Khi nào người mua có quyền yêu cầu bồi thường khi xảy ra tranh chấp hợp đồng?

Khi nào người mua có quyền yêu cầu bồi thường khi xảy ra tranh chấp hợp đồng?

Trong các giao dịch dân sự, đặc biệt là mua bán nhà ở, tranh chấp hợp đồng là vấn đề thường xuyên xảy ra do nhiều nguyên nhân như vi phạm hợp đồng, giao hàng không đúng thỏa thuận, hoặc hành vi lừa dối. Vậy khi nào người mua có quyền yêu cầu bồi thường khi xảy ra tranh chấp hợp đồng? Việc hiểu rõ các điều kiện để yêu cầu bồi thường giúp người mua bảo vệ quyền lợi của mình và tránh các rủi ro pháp lý.

1. Khi hợp đồng bị vi phạm nghiêm trọng

Người mua có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại khi bên bán vi phạm các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng, đặc biệt là các vi phạm nghiêm trọng ảnh hưởng đến quyền lợi cơ bản của người mua. Các trường hợp cụ thể bao gồm:

• Không bàn giao tài sản đúng thời hạn hoặc không đúng chất lượng: Bên bán không thực hiện đúng cam kết về thời gian bàn giao, hoặc tài sản không đúng như mô tả về chất lượng, tình trạng, khiến người mua chịu thiệt hại về kinh tế hoặc gây ảnh hưởng đến kế hoạch sử dụng tài sản.
• Giao tài sản không đúng như cam kết: Bên bán giao tài sản khác với thỏa thuận trong hợp đồng, như giao nhầm diện tích, vị trí hoặc loại hình tài sản không như đã thống nhất. Điều này gây thiệt hại trực tiếp đến quyền lợi và nhu cầu của người mua.
• Chậm trễ trong việc sang tên, chuyển nhượng quyền sở hữu: Trường hợp bên bán cố ý kéo dài thời gian làm thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản, khiến người mua không thể sử dụng tài sản theo đúng thỏa thuận, gây thiệt hại về tài chính và thời gian.

2. Khi hợp đồng có yếu tố lừa dối, cưỡng ép

Người mua có quyền yêu cầu bồi thường nếu chứng minh được rằng họ đã bị lừa dối, cưỡng ép trong quá trình ký kết hợp đồng. Các hành vi lừa dối bao gồm:

• Cung cấp thông tin sai lệch: Bên bán cố tình cung cấp thông tin không đúng sự thật về tình trạng pháp lý, chất lượng, giá trị của tài sản để thuyết phục người mua ký hợp đồng. Ví dụ, bên bán giấu nhẹm thông tin về tài sản đang tranh chấp, thế chấp, hoặc vi phạm quy hoạch.
• Ép buộc hoặc sử dụng các thủ đoạn gian dối: Bên bán sử dụng các biện pháp cưỡng ép, đe dọa hoặc ép buộc người mua phải ký hợp đồng dưới sự đe dọa, khiến hợp đồng không được ký kết trên cơ sở tự nguyện.

Trong những trường hợp này, người mua có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi lừa dối, cưỡng ép gây ra, bao gồm cả thiệt hại về tài sản và các tổn thất khác liên quan.

3. Khi hợp đồng bị vô hiệu

Hợp đồng vô hiệu là hợp đồng không có giá trị pháp lý ngay từ thời điểm ký kết, và các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Tuy nhiên, nếu lỗi dẫn đến hợp đồng vô hiệu thuộc về bên bán, và người mua bị thiệt hại do việc tin tưởng vào hợp đồng này, người mua có quyền yêu cầu bồi thường. Một số trường hợp hợp đồng bị vô hiệu bao gồm:

• Hợp đồng không tuân thủ về hình thức: Ví dụ, hợp đồng mua bán nhà ở nhưng không được lập thành văn bản hoặc không được công chứng, chứng thực theo quy định pháp luật.
• Chủ thể không có thẩm quyền ký kết hợp đồng: Bên bán không phải là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản hoặc không có ủy quyền hợp lệ từ chủ sở hữu.
• Vi phạm điều cấm của pháp luật: Hợp đồng có nội dung trái với quy định pháp luật hoặc đạo đức xã hội, như mua bán tài sản đang tranh chấp mà không thông báo cho bên mua.

4. Quyền yêu cầu bồi thường khi xảy ra thiệt hại

Khi xảy ra tranh chấp hợp đồng, người mua có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm của bên bán gây ra. Thiệt hại bồi thường bao gồm:

• Thiệt hại trực tiếp về tài sản: Bao gồm số tiền đã thanh toán, các chi phí phát sinh do vi phạm hợp đồng, như chi phí sửa chữa, cải tạo tài sản không đúng chất lượng.
• Thiệt hại gián tiếp: Gồm các thiệt hại do mất cơ hội kinh doanh, mất thu nhập từ việc không sử dụng được tài sản đúng như thỏa thuận.
• Bồi thường tổn thất tinh thần: Trong một số trường hợp, nếu người mua chứng minh được tổn thất về tinh thần, danh dự do hành vi vi phạm của bên bán gây ra, họ có thể yêu cầu bồi thường tương ứng.

Căn cứ pháp lý

• Bộ luật Dân sự 2015.
• Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010.
• Luật Nhà ở 2014.

Để biết thêm chi tiết, bạn có thể tham khảo tại Luật PVL Group và bài viết liên quan từ Báo Pháp Luật.