Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi người kia mất không? Tìm hiểu xem vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi người kia qua đời, bao gồm quy định, ví dụ minh họa và các lưu ý pháp lý quan trọng.
1) Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi người kia mất không?
Trong pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, việc yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời là một hành động hợp pháp nhưng cần dựa trên các căn cứ rõ ràng. Theo quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung khi thấy có lý do chính đáng hoặc khi quyền lợi của bản thân bị xâm phạm. Một số trường hợp phổ biến mà pháp luật cho phép yêu cầu phân chia tài sản chung trong hôn nhân bao gồm:
- Khi vợ hoặc chồng có hành vi vi phạm nghĩa vụ tài sản: Nếu một bên sử dụng tài sản chung gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc sử dụng cho mục đích không được sự đồng ý của bên kia, vợ hoặc chồng còn lại có thể yêu cầu phân chia tài sản để bảo vệ quyền lợi của mình.
- Khi vợ hoặc chồng không có khả năng làm việc hoặc mất khả năng lao động: Pháp luật cũng cho phép phân chia tài sản trong hôn nhân để đảm bảo quyền lợi cho bên yếu thế hơn.
- Khi một bên muốn tách riêng phần tài sản do có các kế hoạch kinh doanh độc lập: Một bên có quyền yêu cầu phân chia nếu muốn bảo toàn tài sản chung khi có ý định đầu tư hoặc kinh doanh riêng mà không muốn ảnh hưởng đến tài sản gia đình.
- Khi hôn nhân đứng trước nguy cơ tan vỡ: Trong một số trường hợp, nếu mối quan hệ vợ chồng trở nên căng thẳng và không có khả năng tiếp tục sống chung, việc yêu cầu phân chia tài sản cũng có thể được đặt ra ngay cả khi hai bên chưa chính thức ly hôn.
Yêu cầu phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân có ý nghĩa bảo vệ quyền lợi cá nhân của mỗi bên và tránh những tranh chấp sau này. Tuy nhiên, để yêu cầu này có thể được thực hiện, cần có sự đồng thuận từ cả hai phía hoặc có sự can thiệp của tòa án nếu không đạt được thỏa thuận.
2) Ví dụ minh họa
Chị Mai và anh Tùng là vợ chồng đã kết hôn được 15 năm và có khối tài sản chung đáng kể, bao gồm một căn nhà, một chiếc ô tô và một số tiền gửi ngân hàng. Gần đây, anh Tùng muốn đầu tư vào một dự án kinh doanh mới nhưng không thông qua ý kiến của chị Mai, đồng thời sử dụng phần lớn tài sản chung cho dự án này. Do không tin tưởng vào tính khả thi của dự án, chị Mai quyết định yêu cầu phân chia tài sản chung để bảo vệ quyền lợi tài chính của mình. Chị Mai nộp đơn yêu cầu lên tòa án để phân chia một phần tài sản chung, đồng thời tách phần tài sản còn lại ra khỏi rủi ro kinh doanh. Trong trường hợp này, nếu có sự chấp thuận của tòa án, yêu cầu của chị Mai sẽ được thực hiện.
3) Những vướng mắc thực tế
- Khó khăn trong xác định giá trị tài sản chung và riêng: Việc xác định chính xác đâu là tài sản chung và tài sản riêng có thể gặp nhiều khó khăn nếu không có giấy tờ pháp lý đầy đủ hoặc tài sản được tích lũy trong quá trình hôn nhân.
- Mất thời gian và chi phí pháp lý: Yêu cầu phân chia tài sản có thể kéo dài nếu vợ chồng không đạt được thỏa thuận, kéo theo các chi phí phát sinh như chi phí tòa án và chi phí thuê luật sư.
- Xung đột về quyền sử dụng và sở hữu tài sản: Nhiều trường hợp một trong hai bên không đồng ý với phương án phân chia hoặc không muốn rời bỏ tài sản chung, đặc biệt là bất động sản dùng làm nơi ở chính.
- Ảnh hưởng đến quyền lợi của con cái: Nếu tài sản phân chia ảnh hưởng đến nơi sinh sống hoặc nguồn tài chính dành cho con cái, việc giải quyết tranh chấp có thể gặp trở ngại.
- Các rủi ro tài chính khi một bên kinh doanh thất bại: Nếu một bên có ý định đầu tư tài chính hoặc kinh doanh, sự phân chia tài sản sớm có thể bảo vệ tài sản chung khỏi các rủi ro kinh doanh.
4) Những lưu ý cần thiết
- Thỏa thuận trước khi yêu cầu tòa án: Nếu có thể, vợ chồng nên thỏa thuận với nhau về việc phân chia tài sản để tránh mất thời gian và chi phí tòa án. Đôi khi, một thỏa thuận hòa giải có thể đạt hiệu quả tốt hơn.
- Chuẩn bị tài liệu pháp lý: Để yêu cầu phân chia tài sản thành công, cần có các tài liệu như sổ đỏ, giấy tờ ngân hàng hoặc hợp đồng mua bán chứng minh quyền sở hữu tài sản chung.
- Tham vấn luật sư: Tham vấn ý kiến từ luật sư trước khi đưa ra quyết định là rất quan trọng để hiểu rõ quyền và nghĩa vụ pháp lý của cả hai bên.
- Bảo vệ quyền lợi của con cái: Đối với gia đình có con cái, quyền lợi của các con cần được ưu tiên. Việc phân chia tài sản cần đảm bảo không gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi và điều kiện sống của các con.
- Dự tính trước rủi ro tài chính: Khi có ý định phân chia tài sản vì mục đích kinh doanh, các bên nên cân nhắc kỹ rủi ro để đảm bảo không gây thiệt hại lớn nếu kinh doanh không thuận lợi.
5) Căn cứ pháp lý
Một số quy định pháp lý liên quan đến phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bao gồm:
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Các điều khoản về phân chia tài sản chung, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng đối với tài sản trong hôn nhân.
- Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản và các quyền liên quan đến tài sản chung của vợ chồng.
- Luật Công chứng 2014: Các quy định liên quan đến việc công chứng thỏa thuận phân chia tài sản chung giữa vợ chồng.
- Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về phân chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân, là hướng dẫn quan trọng để giải quyết các tranh chấp tài sản chung.
Để tìm hiểu chi tiết và đảm bảo quyền lợi khi phân chia tài sản chung, bạn có thể tham khảo thêm tại chuyên mục Thừa kế – Luật PVL Group và thông tin liên quan trên Báo Pháp Luật – Bạn đọc.
Kết luận: Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một trong hai người qua đời. Quyết định này cần được xem xét kỹ lưỡng và đảm bảo tuân thủ pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi của cả hai bên. Trong trường hợp cần sự hỗ trợ, Luật PVL Group luôn sẵn sàng cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý và hỗ trợ để đảm bảo quá trình phân chia tài sản diễn ra thuận lợi và đúng pháp luật.
