Khi nào người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân? Cách thực hiện, ví dụ minh họa và lưu ý quan trọng.
Khi nào người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân?
Người biểu diễn nghệ thuật như ca sĩ, diễn viên, nhạc công có quyền được bảo hộ các quyền nhân thân đối với phần trình diễn của mình. Vậy, khi nào người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân? Bài viết này sẽ phân tích căn cứ pháp luật liên quan, hướng dẫn cách thực hiện, các vấn đề thực tiễn, ví dụ minh họa, và những lưu ý quan trọng để người biểu diễn có thể bảo vệ quyền lợi của mình.
1. Căn cứ pháp lý về bảo hộ quyền nhân thân của người biểu diễn
Quyền nhân thân của người biểu diễn được bảo hộ theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Cụ thể:
Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2022
Điều 17, Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2022 quy định rằng người biểu diễn có quyền nhân thân đối với phần trình diễn của mình, bao gồm các quyền như được ghi nhận là người biểu diễn, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của phần trình diễn, không bị cắt xén, sửa đổi gây ảnh hưởng đến danh dự và uy tín.
Nghị định 22/2018/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan
Nghị định 22/2018/NĐ-CP chi tiết hóa các quy định liên quan đến quyền nhân thân của người biểu diễn, khẳng định quyền của họ được bảo vệ trong quá trình trình diễn, phát sóng, ghi âm và sao chép các phần trình diễn của mình.
2. Khi nào người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân?
Người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân khi thỏa mãn các điều kiện sau:
- Phần trình diễn có tính sáng tạo cá nhân: Người biểu diễn phải thực hiện phần trình diễn có tính sáng tạo, thể hiện qua cách thức biểu diễn, diễn xuất, hoặc giọng hát.
- Phần trình diễn được ghi nhận hoặc phát sóng: Quyền nhân thân được bảo hộ khi phần trình diễn được ghi âm, ghi hình, phát sóng trực tiếp hoặc thông qua các phương tiện kỹ thuật số.
- Không vi phạm quyền nhân thân của người khác: Phần trình diễn của người biểu diễn không được xâm phạm quyền nhân thân của tác giả tác phẩm mà họ biểu diễn.
- Không bị thỏa thuận từ bỏ quyền nhân thân: Quyền nhân thân của người biểu diễn là quyền không thể chuyển nhượng và không thể bị thỏa thuận từ bỏ.
3. Cách thực hiện bảo hộ quyền nhân thân của người biểu diễn
Để bảo vệ quyền nhân thân, người biểu diễn cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Đăng ký bảo hộ quyền liên quan
Mặc dù quyền nhân thân của người biểu diễn tự động được bảo hộ khi họ trình diễn, việc đăng ký quyền liên quan tại Cục Bản quyền tác giả vẫn là một cách để khẳng định quyền lợi và có cơ sở pháp lý khi có tranh chấp. Hồ sơ đăng ký bao gồm:
- Đơn đăng ký quyền liên quan.
- Bản sao tác phẩm hoặc phần trình diễn.
- Giấy tờ chứng minh quyền nhân thân của người biểu diễn.
Bước 2: Xác lập hợp đồng rõ ràng khi biểu diễn
Khi tham gia các hoạt động biểu diễn, người biểu diễn cần xác lập hợp đồng rõ ràng với các đơn vị tổ chức sự kiện, ghi âm, ghi hình. Hợp đồng cần quy định rõ về quyền nhân thân, phạm vi sử dụng phần trình diễn, và điều kiện bảo vệ quyền lợi của người biểu diễn.
Bước 3: Yêu cầu xử lý khi có vi phạm
Khi phát hiện quyền nhân thân bị xâm phạm, người biểu diễn có thể yêu cầu các đơn vị tổ chức, nhà sản xuất, hoặc cơ quan quản lý nhà nước can thiệp và xử lý vi phạm. Điều này có thể bao gồm việc yêu cầu ngừng phát sóng, thu hồi các sản phẩm ghi âm, ghi hình trái phép, và bồi thường thiệt hại nếu có.
4. Vấn đề thực tiễn trong bảo hộ quyền nhân thân của người biểu diễn
Trong thực tế, quyền nhân thân của người biểu diễn thường gặp phải nhiều vấn đề như:
- Xâm phạm quyền nhân thân trong quá trình phát sóng: Phần trình diễn bị cắt xén, chỉnh sửa không có sự đồng ý của người biểu diễn, làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của họ.
- Thiếu hợp đồng rõ ràng về quyền nhân thân: Nhiều người biểu diễn tham gia biểu diễn mà không có hợp đồng hoặc hợp đồng không quy định rõ quyền nhân thân, dẫn đến tranh chấp khi phần trình diễn bị sử dụng không đúng mục đích.
- Vi phạm quyền nhân thân trên nền tảng trực tuyến: Các nền tảng phát trực tuyến và mạng xã hội thường xuyên phát lại các phần trình diễn mà không ghi nhận hoặc xin phép người biểu diễn, gây khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi.
5. Ví dụ minh họa
Một ví dụ điển hình là trường hợp của ca sĩ A, người đã biểu diễn tại một sự kiện âm nhạc lớn và phần trình diễn được ghi lại bởi đơn vị tổ chức. Sau đó, đoạn video này bị chỉnh sửa và đăng tải trên các nền tảng trực tuyến mà không có sự đồng ý của ca sĩ A, khiến phần trình diễn của cô bị xuyên tạc và ảnh hưởng đến danh tiếng.
Ca sĩ A đã yêu cầu đơn vị tổ chức gỡ bỏ đoạn video và bồi thường thiệt hại cho việc xâm phạm quyền nhân thân của mình. Nhờ có hợp đồng biểu diễn rõ ràng và đăng ký quyền liên quan, cô đã có cơ sở pháp lý để yêu cầu bảo vệ quyền lợi.
6. Những lưu ý cần thiết khi bảo vệ quyền nhân thân của người biểu diễn
Khi bảo vệ quyền nhân thân, người biểu diễn cần chú ý đến các điểm sau:
- Lập hợp đồng biểu diễn chi tiết: Đảm bảo rằng hợp đồng biểu diễn nêu rõ quyền nhân thân, phạm vi sử dụng phần trình diễn và điều kiện bảo vệ quyền lợi của người biểu diễn.
- Đăng ký quyền liên quan: Mặc dù quyền nhân thân tự động được bảo hộ, việc đăng ký quyền liên quan vẫn giúp khẳng định quyền lợi và tránh tranh chấp không đáng có.
- Theo dõi và bảo vệ phần trình diễn của mình: Người biểu diễn cần theo dõi việc sử dụng phần trình diễn của mình trên các nền tảng trực tuyến và kịp thời yêu cầu xử lý khi có vi phạm.
7. Kết luận
Vậy, khi nào người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân? Người biểu diễn được bảo hộ quyền nhân thân khi phần trình diễn có tính sáng tạo, được ghi nhận và phát sóng mà không vi phạm quyền của người khác. Việc bảo hộ quyền nhân thân giúp người biểu diễn bảo vệ danh dự và uy tín của mình, đồng thời tránh những xâm phạm không đáng có từ phía các bên liên quan.
Để tìm hiểu thêm về bảo hộ quyền nhân thân và các vấn đề liên quan, bạn có thể tham khảo thêm tại sở hữu trí tuệ. Các thông tin pháp lý chi tiết hơn cũng có thể tham khảo tại Báo Pháp Luật.
Bài viết được thực hiện với sự tư vấn từ Luật PVL Group.
