Quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước là gì?Quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước nhằm bảo vệ quyền lợi và yêu cầu tuân thủ các nghĩa vụ của người lao động trong môi trường làm việc công bằng và an toàn.
1) Quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước là gì?
Quyền và trách nhiệm của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là những nội dung quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi và quy định nghĩa vụ của người lao động. Các quyền và trách nhiệm này được xây dựng dựa trên Luật Lao động và các quy định cụ thể liên quan đến DNNN, nhằm đảm bảo môi trường làm việc công bằng, an toàn và hiệu quả.
Quyền của người lao động trong DNNN bao gồm:
Quyền được ký kết hợp đồng lao động: Người lao động có quyền ký kết hợp đồng lao động với doanh nghiệp và hưởng các quyền lợi, nghĩa vụ được quy định trong hợp đồng. Hợp đồng lao động có thể là hợp đồng xác định thời hạn, hợp đồng không xác định thời hạn, hoặc hợp đồng thời vụ tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Quyền được trả lương đúng hạn và đầy đủ: Người lao động có quyền được trả lương theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động, bao gồm cả tiền lương, thưởng và các khoản phụ cấp khác. Việc chi trả lương phải được thực hiện đúng hạn và đầy đủ, không được phép chậm trễ hoặc khấu trừ trái phép.
Quyền được làm việc trong môi trường an toàn và lành mạnh: Người lao động có quyền được làm việc trong môi trường đảm bảo an toàn và vệ sinh lao động. DNNN phải đảm bảo các điều kiện an toàn lao động, cung cấp đầy đủ trang thiết bị bảo hộ và tổ chức các khóa đào tạo về an toàn lao động.
Quyền được tham gia vào công đoàn: Người lao động có quyền tham gia vào tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp để bảo vệ quyền lợi của mình. Công đoàn là tổ chức đại diện cho người lao động trong việc đàm phán về lương, điều kiện làm việc và các vấn đề liên quan khác.
Quyền được nghỉ phép và hưởng các chế độ phúc lợi: Người lao động có quyền được nghỉ phép hàng năm, nghỉ ốm đau, nghỉ thai sản và các chế độ phúc lợi khác theo quy định của pháp luật. DNNN có trách nhiệm đảm bảo thực hiện đầy đủ các chế độ này.
Trách nhiệm của người lao động trong DNNN bao gồm:
Trách nhiệm tuân thủ các quy định của pháp luật và nội quy lao động: Người lao động phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về lao động, an toàn lao động và nội quy lao động của doanh nghiệp. Việc này bao gồm việc không được vi phạm các quy định về an toàn, vệ sinh, giờ làm việc và các điều cấm kỵ khác trong nội quy của doanh nghiệp.
Trách nhiệm hoàn thành công việc được giao: Người lao động có trách nhiệm hoàn thành công việc theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động. Họ phải nỗ lực làm việc, nâng cao kỹ năng chuyên môn và tuân thủ các yêu cầu về chất lượng công việc.
Trách nhiệm bảo vệ tài sản doanh nghiệp: Người lao động phải bảo vệ tài sản của doanh nghiệp, không được phép sử dụng tài sản của doanh nghiệp vào mục đích cá nhân hoặc gây thiệt hại cho doanh nghiệp.
Trách nhiệm tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế: Người lao động phải tham gia đóng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền lợi của bản thân và gia đình khi gặp rủi ro về sức khỏe hoặc các vấn đề liên quan đến bảo hiểm.
2) Ví dụ minh họa
Ví dụ cụ thể là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), một DNNN lớn với hàng nghìn lao động trên khắp cả nước. Tại EVN, người lao động được hưởng đầy đủ các quyền lợi như hợp đồng lao động minh bạch, trả lương đúng hạn, chế độ nghỉ phép, và tham gia công đoàn. Ngoài ra, EVN còn chú trọng đến các điều kiện an toàn lao động, thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo về an toàn và cung cấp trang thiết bị bảo hộ lao động.
