Thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng là bao lâu? Tìm hiểu thời hiệu, ví dụ minh họa và các lưu ý trong bài viết.
1) Thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng là bao lâu?
Thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng là khoảng thời gian mà trong đó các bên thừa kế, đặc biệt là những người còn sống, có quyền yêu cầu chia di sản của người đã mất. Tài sản chung của vợ chồng, theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, bao gồm những tài sản được tạo lập, duy trì, và phát triển trong thời kỳ hôn nhân (trừ khi có thỏa thuận khác). Khi một trong hai vợ chồng qua đời, phần tài sản thuộc về người đó sẽ trở thành di sản và có thể chia theo thừa kế, theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Theo quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng là:
- 30 năm đối với bất động sản: Bất động sản bao gồm đất đai, nhà cửa và các tài sản khác gắn liền với đất. Nếu người để lại di sản là chủ sở hữu của các tài sản bất động sản trong khối tài sản chung, các bên thừa kế có thời gian 30 năm để yêu cầu chia di sản này.
- 10 năm đối với động sản: Động sản bao gồm tiền mặt, xe cộ, trang sức, và các tài sản di động khác. Nếu tài sản chung của vợ chồng bao gồm động sản, thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với động sản này là 10 năm từ ngày người để lại di sản qua đời.
Thời hiệu này bắt đầu từ ngày mở thừa kế, tức là ngày người để lại di sản qua đời. Việc nắm rõ thời hiệu yêu cầu chia di sản rất quan trọng vì nếu hết thời hạn này mà không có ai yêu cầu chia di sản, quyền yêu cầu của người thừa kế có thể không còn được pháp luật bảo vệ.
Trường hợp đặc biệt kéo dài thời hiệu yêu cầu chia di sản:
Trong một số trường hợp đặc biệt, thời hiệu yêu cầu chia di sản có thể được kéo dài hoặc gia hạn nếu có bằng chứng cho thấy người thừa kế bị cản trở, không thể thực hiện quyền yêu cầu chia di sản đúng hạn. Các trường hợp này bao gồm:
- Người thừa kế chưa đủ tuổi hoặc không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ: Nếu một trong những người thừa kế là người chưa thành niên hoặc bị hạn chế về năng lực hành vi, thời hiệu yêu cầu chia di sản có thể kéo dài đến khi người này đủ điều kiện pháp lý để thực hiện quyền của mình.
- Bị cản trở bởi yếu tố khách quan: Các yếu tố bất khả kháng như thiên tai, chiến tranh, hoặc các điều kiện cá nhân (như bệnh tật, không có khả năng di chuyển) có thể khiến người thừa kế không thể thực hiện yêu cầu chia di sản trong thời hạn quy định. Khi đó, Tòa án có thể xem xét các bằng chứng để chấp nhận yêu cầu kéo dài thời hiệu.
Việc hiểu rõ thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng giúp bảo vệ quyền lợi của người thừa kế, đặc biệt là khi có tranh chấp trong gia đình về phần tài sản chung.
2) Ví dụ minh họa về thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng
Ví dụ: Ông M và bà N kết hôn và cùng tạo lập được khối tài sản chung bao gồm một căn nhà và một số tiền tiết kiệm trong ngân hàng. Năm 2015, ông M qua đời mà không để lại di chúc. Bà N và các con của ông bà (anh A và chị B) đều có quyền thừa kế phần tài sản của ông M trong khối tài sản chung này. Căn nhà (bất động sản) sẽ có thời hiệu yêu cầu chia di sản là 30 năm, trong khi số tiền tiết kiệm (động sản) có thời hiệu yêu cầu chia di sản là 10 năm.
Năm 2024, tức là 9 năm sau khi ông M qua đời, anh A muốn yêu cầu chia di sản để được hưởng phần tiền tiết kiệm của ông M trong ngân hàng. Theo quy định pháp luật, anh A vẫn còn quyền yêu cầu chia phần tài sản động sản này vì thời hiệu khởi kiện cho tài sản động sản vẫn còn. Tuy nhiên, nếu anh A yêu cầu chia tài sản động sản sau năm 2025, yêu cầu này có thể không còn được pháp luật bảo vệ do đã quá thời hiệu 10 năm.
Đối với căn nhà, thời hiệu yêu cầu chia di sản là 30 năm, vì vậy bà N, anh A, và chị B có quyền yêu cầu Tòa án chia căn nhà bất kỳ lúc nào trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2045.
