Quyền lợi của người lao động giúp việc gia đình khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định? Người lao động giúp việc gia đình có quyền yêu cầu bồi thường và khôi phục quyền lợi khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định pháp luật.
1. Quyền lợi của người lao động giúp việc gia đình khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định?
Người lao động giúp việc gia đình có quyền được bảo vệ theo pháp luật khi hợp đồng lao động bị chấm dứt trái quy định. Theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019, việc chấm dứt hợp đồng lao động phải tuân theo các nguyên tắc và điều kiện cụ thể. Nếu người sử dụng lao động tự ý chấm dứt hợp đồng lao động không có lý do chính đáng hoặc không tuân thủ các quy định về thông báo và thời gian báo trước, hành động này được xem là chấm dứt hợp đồng trái quy định pháp luật.
Khi bị chấm dứt hợp đồng lao động trái quy định, người lao động giúp việc gia đình có quyền yêu cầu các quyền lợi sau đây:
- Bồi thường thiệt hại: Người lao động giúp việc gia đình có quyền yêu cầu bồi thường khi hợp đồng lao động bị chấm dứt trái quy định. Mức bồi thường thông thường là từ 1 đến 2 tháng lương cho thời gian báo trước không thực hiện hoặc không đúng theo hợp đồng lao động.
- Trả lương cho những ngày chưa được nhận: Người sử dụng lao động phải chi trả đủ lương cho người lao động cho những ngày làm việc mà họ chưa được nhận tiền lương. Đồng thời, nếu người lao động bị chấm dứt hợp đồng mà chưa được thông báo hoặc thông báo không đúng thời hạn, người lao động có quyền yêu cầu người sử dụng lao động thanh toán lương trong thời gian này.
- Yêu cầu khôi phục lại công việc: Nếu người lao động giúp việc gia đình mong muốn tiếp tục làm việc sau khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định, họ có quyền yêu cầu được trở lại công việc cũ. Trong trường hợp này, người sử dụng lao động phải nhận người lao động trở lại làm việc và chi trả đầy đủ các khoản lương, phúc lợi trong thời gian người lao động không được làm việc.
- Bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác: Nếu người lao động bị chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, người sử dụng lao động phải tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ liên quan đến bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác của người lao động trong thời gian chấm dứt hợp đồng không hợp lệ.
Chấm dứt hợp đồng trái quy định là vi phạm nghiêm trọng các quyền lợi của người lao động. Người sử dụng lao động phải chịu trách nhiệm đối với hành động này và bồi thường cho người lao động theo quy định của pháp luật.
2) Ví dụ minh họa
Chị Hương là một người giúp việc gia đình đã làm việc cho gia đình ông Bình từ năm 2021 theo hợp đồng lao động 2 năm với mức lương 7 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, vào tháng 5/2023, khi hợp đồng vẫn còn hiệu lực, ông Bình đã quyết định chấm dứt hợp đồng lao động với chị Hương mà không có lý do chính đáng và không thông báo trước cho chị.
Sau khi nhận quyết định chấm dứt hợp đồng đột ngột, chị Hương đã liên hệ với tổ chức công đoàn để nhờ hỗ trợ pháp lý. Tổ chức công đoàn đã tư vấn cho chị Hương về quyền lợi của mình và giúp chị yêu cầu ông Bình thực hiện bồi thường thiệt hại vì vi phạm hợp đồng.
Nhờ sự can thiệp của công đoàn, ông Bình phải chi trả cho chị Hương khoản bồi thường tương đương 2 tháng lương, tức là 14 triệu đồng, đồng thời thanh toán đủ lương cho chị Hương trong những ngày chưa được trả lương. Chị Hương cũng yêu cầu được nhận lại công việc cũ, và ông Bình phải đồng ý vì hành vi chấm dứt hợp đồng không đúng quy định.
