này quy định rõ ràng về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động, từ việc thực hiện công việc, nhận lương, nghỉ phép cho đến nghĩa vụ bảo mật thông tin và bồi thường thiệt hại.
Ngoài ra, Nghị định 145/2020/NĐ-CP cũng cung cấp hướng dẫn chi tiết về các quy định liên quan đến hợp đồng lao động và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động. Việc tuân thủ các quy định này giúp doanh nghiệp thực hiện quyền hạn của mình một cách hợp lý và bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Liên kết nội bộ: Quy định lao động
Liên kết ngoại: Bạn đọc
