Tài sản chung có thể dùng để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính của một trong hai vợ chồng không? Tìm hiểu quy định pháp luật và các tình huống thực tế liên quan đến vấn đề này.
Tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân là tài sản thuộc quyền sở hữu chung hợp nhất của cả hai bên, và cả hai vợ chồng đều có quyền và trách nhiệm ngang nhau trong việc quản lý và định đoạt. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu tài sản chung có thể dùng để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính của một trong hai vợ chồng không?
Theo Điều 37 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, vợ chồng phải cùng chịu trách nhiệm đối với các nghĩa vụ chung về tài chính. Điều này có nghĩa là nếu một trong hai vợ chồng vay nợ hoặc có nghĩa vụ tài chính nhằm phục vụ lợi ích chung của gia đình (ví dụ như vay tiền để mua nhà, đầu tư kinh doanh chung, hoặc chi trả chi phí sinh hoạt chung), thì tài sản chung có thể được sử dụng để bảo đảm nghĩa vụ tài chính đó.
Tuy nhiên, nếu nghĩa vụ tài chính của một bên vợ hoặc chồng phát sinh từ các hoạt động cá nhân, không nhằm phục vụ lợi ích chung của gia đình, thì tài sản chung không thể bị sử dụng để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính của bên đó mà không có sự đồng ý của người còn lại.
Như vậy, câu trả lời là tài sản chung có thể được sử dụng để bảo đảm nghĩa vụ tài chính, nhưng phải đáp ứng điều kiện là nghĩa vụ đó nhằm phục vụ cho lợi ích chung của cả hai vợ chồng. Nếu nghĩa vụ tài chính phát sinh từ hoạt động riêng của một bên mà không phục vụ lợi ích chung, cần có sự đồng ý của cả hai bên mới được sử dụng tài sản chung để bảo đảm cho nghĩa vụ này.
2. Ví dụ minh họa:
Anh T và chị H là vợ chồng và có một số tài sản chung bao gồm nhà ở và một khoản tiền gửi tiết kiệm. Anh T quyết định vay một khoản tiền lớn để mở một công ty kinh doanh riêng nhưng không hỏi ý kiến chị H. Sau khi công việc kinh doanh của anh T không thành công, anh T không thể trả nợ và ngân hàng yêu cầu sử dụng tài sản chung của vợ chồng, bao gồm nhà ở và tiền tiết kiệm, để thanh toán nợ.
Trong trường hợp này, vì khoản vay của anh T nhằm phục vụ cho mục đích cá nhân và không phục vụ lợi ích chung của gia đình, chị H có quyền phản đối việc sử dụng tài sản chung để trả nợ. Nếu chị H không đồng ý, ngân hàng không thể tự ý sử dụng tài sản chung để thanh toán khoản nợ cá nhân của anh T.
Ngược lại, nếu khoản nợ phát sinh từ việc vay tiền để mua nhà hoặc đầu tư vào một doanh nghiệp mà cả hai vợ chồng cùng tham gia, tài sản chung có thể được sử dụng để trả nợ, và chị H không thể từ chối việc này.
3. Những vướng mắc thực tế:
Việc sử dụng tài sản chung để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính của một trong hai vợ chồng thường gặp nhiều vấn đề thực tế và tranh chấp pháp lý, như:
- Sự mập mờ trong việc xác định nghĩa vụ chung hay riêng: Một trong những vấn đề lớn nhất là sự khó khăn trong việc xác định nghĩa vụ tài chính là nghĩa vụ chung hay riêng. Trong nhiều trường hợp, một bên vợ hoặc chồng có thể khẳng định rằng khoản vay là nhằm phục vụ lợi ích chung, trong khi bên còn lại cho rằng đó là nghĩa vụ riêng. Điều này có thể dẫn đến các tranh chấp pháp lý về quyền sử dụng tài sản chung để bảo đảm nợ.
- Thiếu sự đồng ý rõ ràng: Nếu một bên vợ hoặc chồng thực hiện giao dịch vay mượn hoặc đảm bảo tài sản mà không thông báo cho người kia, tranh chấp về quyền sử dụng tài sản chung là không thể tránh khỏi. Việc thiếu sự đồng ý của cả hai bên có thể khiến giao dịch bị coi là vô hiệu, đặc biệt trong các trường hợp tài sản chung có giá trị lớn.
- Rủi ro cho bên thứ ba: Bên thứ ba, chẳng hạn như người cho vay, nếu không kiểm tra kỹ lưỡng về quyền sử dụng tài sản chung của vợ chồng, có thể gặp rủi ro pháp lý khi tài sản chung không thể được sử dụng để thanh toán nghĩa vụ tài chính. Điều này thường xảy ra trong các giao dịch lớn như mua bán bất động sản hoặc vay vốn từ ngân hàng.
- Khó khăn trong việc chia tách tài sản chung: Khi một trong hai vợ chồng có nghĩa vụ tài chính riêng mà không có sự đồng thuận của người kia, việc chia tách tài sản chung có thể trở nên phức tạp. Điều này thường xảy ra trong trường hợp ly hôn hoặc khi một bên yêu cầu tách tài sản để tránh bị ảnh hưởng bởi nghĩa vụ tài chính của bên kia.
4. Những lưu ý cần thiết:
Để tránh các tranh chấp pháp lý liên quan đến việc sử dụng tài sản chung để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính của một trong hai vợ chồng, cần lưu ý một số điểm quan trọng:
- Lập thỏa thuận tài sản rõ ràng: Vợ chồng nên thỏa thuận rõ ràng về quyền sử dụng và định đoạt tài sản chung ngay từ đầu, đặc biệt là đối với các khoản nợ hoặc nghĩa vụ tài chính lớn. Thỏa thuận này có thể lập bằng văn bản và có công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
- Minh bạch trong việc vay nợ: Khi một trong hai vợ chồng muốn thực hiện giao dịch vay nợ, cần minh bạch về mục đích sử dụng và nguồn tài chính để trả nợ. Việc chia sẻ thông tin rõ ràng giúp cả hai bên hiểu rõ trách nhiệm của mình và tránh được những mâu thuẫn không đáng có về sau.
- Tham khảo ý kiến luật sư: Trong trường hợp có tranh chấp hoặc cần xác định rõ quyền sử dụng tài sản chung, vợ chồng nên tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo quyền lợi của mình và tránh các rủi ro pháp lý.
- Xác định nghĩa vụ tài chính rõ ràng: Trước khi sử dụng tài sản chung để bảo đảm nợ, cần xác định rõ nghĩa vụ tài chính đó là nghĩa vụ chung hay riêng. Nếu là nghĩa vụ riêng, cần có sự đồng ý của cả hai bên mới được sử dụng tài sản chung để bảo đảm.
5. Căn cứ pháp lý:
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, đặc biệt là Điều 33 quy định về tài sản chung và Điều 37 về nghĩa vụ tài chính chung của vợ chồng.
- Bộ luật Dân sự 2015, quy định về quyền sở hữu và các nghĩa vụ liên quan đến tài sản chung và riêng của vợ chồng.
- Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình liên quan đến quyền và nghĩa vụ tài chính của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tư vấn về quyền sử dụng tài sản chung để bảo đảm cho nghĩa vụ tài chính trong hôn nhân, Luật PVL Group sẵn sàng hỗ trợ bạn với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình.
Liên kết nội bộ: Luật Hôn nhân gia đình – Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo Pháp luật Việt Nam
