Có thể yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc không?
Bài viết cung cấp căn cứ pháp luật và hướng dẫn cụ thể về quy trình thừa kế.
I. Có thể yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc không?
Câu hỏi “Có thể yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc không?” là một vấn đề quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh nhiều gia đình không lập di chúc trước khi qua đời. Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về quyền yêu cầu phân chia tài sản thừa kế khi không có di chúc, dựa trên cơ sở thừa kế theo pháp luật.
Theo Điều 650 và Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, khi người để lại di sản không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, tài sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật. Cụ thể, các hàng thừa kế sẽ được hưởng phần tài sản thừa kế theo một trình tự nhất định.
II. Căn cứ pháp luật về yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc
Điều 650 và Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rằng trong trường hợp không có di chúc, di sản sẽ được phân chia theo pháp luật. Điều này có nghĩa là tài sản của người chết sẽ được chia cho các người thừa kế theo thứ tự ưu tiên các hàng thừa kế, mà cụ thể là:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Bao gồm vợ, chồng, con, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi của người chết. Đây là hàng thừa kế chính, và nếu các thành viên trong hàng này còn sống, tài sản sẽ được chia đều cho họ.
- Hàng thừa kế thứ hai: Bao gồm ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
- Hàng thừa kế thứ ba: Bao gồm các cụ, cô, chú, bác ruột và cháu ruột của người chết mà người chết là cụ hoặc cô, chú, bác.
Theo quy định tại Điều 651, nếu không có người thừa kế ở hàng thứ nhất thì người thừa kế ở hàng thứ hai mới được hưởng thừa kế, và tương tự với hàng thừa kế thứ ba nếu không có người thừa kế ở hai hàng trước đó.
III. Cách thực hiện yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc
Để yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc, các bước cần thực hiện như sau:
- Xác định danh sách người thừa kế hợp pháp: Trước tiên, cần xác định tất cả những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất (hoặc hàng thừa kế thứ hai nếu không có người ở hàng thứ nhất). Việc xác định này bao gồm việc thu thập giấy tờ như giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn, và các giấy tờ xác nhận quan hệ huyết thống.
- Thỏa thuận phân chia tài sản: Nếu các bên có thể thỏa thuận về cách chia tài sản, việc phân chia tài sản có thể được thực hiện thông qua văn bản thỏa thuận. Văn bản này cần được công chứng hoặc chứng thực để có giá trị pháp lý.
- Nộp đơn yêu cầu tại tòa án: Nếu không thể thỏa thuận, người thừa kế có thể nộp đơn yêu cầu tòa án phân chia tài sản. Đơn yêu cầu cần kèm theo các giấy tờ như giấy khai tử, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, và các tài liệu liên quan khác.
- Thực hiện phân chia tài sản: Sau khi tòa án thụ lý và giải quyết, tài sản thừa kế sẽ được chia theo quyết định của tòa án. Quy trình này có thể bao gồm việc bán đấu giá tài sản chung hoặc chia tài sản theo tỷ lệ tương ứng cho từng người thừa kế.
IV. Thực tiễn yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc
Trong thực tiễn, yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc thường gặp nhiều khó khăn và tranh chấp. Đặc biệt là khi người thừa kế không thể thống nhất về việc phân chia tài sản hoặc có người thừa kế từ chối tham gia vào quá trình này.
Một trường hợp phổ biến là khi người để lại tài sản có nhiều người con từ các cuộc hôn nhân khác nhau. Nếu không có di chúc, các con của người chết có quyền thừa kế ngang nhau theo pháp luật. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mối quan hệ gia đình căng thẳng khiến việc thỏa thuận trở nên khó khăn, dẫn đến tranh chấp kéo dài tại tòa án.
V. Ví dụ minh họa về việc yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc
Giả sử ông A qua đời mà không để lại di chúc. Ông A có vợ và ba người con. Sau khi ông A mất, vợ và các con của ông muốn phân chia tài sản. Theo quy định của pháp luật, tài sản thừa kế của ông A sẽ được chia đều cho vợ và ba người con, mỗi người một phần bằng nhau.
Tuy nhiên, nếu một trong các con không đồng ý với phần thừa kế của mình hoặc cho rằng cần phân chia khác, họ có thể nộp đơn yêu cầu tòa án giải quyết. Trong trường hợp này, tòa án sẽ căn cứ vào các quy định của Bộ luật Dân sự và quyết định phân chia tài sản theo quy định pháp luật.
VI. Những lưu ý quan trọng khi yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc
- Thời hiệu yêu cầu chia thừa kế: Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu chia thừa kế là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Thỏa thuận trước tòa án: Việc phân chia tài sản thừa kế có thể được giải quyết bằng thỏa thuận nếu tất cả các bên đồng ý. Tuy nhiên, trong trường hợp không thể thỏa thuận, việc yêu cầu tòa án can thiệp là cần thiết.
- Công chứng và chứng thực: Bất kỳ văn bản thỏa thuận nào về việc phân chia tài sản thừa kế cũng cần phải được công chứng hoặc chứng thực để có giá trị pháp lý.
- Tranh chấp tài sản: Trong nhiều trường hợp, tranh chấp giữa các thành viên gia đình về tài sản thừa kế có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý phức tạp. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người thừa kế nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia pháp lý hoặc luật sư có kinh nghiệm.
VII. Kết luận
Vậy, có thể yêu cầu phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc không? Câu trả lời là có, dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật nếu không có di chúc. Quyền này được bảo đảm bởi pháp luật và người thừa kế có thể thực hiện bằng cách nộp đơn yêu cầu tại tòa án hoặc thông qua thỏa thuận với các đồng thừa kế khác.
Trong quá trình phân chia tài sản thừa kế mà không có di chúc, người thừa kế nên cẩn thận tuân thủ các quy định pháp luật và tham khảo ý kiến của các chuyên gia pháp lý như Luật PVL Group để được hỗ trợ tối đa.
Liên kết nội bộ: Thừa kế – Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo Pháp Luật
