Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu chia tài sản chung sau khi người kia mất mà không cần di chúc không? Quy định và quyền lợi khi phân chia tài sản thừa kế không có di chúc.
Vợ hoặc chồng có thể yêu cầu chia tài sản chung sau khi người kia mất mà không cần di chúc không?
Theo quy định pháp luật Việt Nam, khi một trong hai vợ chồng qua đời mà không để lại di chúc, tài sản chung của vợ chồng sẽ được phân chia theo pháp luật thừa kế. Trong trường hợp này, người còn sống hoàn toàn có quyền yêu cầu chia tài sản chung mà không cần phải có di chúc. Tài sản chung của vợ chồng bao gồm các tài sản mà cả hai đã cùng tạo dựng hoặc sở hữu trong thời kỳ hôn nhân, và thường được chia đôi khi một bên qua đời.
- Phân chia tài sản chung khi không có di chúc
Khi một bên vợ chồng qua đời mà không có di chúc, tài sản chung sẽ được chia theo pháp luật. Điều này có nghĩa là một nửa tài sản chung sẽ thuộc quyền sở hữu của người còn sống, và nửa còn lại được coi là di sản của người đã mất và sẽ được phân chia cho các thừa kế theo hàng thừa kế. Theo quy định của Bộ luật Dân sự, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ hoặc chồng còn sống, con đẻ, con nuôi hợp pháp, và cha mẹ của người đã mất. Tài sản sẽ được chia đều cho các thừa kế thuộc hàng này. - Quyền yêu cầu của người còn sống đối với tài sản chung
Người còn sống có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung để xác định rõ phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình và phần tài sản thuộc về di sản của người đã mất. Trong trường hợp không có thỏa thuận giữa các thừa kế, người còn sống có thể nộp đơn yêu cầu tòa án phân chia tài sản để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình. Tòa án sẽ tiến hành phân chia tài sản dựa trên nguyên tắc công bằng, bảo vệ quyền lợi của người còn sống cũng như quyền lợi của các thừa kế khác. - Quy trình thực hiện chia tài sản chung không cần di chúc
Nếu không có di chúc, việc phân chia tài sản chung sẽ tuân thủ theo các bước:- Xác định tài sản chung và tài sản riêng: Tài sản chung sẽ được chia đôi, trong đó một nửa thuộc về người còn sống.
- Phân chia di sản theo pháp luật: Phần tài sản thuộc về người đã mất sẽ được chia đều cho các thừa kế theo thứ tự hàng thừa kế.
- Yêu cầu tòa án nếu có tranh chấp: Nếu không đạt được sự thỏa thuận giữa các thừa kế, người còn sống có quyền yêu cầu tòa án giải quyết phân chia tài sản.
Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B chung sống với nhau và có một căn nhà trị giá 4 tỷ đồng là tài sản chung của cả hai. Ông A qua đời mà không để lại di chúc, tài sản chung của họ sẽ được phân chia theo pháp luật.
Theo quy định, bà B sẽ sở hữu một nửa căn nhà, tương đương 2 tỷ đồng. Phần còn lại của căn nhà, trị giá 2 tỷ đồng, sẽ trở thành di sản của ông A và được chia cho các thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm bà B và con cái của ông A (nếu có). Giả sử ông A và bà B có hai người con, phần di sản của ông A sẽ được chia đều cho ba người (bà B và hai con), mỗi người được 667 triệu đồng. Trong trường hợp này, bà B có thể yêu cầu tòa án xác định rõ quyền sở hữu của mình đối với căn nhà và phân chia phần di sản của ông A cho các con.
Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình yêu cầu chia tài sản chung khi không có di chúc, có thể gặp một số vướng mắc thực tế như sau:
- Tranh chấp giữa các thừa kế về tỷ lệ phân chia
Trong một số trường hợp, người còn sống và các thừa kế khác (ví dụ như con cái hoặc cha mẹ của người đã mất) có thể không đồng ý về tỷ lệ phân chia tài sản. Điều này có thể dẫn đến mâu thuẫn và phải yêu cầu tòa án can thiệp để giải quyết. - Khó khăn trong việc xác định tài sản chung và tài sản riêng
Nếu tài sản không có giấy tờ xác nhận rõ ràng hoặc không được phân định từ trước, việc xác định tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng có thể gặp khó khăn. Điều này dẫn đến tranh chấp giữa các bên và làm kéo dài thời gian phân chia tài sản. - Vấn đề pháp lý khi có các thừa kế không rõ ràng
Nếu người đã mất có con riêng hoặc thừa kế không được liệt kê rõ ràng, việc xác định hàng thừa kế có thể phức tạp và gây tranh cãi. Trong trường hợp này, tòa án cần tiến hành xác minh thêm để đảm bảo tính công bằng trong việc phân chia tài sản. - Chi phí và thời gian giải quyết qua tòa án
Việc yêu cầu chia tài sản chung qua tòa án có thể mất nhiều thời gian và chi phí, đặc biệt khi có tranh chấp hoặc tài sản có giá trị lớn. Điều này gây khó khăn cho người còn sống và có thể làm giảm giá trị thực của tài sản thừa kế.
Những lưu ý cần thiết
Khi yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời mà không có di chúc, các bên cần lưu ý các điểm sau:
- Chuẩn bị tài liệu và chứng cứ đầy đủ
Người yêu cầu chia tài sản cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, bao gồm giấy chứng nhận tài sản chung, giấy chứng tử, và giấy tờ xác nhận hàng thừa kế. Điều này giúp quá trình phân chia tài sản diễn ra nhanh chóng và công bằng. - Tham khảo ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý
Trong trường hợp có tranh chấp hoặc gặp khó khăn trong việc xác định tài sản, nên tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để đảm bảo quyền lợi của người còn sống và các thừa kế khác. - Hiểu rõ quy trình và chi phí khi yêu cầu phân chia tài sản qua tòa án
Việc nắm rõ quy trình và chi phí khi yêu cầu chia tài sản qua tòa án giúp người còn sống chủ động hơn trong quá trình giải quyết, tránh các khó khăn pháp lý phát sinh và đảm bảo quyền lợi hợp pháp. - Thỏa thuận trước với các thừa kế nếu có thể
Nếu có thể, các bên nên thỏa thuận trước về việc phân chia tài sản để tránh kéo dài thời gian và chi phí tại tòa án. Sự thỏa thuận này cũng giúp duy trì mối quan hệ gia đình và đảm bảo tính công bằng giữa các bên.
Căn cứ pháp lý
Quy định về quyền yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng khi không có di chúc được xác định trong các văn bản sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt là các điều khoản liên quan đến quyền thừa kế và phân chia tài sản khi không có di chúc.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ về tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng và quyền lợi của các bên thừa kế khi không có di chúc.
Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý liên quan và nhận tư vấn từ các chuyên gia, bạn có thể tham khảo thêm tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group để đảm bảo quyền lợi hợp pháp trong quá trình phân chia tài sản khi không có di chúc.
