Tìm hiểu người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên có được nhận thừa kế không, cách thực hiện, ví dụ minh họa và những lưu ý cần thiết. Bài viết chi tiết cung cấp kiến thức pháp lý hữu ích.
Thừa kế tài sản là một quyền quan trọng mà pháp luật bảo vệ cho mọi cá nhân. Tuy nhiên, khi người thừa kế là người chưa đủ tuổi vị thành niên, việc thừa kế tài sản có thể gặp một số vấn đề phức tạp do người thừa kế chưa có đủ năng lực hành vi dân sự để tự mình quản lý tài sản. Vậy người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên có được nhận thừa kế không? Câu trả lời là có. Tuy nhiên, việc thừa kế này phải tuân theo các quy định đặc biệt để bảo vệ quyền lợi của người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách thực hiện việc thừa kế cho người chưa đủ tuổi vị thành niên, kèm theo ví dụ minh họa và những lưu ý quan trọng.
1. Người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên có được nhận thừa kế không?
Theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015, người chưa đủ tuổi vị thành niên là người dưới 18 tuổi. Dù không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, người chưa đủ tuổi vị thành niên vẫn có quyền thừa kế tài sản từ cha mẹ, ông bà hoặc các người thân khác. Tuy nhiên, do chưa đủ năng lực hành vi dân sự để tự quản lý tài sản, việc nhận thừa kế của người chưa đủ tuổi vị thành niên sẽ phải tuân theo một số quy định đặc biệt để đảm bảo quyền lợi của họ.
1.1. Người đại diện theo pháp luật
Khi người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên, tài sản thừa kế sẽ được quản lý bởi người đại diện theo pháp luật của họ. Người đại diện này có thể là cha, mẹ, người giám hộ hoặc người được chỉ định bởi Tòa án. Người đại diện có trách nhiệm quản lý, bảo quản tài sản cho đến khi người thừa kế đủ tuổi thành niên (18 tuổi) và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự để tự quản lý tài sản.
1.2. Hạn chế trong việc quản lý tài sản
Người đại diện theo pháp luật chỉ có quyền quản lý và bảo quản tài sản thừa kế, không có quyền tự ý bán, chuyển nhượng hoặc sử dụng tài sản đó vào mục đích cá nhân mà không có sự đồng ý của Tòa án. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi của người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên, tránh việc tài sản bị thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích.
2. Cách thực hiện thủ tục thừa kế cho người chưa đủ tuổi vị thành niên
2.1. Chuẩn bị hồ sơ thừa kế
Hồ sơ thừa kế cho người chưa đủ tuổi vị thành niên cần bao gồm:
- Giấy chứng tử của người để lại di sản: Chứng minh người để lại di sản đã qua đời.
- Giấy khai sinh của người thừa kế: Chứng minh quan hệ thừa kế và độ tuổi của người thừa kế.
- Di chúc (nếu có): Nếu có di chúc, bản gốc hoặc bản sao công chứng của di chúc cần được nộp.
- Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ đỏ, giấy đăng ký xe, hợp đồng mua bán tài sản, và các tài liệu khác chứng minh quyền sở hữu tài sản.
2.2. Thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, người đại diện theo pháp luật của người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên cần thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại phòng công chứng hoặc UBND xã/phường nơi có tài sản.
- Nộp hồ sơ khai nhận di sản: Người đại diện nộp hồ sơ tại phòng công chứng hoặc UBND xã/phường.
- Công chứng hoặc chứng thực văn bản khai nhận di sản: Sau khi kiểm tra hồ sơ, công chứng viên hoặc cán bộ chứng thực sẽ lập văn bản khai nhận di sản và yêu cầu người đại diện ký hoặc điểm chỉ vào văn bản.
- Thực hiện thủ tục sang tên tài sản: Sau khi văn bản khai nhận di sản được công chứng hoặc chứng thực, người đại diện sẽ thực hiện thủ tục sang tên tài sản tại cơ quan có thẩm quyền.
2.3. Quản lý tài sản thừa kế
Sau khi hoàn tất thủ tục thừa kế, người đại diện theo pháp luật sẽ quản lý tài sản cho đến khi người thừa kế đủ 18 tuổi. Việc quản lý tài sản phải tuân thủ các quy định pháp luật, bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho người thừa kế.
3. Ví dụ về thừa kế cho người chưa đủ tuổi vị thành niên
Ông M qua đời để lại một khối tài sản bao gồm một căn nhà và một số tiền trong tài khoản ngân hàng. Người thừa kế duy nhất của ông M là con gái của ông, bé A, hiện mới 10 tuổi.
Bà N, mẹ của bé A, là người đại diện theo pháp luật và đã thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại phòng công chứng. Sau khi hoàn tất thủ tục, bà N được giao quyền quản lý tài sản của bé A cho đến khi bé A đủ 18 tuổi. Trong thời gian này, bà N có trách nhiệm bảo quản tài sản, không được tự ý bán căn nhà hoặc sử dụng tiền trong tài khoản ngân hàng mà không có sự đồng ý của Tòa án.
4. Những lưu ý cần thiết khi thực hiện thừa kế cho người chưa đủ tuổi vị thành niên
- Chọn người đại diện có năng lực: Người đại diện theo pháp luật nên là người có đủ năng lực, trách nhiệm và kinh nghiệm để quản lý tài sản thừa kế.
- Tuân thủ quy định pháp luật: Người đại diện cần tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến quản lý tài sản thừa kế, bảo đảm tài sản không bị thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích.
- Giám sát việc quản lý tài sản: Nếu cần thiết, Tòa án có thể giám sát việc quản lý tài sản của người đại diện để đảm bảo quyền lợi của người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên.
Kết luận
Người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên hoàn toàn có quyền nhận thừa kế tài sản theo quy định của pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, việc quản lý và sử dụng tài sản thừa kế sẽ do người đại diện theo pháp luật thực hiện cho đến khi người thừa kế đủ 18 tuổi. Việc thực hiện đúng quy trình pháp lý và tuân thủ các quy định liên quan sẽ giúp bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho người thừa kế chưa đủ tuổi vị thành niên.
Căn cứ pháp luật:
- Bộ luật Dân sự 2015.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
- Luật Công chứng 2014.