3) Những vướng mắc thực tế
Mặc dù pháp luật đã quy định rõ ràng về quyền lợi của người lao động giúp việc gia đình khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định, nhưng trong thực tế, việc thực thi quyền lợi này còn gặp nhiều khó khăn:
- Không có hợp đồng lao động chính thức: Một trong những vấn đề phổ biến là nhiều người lao động giúp việc gia đình làm việc mà không có hợp đồng lao động bằng văn bản. Khi không có hợp đồng lao động chính thức, người lao động gặp khó khăn trong việc chứng minh quyền lợi của mình và không thể yêu cầu bồi thường hoặc bảo vệ quyền lợi khi hợp đồng bị chấm dứt trái quy định.
- Thiếu hiểu biết về quyền lợi lao động: Nhiều người lao động giúp việc gia đình không biết rõ quyền lợi của mình, bao gồm quyền yêu cầu bồi thường khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định. Điều này dẫn đến việc họ không yêu cầu bồi thường hoặc không biết cách thức thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mình.
- Chủ sử dụng lao động không tuân thủ quy định pháp luật: Trong một số trường hợp, chủ sử dụng lao động cố tình không tuân thủ quy định về hợp đồng lao động và không thực hiện các nghĩa vụ bồi thường khi chấm dứt hợp đồng trái quy định. Người lao động giúp việc gia đình thường gặp khó khăn trong việc đối đầu với chủ sử dụng lao động vì không có sự hỗ trợ pháp lý hoặc tổ chức công đoàn để bảo vệ quyền lợi.
- Môi trường làm việc khép kín: Do đặc thù công việc làm việc trong gia đình, người lao động giúp việc gia đình thường làm việc trong môi trường khép kín, ít có sự tiếp xúc với các tổ chức công đoàn hoặc cơ quan pháp luật, khiến họ gặp khó khăn trong việc yêu cầu bảo vệ quyền lợi khi bị vi phạm hợp đồng lao động.
4) Những lưu ý quan trọng
Để bảo vệ quyền lợi khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định, người lao động giúp việc gia đình cần lưu ý các điểm sau:
- Ký kết hợp đồng lao động chính thức: Người lao động cần ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với chủ sử dụng lao động để có căn cứ pháp lý yêu cầu bồi thường khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định. Hợp đồng lao động là điều kiện quan trọng để bảo vệ quyền lợi lao động.
- Hiểu rõ quyền lợi theo quy định pháp luật: Người lao động giúp việc gia đình cần tự trang bị kiến thức về quyền lợi của mình, bao gồm quyền yêu cầu bồi thường, khôi phục công việc và các quyền lợi khác khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định.
- Yêu cầu hỗ trợ từ các tổ chức công đoàn hoặc cơ quan pháp luật: Khi bị chấm dứt hợp đồng trái quy định, người lao động có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ các tổ chức công đoàn hoặc cơ quan pháp luật để bảo vệ quyền lợi của mình. Công đoàn là tổ chức đại diện cho người lao động và có thể giúp người lao động giải quyết các tranh chấp lao động một cách hiệu quả.
- Thu thập đầy đủ chứng cứ: Người lao động cần thu thập đầy đủ chứng cứ về việc chấm dứt hợp đồng trái quy định, bao gồm các giấy tờ liên quan đến hợp đồng lao động, thông báo chấm dứt hợp đồng và các chứng cứ về vi phạm của chủ sử dụng lao động. Điều này giúp quá trình yêu cầu bồi thường diễn ra thuận lợi hơn.
5) Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Lao động 2019: Quy định về quyền lợi của người lao động khi bị chấm dứt hợp đồng lao động trái quy định, bao gồm quyền yêu cầu bồi thường và khôi phục công việc.
- Nghị định số 145/2020/NĐ-CP: Hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động liên quan đến việc chấm dứt hợp đồng lao động và các chế độ bồi thường cho người lao động khi bị vi phạm.
- Luật Bảo hiểm xã hội 2014: Quy định về quyền lợi bảo hiểm xã hội của người lao động, bao gồm quyền lợi bảo hiểm trong trường hợp bị chấm dứt hợp đồng trái quy định.
