Khi nào người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm? Cách thực hiện, vấn đề thực tiễn và lưu ý quan trọng.
Khi nào người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm?
Người biểu diễn đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải tác phẩm âm nhạc, kịch, điện ảnh đến công chúng. Vậy khi nào người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm? Bài viết này sẽ phân tích căn cứ pháp luật, cách thức thực hiện, các vấn đề thực tiễn, ví dụ minh họa, và những lưu ý cần thiết để người biểu diễn bảo vệ quyền lợi của mình.
1. Căn cứ pháp lý về quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm của người biểu diễn
Quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm của người biểu diễn được quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, cụ thể như sau:
Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2022
Điều 29, Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2022 quy định rằng người biểu diễn có quyền tài sản đối với phần trình diễn của mình, bao gồm quyền cho phép hoặc ngăn cấm người khác sử dụng phần trình diễn và quyền yêu cầu thanh toán thù lao khi phần trình diễn được sử dụng cho mục đích thương mại.
Các trường hợp người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm bao gồm:
- Khi phần trình diễn được ghi âm, ghi hình và phát hành: Người biểu diễn có quyền yêu cầu phí sử dụng khi phần trình diễn của họ được ghi lại dưới dạng băng, đĩa, hoặc file kỹ thuật số và được phân phối ra thị trường.
- Khi phần trình diễn được phát sóng trên các phương tiện truyền thông: Người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí khi phần trình diễn của họ được phát sóng trên đài phát thanh, truyền hình hoặc các nền tảng trực tuyến như YouTube, Spotify.
- Khi phần trình diễn được sử dụng trong các sản phẩm khác: Bao gồm sử dụng phần trình diễn trong quảng cáo, phim ảnh, hoặc các sản phẩm thương mại khác.
Nghị định 22/2018/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan
Nghị định 22/2018/NĐ-CP quy định rõ ràng về trách nhiệm thanh toán thù lao cho người biểu diễn khi phần trình diễn được sử dụng cho mục đích thương mại. Nghị định này yêu cầu các đơn vị sử dụng phần trình diễn phải có sự đồng ý và thanh toán đầy đủ cho người biểu diễn theo các thỏa thuận đã ký kết.
2. Cách thực hiện quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm của người biểu diễn
Để thực hiện quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm, người biểu diễn cần tuân theo các bước sau:
Bước 1: Xác lập hợp đồng rõ ràng về việc sử dụng phần trình diễn
Người biểu diễn cần ký kết hợp đồng với các đơn vị tổ chức, sản xuất, phát hành và phát sóng phần trình diễn của mình. Hợp đồng cần quy định rõ về phạm vi sử dụng, mức thù lao và các điều kiện thanh toán. Các hợp đồng này sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc để yêu cầu thanh toán khi phần trình diễn được sử dụng.
Bước 2: Giám sát việc sử dụng phần trình diễn
Người biểu diễn cần giám sát việc sử dụng phần trình diễn của mình trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến để đảm bảo rằng phần trình diễn không bị sử dụng mà không có sự đồng ý. Khi phát hiện vi phạm, người biểu diễn có quyền yêu cầu đơn vị sử dụng thanh toán phí hoặc bồi thường thiệt hại.
Bước 3: Đăng ký quyền liên quan
Mặc dù quyền yêu cầu thanh toán được bảo hộ tự động, việc đăng ký quyền liên quan tại Cục Bản quyền tác giả sẽ giúp xác lập căn cứ pháp lý mạnh mẽ, dễ dàng hơn trong việc yêu cầu thanh toán và giải quyết tranh chấp nếu xảy ra.
3. Vấn đề thực tiễn trong việc yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm của người biểu diễn
Trong thực tế, người biểu diễn gặp phải nhiều vấn đề khi yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm, bao gồm:
- Thiếu hợp đồng chi tiết: Nhiều người biểu diễn tham gia các hoạt động biểu diễn mà không có hợp đồng hoặc hợp đồng không quy định rõ về phí sử dụng, dẫn đến khó khăn trong việc yêu cầu thanh toán.
- Sử dụng trái phép trên các nền tảng số: Phần trình diễn của người biểu diễn thường xuyên bị sử dụng trái phép trên các nền tảng trực tuyến mà không thanh toán phí, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người biểu diễn.
- Khó khăn trong việc xác định thiệt hại và yêu cầu thanh toán: Người biểu diễn gặp khó khăn trong việc xác định mức thù lao phù hợp và yêu cầu thanh toán khi phần trình diễn được sử dụng mà không có sự đồng ý.
- Vi phạm hợp đồng từ phía các đơn vị sử dụng: Một số đơn vị sản xuất, phát hành không tuân thủ hợp đồng, không thanh toán đầy đủ hoặc thanh toán chậm, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người biểu diễn.
4. Ví dụ minh họa
Một ví dụ điển hình là trường hợp của nhạc sĩ E, người đã biểu diễn một ca khúc trong một chương trình truyền hình lớn và phần trình diễn được ghi lại, phát sóng trên nhiều kênh truyền thông và nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, đơn vị sản xuất không thanh toán phí sử dụng phần trình diễn như đã thỏa thuận trong hợp đồng.
Nhạc sĩ E đã thực hiện các bước bảo vệ quyền lợi bằng cách gửi yêu cầu thanh toán và khởi kiện đơn vị vi phạm ra tòa. Sau quá trình giải quyết, nhờ có hợp đồng rõ ràng và bằng chứng vi phạm, nhạc sĩ E đã được thanh toán đầy đủ thù lao và bồi thường thiệt hại do việc sử dụng trái phép. Trường hợp này nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp đồng và giám sát chặt chẽ việc sử dụng phần trình diễn.
5. Những lưu ý cần thiết khi yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm
Khi thực hiện quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm, người biểu diễn cần lưu ý các điểm sau:
- Lập hợp đồng rõ ràng và chi tiết: Đảm bảo rằng hợp đồng biểu diễn quy định rõ về phạm vi sử dụng phần trình diễn, mức phí và điều kiện thanh toán để tránh tranh chấp.
- Đăng ký quyền liên quan: Việc đăng ký quyền liên quan giúp xác lập cơ sở pháp lý vững chắc, hỗ trợ quá trình yêu cầu thanh toán và giải quyết tranh chấp.
- Theo dõi các phương tiện truyền thông: Giám sát việc sử dụng phần trình diễn trên các nền tảng số và yêu cầu thanh toán khi phát hiện vi phạm.
- Sử dụng biện pháp pháp lý khi cần thiết: Khi quyền yêu cầu thanh toán bị xâm phạm, người biểu diễn nên sử dụng các biện pháp pháp lý để bảo vệ quyền lợi và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
6. Kết luận
Khi nào người biểu diễn có quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm? Quyền này được áp dụng khi phần trình diễn của người biểu diễn được sử dụng cho mục đích thương mại như ghi âm, ghi hình, phát sóng, hoặc tích hợp vào các sản phẩm khác. Để bảo vệ quyền lợi, người biểu diễn cần lập hợp đồng rõ ràng, giám sát việc sử dụng phần trình diễn và sử dụng các biện pháp pháp lý khi cần thiết.
Để tìm hiểu thêm về quyền yêu cầu thanh toán phí sử dụng tác phẩm của người biểu diễn, bạn có thể tham khảo tại sở hữu trí tuệ. Các thông tin pháp lý chi tiết hơn cũng có thể được tham khảo tại Báo Pháp Luật.
Bài viết được thực hiện với sự tư vấn từ Luật PVL Group.