Về trách nhiệm, người lao động tại EVN phải tuân thủ nội quy lao động nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn khi làm việc với hệ thống điện, và hoàn thành các nhiệm vụ được giao một cách chuyên nghiệp. Người lao động tại EVN cũng phải tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế theo quy định, đảm bảo quyền lợi khi gặp rủi ro trong công việc hoặc sức khỏe.
3) Những vướng mắc thực tế
Thiếu minh bạch về chế độ lương thưởng: Một số DNNN có thể gặp khó khăn trong việc minh bạch hóa các chế độ lương, thưởng và phụ cấp cho người lao động. Điều này có thể dẫn đến sự bất mãn và giảm tinh thần làm việc của người lao động.
Điều kiện làm việc chưa đảm bảo an toàn tuyệt đối: Dù đã có quy định rõ ràng về an toàn lao động, một số DNNN vẫn chưa đảm bảo được điều kiện làm việc an toàn tuyệt đối cho người lao động, đặc biệt trong các ngành nghề có tính chất nguy hiểm như khai thác mỏ, xây dựng, hay điện lực.
Thiếu sự đại diện đầy đủ của công đoàn: Trong một số trường hợp, công đoàn tại DNNN không hoạt động hiệu quả, dẫn đến việc bảo vệ quyền lợi của người lao động chưa được đảm bảo. Sự thiếu chủ động của công đoàn có thể gây khó khăn cho người lao động trong việc đàm phán về lương hoặc các điều kiện làm việc.
Chế độ nghỉ phép chưa được thực hiện đầy đủ: Một số DNNN có thể chưa thực hiện đầy đủ chế độ nghỉ phép cho người lao động, đặc biệt trong những trường hợp nhân sự thiếu hụt hoặc yêu cầu công việc gấp rút. Việc này ảnh hưởng đến quyền lợi nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe của người lao động.
4) Những lưu ý quan trọng
Tuân thủ hợp đồng lao động: Người lao động cần đảm bảo đọc kỹ và hiểu rõ các điều khoản trong hợp đồng lao động trước khi ký kết. Hợp đồng là cơ sở pháp lý xác định quyền và trách nhiệm của cả hai bên, do đó, người lao động cần nắm rõ nội dung để bảo vệ quyền lợi của mình.
Tham gia công đoàn: Người lao động nên tích cực tham gia vào công đoàn tại DNNN để có thể bảo vệ quyền lợi và đàm phán về các chế độ lương, thưởng hoặc điều kiện làm việc một cách hiệu quả.
Báo cáo vi phạm về an toàn lao động: Người lao động có trách nhiệm báo cáo các vi phạm hoặc nguy cơ về an toàn lao động cho cấp quản lý hoặc công đoàn để đảm bảo môi trường làm việc an toàn và giảm thiểu rủi ro.
Bảo vệ tài sản doanh nghiệp: Người lao động cần hiểu rõ trách nhiệm bảo vệ tài sản của doanh nghiệp, từ trang thiết bị, công cụ làm việc đến các nguồn lực khác. Điều này không chỉ bảo vệ tài sản công mà còn giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.
5) Căn cứ pháp lý
- Luật Lao động 2019: Đây là căn cứ pháp lý chính quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động trong tất cả các doanh nghiệp, bao gồm cả DNNN. Luật này quy định rõ các quyền lợi như lương, nghỉ phép, chế độ bảo hiểm và trách nhiệm của người lao động trong công việc.
- Luật Bảo hiểm xã hội 2014: Quy định về nghĩa vụ tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp của người lao động, bao gồm cả những người lao động trong DNNN.
- Luật Công đoàn 2012: Quy định về quyền của người lao động được tham gia công đoàn và trách nhiệm của công đoàn trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động trong DNNN.
- Nghị định 145/2020/NĐ-CP: Cung cấp chi tiết về các quyền lợi, nghĩa vụ và chế độ lao động cho người lao động trong DNNN, bao gồm cả lương, thưởng và các chế độ phúc lợi khác.
Bài viết này đã giải đáp chi tiết về quyền và trách nhiệm của người lao động trong DNNN, từ các quy định pháp lý đến ví dụ minh họa và những vướng mắc thực tế thường gặp. Luật PVL Group.
