Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung sau khi một bên mất không? Tìm hiểu quyền của vợ hoặc chồng yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung khi một bên qua đời, các trường hợp, ví dụ thực tế, và những lưu ý pháp lý quan trọng.
1) Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung sau khi một bên mất không?
Trả lời chi tiết: Sau khi một bên trong mối quan hệ hôn nhân qua đời, tài sản chung của vợ chồng trở thành tài sản cần được phân chia. Theo quy định pháp luật, người còn sống có quyền yêu cầu phân chia phần tài sản chung này, nhằm đảm bảo quyền lợi của mình cũng như các bên thừa kế khác. Điều này đặc biệt quan trọng khi không có di chúc rõ ràng hoặc khi các bên không thể đồng thuận về việc phân chia tài sản.
Pháp luật Việt Nam, thông qua Bộ luật Dân sự 2015, cho phép người còn sống yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung khi có các tình huống sau đây:
- Không có thỏa thuận phân chia tài sản chung: Khi vợ hoặc chồng còn sống và các bên liên quan không đạt được thỏa thuận tự nguyện về việc phân chia, người còn sống có thể yêu cầu tòa án can thiệp.
- Có tranh chấp giữa các bên thừa kế: Nếu có bất đồng hoặc tranh chấp giữa các thừa kế về quyền sở hữu, giá trị tài sản, người còn sống có thể yêu cầu tòa án giải quyết để phân chia tài sản một cách hợp pháp và công bằng.
- Bảo vệ quyền lợi của bên còn sống: Phân chia tài sản chung là quyền của người còn sống nhằm đảm bảo quyền lợi của họ và tránh các tranh chấp tiềm ẩn từ phía thừa kế khác.
Việc yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung sau khi một bên qua đời giúp người còn sống tránh khỏi những mâu thuẫn phức tạp và giải quyết tranh chấp tài sản công bằng, minh bạch. Tòa án sẽ tiến hành phân chia dựa trên quy định pháp luật về thừa kế nếu không có di chúc, hoặc thực hiện theo di chúc nếu có.
2) Ví dụ minh họa
Anh Hòa và chị Lan đã kết hôn nhiều năm và có khối tài sản chung bao gồm một căn nhà, một số tiền tiết kiệm, và xe ô tô. Khi anh Hòa qua đời đột ngột mà không để lại di chúc, gia đình của anh Hòa, bao gồm cha mẹ và em trai, yêu cầu phân chia tài sản. Tuy nhiên, chị Lan không đồng ý với cách phân chia do gia đình anh Hòa đề xuất và lo ngại về quyền lợi của mình.
Trong tình huống này, chị Lan có thể yêu cầu tòa án can thiệp để phân chia tài sản chung. Tòa án sẽ xác định phần tài sản thuộc về chị Lan và phần tài sản mà các bên thừa kế của anh Hòa có quyền thừa hưởng. Nhờ vào việc yêu cầu phân chia qua tòa án, chị Lan có thể đảm bảo quyền lợi của mình theo pháp luật, đồng thời giải quyết mâu thuẫn một cách minh bạch, công bằng.
3) Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời, có một số vướng mắc thường gặp như sau:
- Tranh chấp giữa các thừa kế và người còn sống: Trong nhiều trường hợp, giữa người còn sống và các bên thừa kế của người đã khuất thường xảy ra mâu thuẫn về tỷ lệ phân chia hoặc loại tài sản. Nếu không giải quyết khéo léo, những tranh chấp này có thể kéo dài và gây ra mất hòa khí trong gia đình.
- Tài sản chung – tài sản riêng: Một vấn đề khác là việc xác định rõ ràng tài sản nào là tài sản chung của vợ chồng, tài sản nào thuộc về tài sản riêng của bên đã mất. Điều này đặc biệt khó khăn khi không có đủ chứng từ, giấy tờ chứng minh.
- Khó khăn về định giá tài sản: Đối với các tài sản có giá trị lớn như nhà ở, đất đai, nếu không có thỏa thuận rõ ràng về giá trị tài sản, việc định giá có thể gây ra tranh cãi.
- Thủ tục pháp lý phức tạp: Việc yêu cầu phân chia tài sản qua tòa án đòi hỏi các bên phải tuân thủ đầy đủ các thủ tục pháp lý, thời gian và chi phí có thể kéo dài. Điều này đôi khi khiến người còn sống gặp khó khăn khi muốn thực hiện yêu cầu phân chia.
4) Những lưu ý cần thiết
Để việc yêu cầu phân chia tài sản chung sau khi một bên qua đời diễn ra suôn sẻ, cần lưu ý những điểm sau:
- Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ liên quan: Để tăng tính thuyết phục cho yêu cầu của mình, người yêu cầu cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, bao gồm giấy chứng nhận tài sản, giấy tờ xác minh tài sản chung, chứng tử, và các tài liệu liên quan khác.
- Xác minh và xác định rõ tài sản chung và tài sản riêng: Trước khi yêu cầu tòa án phân chia, nên xác định rõ ràng phần tài sản nào thuộc tài sản chung và tài sản nào là tài sản riêng. Điều này giúp tránh những tranh cãi không đáng có khi phân chia.
- Tham khảo ý kiến pháp lý từ luật sư: Việc tham khảo ý kiến của luật sư có thể giúp người còn sống đảm bảo các quyền lợi của mình một cách tối ưu, đồng thời giảm thiểu rủi ro pháp lý.
- Lựa chọn hình thức hòa giải trước khi ra tòa: Trong một số trường hợp, các bên có thể chọn hình thức hòa giải để tìm ra giải pháp hợp lý mà không cần phải yêu cầu tòa án can thiệp. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả hai bên.
5) Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý liên quan đến việc phân chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 651 quy định về thừa kế theo pháp luật khi không có di chúc, xác định quyền thừa kế và hàng thừa kế theo quy định pháp luật.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Điều 66 quy định về giải quyết tài sản của vợ chồng khi một bên qua đời, cho phép người còn sống có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản.
- Nghị quyết 35/2000/NĐ-CP của Chính phủ về thừa kế tài sản trong gia đình, quy định việc phân chia tài sản khi không có di chúc hoặc có tranh chấp.
Tham khảo thêm về các quy định này tại Thừa kế – Luật PVL Group và trên trang Báo Pháp Luật – Bạn đọc.
Kết luận: Việc yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung sau khi một bên mất là quyền hợp pháp của người còn sống, đặc biệt khi các bên thừa kế không thể đạt được sự đồng thuận. Để thực hiện thủ tục này một cách hợp lý và bảo đảm quyền lợi, bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn từ Luật PVL Group để được hỗ trợ tối ưu trong quá trình xử lý thủ tục pháp lý.