3) Những vướng mắc thực tế trong quá trình yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng
Trong thực tế, việc yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng thường gặp phải nhiều khó khăn, bao gồm:
- Khó khăn trong việc phân chia tài sản chung và tài sản riêng: Việc xác định đâu là tài sản chung, đâu là tài sản riêng của người qua đời đôi khi không rõ ràng, đặc biệt là khi không có các chứng từ chứng minh cụ thể. Điều này dễ dẫn đến tranh chấp giữa người thừa kế và người vợ/chồng còn sống, gây kéo dài quá trình giải quyết thừa kế.
- Thời hiệu yêu cầu không được chú ý đúng mức: Nhiều người thừa kế, đặc biệt là những người sống ở khu vực nông thôn hoặc có ít kiến thức về pháp luật, không hiểu rõ thời hiệu yêu cầu chia di sản. Điều này dẫn đến việc chậm trễ trong khởi kiện hoặc yêu cầu chia tài sản, khiến quyền lợi của họ bị mất hiệu lực sau khi thời hiệu kết thúc.
- Tranh chấp nội bộ trong gia đình về quyền lợi thừa kế: Trong một số trường hợp, các thành viên trong gia đình không đạt được sự đồng thuận về quyền thừa kế, dẫn đến tranh chấp kéo dài. Những tranh chấp này có thể làm ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình và gây khó khăn cho quá trình giải quyết thừa kế.
- Thiếu giấy tờ, tài liệu chứng minh tài sản: Việc không có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu của người đã qua đời đối với tài sản chung cũng là một vướng mắc lớn. Trong trường hợp này, người thừa kế cần thu thập các bằng chứng từ nhân chứng hoặc các tài liệu liên quan khác để hỗ trợ cho yêu cầu của mình.
4) Những lưu ý cần thiết khi yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng
Để bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng, người thừa kế cần lưu ý một số điểm sau:
- Hiểu rõ về thời hiệu yêu cầu đối với từng loại tài sản: Đối với bất động sản, thời hiệu yêu cầu là 30 năm, và đối với động sản, thời hiệu là 10 năm, tính từ ngày mở thừa kế. Việc nắm rõ thời gian này sẽ giúp người thừa kế thực hiện quyền lợi của mình đúng thời hạn và tránh mất quyền do quá thời hiệu.
- Xác minh tình trạng tài sản chung và tài sản riêng: Trước khi yêu cầu chia di sản, người thừa kế cần xác minh rõ đâu là tài sản chung của vợ chồng, đâu là tài sản riêng của người đã qua đời. Điều này giúp tránh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi được thực hiện đúng quy định pháp luật.
- Tham khảo ý kiến tư vấn từ luật sư: Trong trường hợp có tranh chấp hoặc có khó khăn trong việc xác định quyền lợi thừa kế, người thừa kế nên tham khảo ý kiến từ các luật sư hoặc chuyên gia pháp lý. Họ sẽ hỗ trợ và hướng dẫn về quy trình, giúp đảm bảo quyền lợi của người thừa kế.
- Chuẩn bị các giấy tờ cần thiết để chứng minh quyền lợi: Người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, hợp đồng hoặc các tài liệu liên quan đến tài sản của người đã khuất. Nếu không có giấy tờ rõ ràng, có thể nhờ đến nhân chứng hoặc các tài liệu phụ trợ khác để đảm bảo tính hợp lệ của yêu cầu.
5) Căn cứ pháp lý
Căn cứ pháp lý cho thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 – Điều 623 quy định về thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng, với thời hiệu 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định về quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng và phân chia tài sản trong trường hợp một trong hai bên qua đời.
- Các văn bản hướng dẫn từ Tòa án Nhân dân Tối cao liên quan đến xử lý và giải quyết các tranh chấp thừa kế tài sản chung của vợ chồng.
Nguồn tài liệu tham khảo:
Kết luận: Việc nắm rõ quy định về thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người thừa kế và tránh những tranh chấp không cần thiết. Nếu có bất kỳ thắc mắc pháp lý nào hoặc cần hỗ trợ trong quá trình chia di sản, người thừa kế nên tìm đến dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp. Để biết thêm chi tiết và được hỗ trợ cụ thể, vui lòng tham khảo tại Luật PVL Group.
