Quy định về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp do thiên tai là gì?Tìm hiểu chi tiết về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động khi hợp đồng lao động bị điều chỉnh do thiên tai.
Quy định về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp do thiên tai là gì?
Thiên tai là những tình huống khẩn cấp ngoài ý muốn có thể gây ra sự gián đoạn trong công việc và cuộc sống của người lao động. Trong những tình huống này, điều chỉnh hợp đồng lao động là một biện pháp cần thiết để đảm bảo quyền lợi của người lao động và doanh nghiệp. Vậy quy định về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp do thiên tai là gì?
Pháp luật lao động Việt Nam đã có những quy định cụ thể về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh. Theo Bộ luật Lao động 2019, khi thiên tai xảy ra và làm ảnh hưởng đến khả năng thực hiện công việc, cả người lao động và người sử dụng lao động có quyền thương lượng và điều chỉnh các điều khoản của hợp đồng lao động để phù hợp với tình hình thực tế.
Điều 35 Bộ luật Lao động 2019 quy định về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao động và người lao động trong các trường hợp bất khả kháng, bao gồm thiên tai. Tuy nhiên, trước khi đi đến quyết định chấm dứt hợp đồng, các bên nên xem xét và thỏa thuận về việc điều chỉnh hợp đồng, nhằm bảo vệ quyền lợi cho cả hai bên và duy trì mối quan hệ lao động ổn định.
Các hình thức điều chỉnh hợp đồng lao động trong tình huống thiên tai bao gồm:
- Điều chỉnh thời gian làm việc: Trong trường hợp thiên tai, người lao động có thể yêu cầu điều chỉnh thời gian làm việc, bao gồm giảm giờ làm hoặc làm việc từ xa để đảm bảo an toàn.
- Điều chỉnh lương: Nếu công việc bị gián đoạn hoặc không thể thực hiện, người lao động và người sử dụng lao động có thể thỏa thuận về mức lương ngừng việc hoặc điều chỉnh lương tạm thời.
- Tạm hoãn hợp đồng lao động: Trong trường hợp thiên tai kéo dài và doanh nghiệp không thể duy trì hoạt động, các bên có thể thỏa thuận về việc tạm hoãn hợp đồng lao động thay vì chấm dứt hoàn toàn.
Như vậy, việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong tình huống thiên tai phụ thuộc vào thỏa thuận giữa hai bên, với mục tiêu là đảm bảo quyền lợi của người lao động mà không gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
1. Ví dụ minh họa
Một ví dụ cụ thể là trường hợp công ty X, một doanh nghiệp xây dựng tại miền Trung Việt Nam. Vào năm 2020, do ảnh hưởng của một trận bão lớn kéo dài, công trình xây dựng của công ty buộc phải tạm dừng hoạt động. Trước tình hình này, công ty không thể tiếp tục trả lương đầy đủ cho toàn bộ nhân viên do không có nguồn thu nhập từ các dự án bị ngừng trệ.
Ban lãnh đạo công ty và đại diện công đoàn đã tiến hành họp và thỏa thuận điều chỉnh hợp đồng lao động với nhân viên. Các điều khoản được điều chỉnh bao gồm:
- Thời gian làm việc của nhân viên được điều chỉnh tạm thời: công ty đề xuất phương án cho phép nhân viên làm việc từ xa với các công việc không cần hiện diện trực tiếp tại công trường.
- Mức lương được điều chỉnh: Nhân viên nhận được 60% lương cơ bản trong thời gian ngừng việc, trong khi vẫn được đảm bảo các quyền lợi về bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.
Thỏa thuận này giúp công ty tiếp tục duy trì hoạt động với mức độ tối thiểu và bảo vệ quyền lợi của người lao động, tránh việc chấm dứt hợp đồng hàng loạt trong tình huống khẩn cấp.
2. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù việc điều chỉnh hợp đồng lao động là biện pháp hợp lý để đối phó với thiên tai, thực tế cho thấy có nhiều vướng mắc và khó khăn khi thực hiện.
- Thiếu thỏa thuận cụ thể: Nhiều doanh nghiệp và người lao động không có thỏa thuận cụ thể về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp. Điều này dẫn đến việc mỗi bên có cách hiểu và xử lý khác nhau khi thiên tai xảy ra, gây tranh chấp và xung đột lợi ích.
- Doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính: Trong các tình huống thiên tai kéo dài, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính và không đủ khả năng trả lương hoặc duy trì hợp đồng với nhân viên. Điều này dẫn đến việc tạm hoãn hoặc chấm dứt hợp đồng lao động mà không có sự đồng thuận rõ ràng, gây ra bất ổn cho người lao động.
- Thiếu cơ chế hỗ trợ từ chính phủ: Một số doanh nghiệp và người lao động không biết hoặc không tiếp cận được các chính sách hỗ trợ từ chính phủ trong trường hợp thiên tai. Điều này khiến cho việc điều chỉnh hợp đồng trở nên khó khăn hơn, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Không có cơ chế làm việc từ xa: Trong nhiều ngành nghề, đặc biệt là sản xuất và xây dựng, làm việc từ xa không phải là lựa chọn khả thi. Điều này dẫn đến việc các doanh nghiệp và người lao động phải thỏa thuận về việc tạm ngừng công việc hoặc giảm lương, nhưng không phải lúc nào cũng có được sự đồng thuận.
3. Những lưu ý quan trọng
Để đảm bảo việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai diễn ra suôn sẻ, người lao động và doanh nghiệp cần lưu ý các điểm sau:
- Thỏa thuận rõ ràng và minh bạch: Người lao động và doanh nghiệp cần thỏa thuận rõ ràng về các điều khoản điều chỉnh hợp đồng, bao gồm thời gian làm việc, mức lương, và các quyền lợi khác. Thỏa thuận nên được ghi nhận bằng văn bản để tránh các tranh chấp sau này.
- Tìm hiểu về quyền lợi và nghĩa vụ: Cả người lao động và người sử dụng lao động cần nắm rõ các quyền và nghĩa vụ của mình theo pháp luật lao động. Điều này bao gồm việc hiểu rõ các quy định về việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp.
- Chuẩn bị sẵn phương án dự phòng: Doanh nghiệp nên có sẵn các phương án dự phòng để đối phó với các tình huống khẩn cấp như thiên tai, bao gồm phương án làm việc từ xa, tạm hoãn hợp đồng hoặc điều chỉnh lương.
- Hỗ trợ từ các cơ quan chức năng: Người lao động và doanh nghiệp nên tìm hiểu về các chính sách hỗ trợ từ chính phủ hoặc các cơ quan chức năng để giảm thiểu khó khăn tài chính và duy trì hoạt động trong thời gian thiên tai.
4. Căn cứ pháp lý
Việc điều chỉnh hợp đồng lao động trong các tình huống khẩn cấp do thiên tai được quy định tại các văn bản pháp luật sau:
- Điều 35 Bộ luật Lao động 2019: Quy định về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp bất khả kháng như thiên tai.
- Điều 99 Bộ luật Lao động 2019: Quy định về lương ngừng việc và việc thương lượng giữa người lao động và người sử dụng lao động trong trường hợp thiên tai.
- Nghị định 145/2020/NĐ-CP: Hướng dẫn chi tiết về việc thực hiện các quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động và người sử dụng lao động trong trường hợp thiên tai.
Những căn cứ pháp lý này là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp và người lao động điều chỉnh hợp đồng lao động một cách hợp lý, đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên trong các tình huống khẩn cấp.
Liên kết nội bộ: Luật PVL Group – Lao động
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật – Bạn đọc
