Tìm hiểu làm thế nào để lập di chúc hợp pháp, cách thực hiện, ví dụ minh họa và những lưu ý cần thiết. Bài viết chi tiết cung cấp kiến thức pháp lý hữu ích.
Di chúc là văn bản pháp lý quan trọng thể hiện ý chí của một cá nhân về việc phân chia tài sản sau khi qua đời. Việc lập di chúc không chỉ giúp đảm bảo tài sản được phân chia theo đúng mong muốn của người để lại mà còn tránh được các tranh chấp không đáng có giữa các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên, để di chúc có hiệu lực pháp lý, việc lập di chúc cần tuân thủ những quy định nghiêm ngặt của pháp luật. Vậy làm thế nào để lập di chúc hợp pháp? Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước cần thực hiện, kèm theo ví dụ minh họa và những lưu ý quan trọng.
1. Điều kiện để lập di chúc hợp pháp
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, một di chúc hợp pháp phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
1.1. Người lập di chúc phải có năng lực hành vi dân sự
Người lập di chúc phải là người đã thành niên (đủ 18 tuổi trở lên) và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Đối với người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi, họ có thể lập di chúc nhưng cần được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
1.2. Nội dung của di chúc không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội
Nội dung của di chúc phải rõ ràng, không trái pháp luật, không vi phạm đạo đức xã hội, và không gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.
1.3. Di chúc phải được lập theo hình thức quy định
Di chúc có thể được lập bằng văn bản hoặc bằng miệng (trong trường hợp khẩn cấp). Di chúc bằng văn bản có thể có hoặc không có người làm chứng, và phải tuân thủ các điều kiện sau:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập di chúc phải tự viết và ký tên vào di chúc.
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng: Người lập di chúc phải ký tên hoặc điểm chỉ trước mặt ít nhất hai người làm chứng và những người này phải ký xác nhận vào di chúc.
- Di chúc bằng miệng: Di chúc miệng chỉ hợp pháp khi người lập di chúc bị đe dọa tính mạng và không thể lập di chúc bằng văn bản. Di chúc miệng phải được lập trước mặt ít nhất hai người làm chứng và được những người này ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Sau 5 ngày kể từ khi người lập di chúc nói miệng nếu còn sống và minh mẫn thì di chúc miệng không có hiệu lực.
2. Cách thực hiện lập di chúc hợp pháp
2.1. Chuẩn bị nội dung di chúc
Người lập di chúc cần suy nghĩ kỹ về việc phân chia tài sản, chỉ định người thừa kế, và các điều kiện đi kèm (nếu có). Nội dung di chúc cần bao gồm:
- Thông tin của người lập di chúc: Họ tên, ngày tháng năm sinh, địa chỉ thường trú.
- Thông tin về người thừa kế: Họ tên, ngày tháng năm sinh, quan hệ với người lập di chúc.
- Danh sách tài sản để lại: Mô tả chi tiết các tài sản như bất động sản, tiền gửi ngân hàng, cổ phiếu, xe cộ, và các tài sản có giá trị khác.
- Các điều kiện kèm theo (nếu có): Các điều kiện mà người thừa kế cần thực hiện để được nhận tài sản.
2.2. Lập di chúc bằng văn bản
Người lập di chúc có thể tự viết di chúc hoặc nhờ người khác viết theo ý mình. Trong trường hợp nhờ người khác viết, cần có ít nhất hai người làm chứng và họ phải ký tên xác nhận.
Nếu người lập di chúc không thể tự mình ký tên, họ có thể điểm chỉ hoặc nhờ người khác ký thay. Tuy nhiên, việc này cần có sự chứng kiến và xác nhận của ít nhất hai người làm chứng.
2.3. Công chứng hoặc chứng thực di chúc
Để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực của di chúc, người lập di chúc nên công chứng hoặc chứng thực di chúc tại phòng công chứng hoặc UBND xã/phường nơi cư trú. Việc công chứng sẽ giúp di chúc được bảo quản tốt hơn và tránh tranh chấp sau này.
3. Ví dụ về lập di chúc hợp pháp
Bà X có ba người con và một khối tài sản gồm một căn nhà, một số tiền gửi ngân hàng và một chiếc xe ô tô. Bà X quyết định lập di chúc để phân chia tài sản cho các con theo ý muốn của mình. Bà tự tay viết di chúc, trong đó nêu rõ:
- Căn nhà sẽ để lại cho con cả.
- Số tiền gửi ngân hàng sẽ chia đều cho cả ba người con.
- Chiếc xe ô tô sẽ để lại cho con út.
Sau khi hoàn thành di chúc, bà X mang di chúc đến phòng công chứng để công chứng. Di chúc của bà X sau khi công chứng đã trở thành một văn bản pháp lý có hiệu lực và được bảo quản cẩn thận.
4. Những lưu ý cần thiết khi lập di chúc
- Đảm bảo năng lực hành vi dân sự: Người lập di chúc phải hoàn toàn minh mẫn và có đủ năng lực hành vi dân sự để tránh việc di chúc bị vô hiệu.
- Công chứng di chúc: Di chúc nên được công chứng để tăng tính pháp lý và tránh các tranh chấp sau này.
- Xem xét lại di chúc: Người lập di chúc nên xem xét lại di chúc sau một thời gian để cập nhật hoặc sửa đổi nếu cần thiết.
- Giữ gìn di chúc cẩn thận: Di chúc nên được bảo quản ở nơi an toàn, có thể gửi tại phòng công chứng để tránh bị thất lạc hoặc hư hỏng.
Kết luận
Lập di chúc là một quá trình quan trọng giúp đảm bảo tài sản của người để lại được phân chia theo đúng ý muốn của họ. Việc lập di chúc hợp pháp không chỉ giúp tránh các tranh chấp giữa những người thừa kế mà còn đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Người lập di chúc cần tuân thủ đúng các quy định pháp luật, công chứng di chúc nếu có thể và đảm bảo di chúc được bảo quản tốt để tránh rủi ro pháp lý sau này.
Căn cứ pháp luật:
- Bộ luật Dân sự 2015.
- Luật Công chứng 2014.
- Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Công chứng.
