Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi người kia qua đời không? Xem xét các vấn đề pháp lý, ví dụ minh họa và lưu ý quan trọng.
1) Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi người kia qua đời không?
Theo quy định pháp luật hiện hành, khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, người còn lại có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung. Việc phân chia tài sản này nhằm xác định phần tài sản thuộc sở hữu của người còn sống và phần tài sản thuộc về di sản thừa kế của người đã mất. Theo Bộ luật Dân sự 2015 và Bộ luật Hôn nhân và Gia đình 2014, tài sản chung được hiểu là tất cả những tài sản mà vợ chồng cùng tạo lập, duy trì hoặc sở hữu chung trong thời kỳ hôn nhân.
Khi một bên qua đời, phần tài sản chung mà người đã mất sở hữu sẽ trở thành di sản thừa kế. Người còn sống có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung, đặc biệt là trong các trường hợp sau:
- Xác định quyền sở hữu rõ ràng: Nếu tài sản chung có giá trị lớn hoặc có liên quan đến nhiều người thừa kế, việc xác định tài sản của người còn sống và tài sản thừa kế của người đã mất là cần thiết.
- Không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ: Nếu người mất không để lại di chúc hợp lệ, tài sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật. Người còn sống có quyền yêu cầu phân chia để xác định rõ phần tài sản thuộc về mình.
- Tránh các tranh chấp thừa kế: Trong trường hợp có tranh chấp giữa các bên thừa kế về di sản, việc yêu cầu tòa án phân chia tài sản là cần thiết để đảm bảo quyền lợi của người còn sống.
Việc phân chia tài sản chung sau khi một bên qua đời cần thực hiện theo quy trình pháp lý, bao gồm việc xác định tài sản chung và riêng của vợ chồng, phân chia di sản theo thỏa thuận hoặc theo quyết định của tòa án nếu không đạt được thỏa thuận.
2) Ví dụ minh họa
Anh Tuấn và chị Linh sống chung và có một ngôi nhà mua trong thời kỳ hôn nhân. Khi anh Tuấn qua đời đột ngột mà không để lại di chúc, chị Linh yêu cầu phân chia tài sản chung để xác định rõ phần tài sản của mình và phần di sản của anh Tuấn. Trong trường hợp này, chị Linh có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung. Tòa án sẽ xem xét giá trị ngôi nhà, xác định phần tài sản thuộc sở hữu của chị Linh và phần di sản của anh Tuấn. Phần tài sản của anh Tuấn sẽ được phân chia cho các thừa kế hợp pháp theo quy định của pháp luật.
3) Những vướng mắc thực tế
- Xác định tài sản chung và tài sản riêng: Việc xác định rõ ràng đâu là tài sản chung và tài sản riêng trong quá trình phân chia có thể gặp khó khăn. Trong một số trường hợp, tài sản đã được sở hữu riêng trước khi kết hôn hoặc có tài sản được hình thành từ nguồn tiền riêng của một bên. Các tranh chấp liên quan đến việc phân biệt tài sản chung và riêng thường xảy ra trong thực tế.
- Tranh chấp giữa các bên thừa kế: Người còn sống có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung để xác định phần tài sản thuộc về mình. Tuy nhiên, nếu có các bên thừa kế khác (như con cái, bố mẹ của người đã mất) không đồng ý với yêu cầu này, tranh chấp thừa kế có thể phát sinh và làm cho quá trình phân chia trở nên phức tạp và kéo dài.
- Không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ: Trường hợp không có di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu do không đáp ứng đủ yêu cầu pháp lý có thể khiến các bên thừa kế không đạt được sự đồng thuận về cách phân chia tài sản. Điều này đòi hỏi tòa án can thiệp để giải quyết tranh chấp.
4) Những lưu ý cần thiết
- Lập di chúc để tránh tranh chấp: Để tránh các rắc rối về pháp lý và đảm bảo quyền lợi cho người còn sống, vợ chồng nên lập di chúc hợp lệ. Di chúc phải được lập theo đúng hình thức, được công chứng để tránh trường hợp bị vô hiệu sau khi một bên qua đời.
- Xác định quyền lợi và nghĩa vụ tài chính liên quan: Khi yêu cầu phân chia tài sản chung, người còn sống nên xác định rõ ràng các nghĩa vụ tài chính liên quan đến tài sản đó (nếu có), như khoản nợ chung hoặc tài sản thế chấp. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên trong trường hợp xảy ra tranh chấp.
- Tư vấn pháp lý chuyên nghiệp: Trong quá trình phân chia tài sản sau khi một bên qua đời, người còn sống nên tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để đảm bảo việc thực hiện đúng pháp luật và tránh các rủi ro không đáng có.
5) Căn cứ pháp lý
Để thực hiện việc yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời, các bên liên quan cần tham khảo các văn bản pháp lý sau:
- Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền thừa kế, di sản thừa kế, và cách thức phân chia tài sản thừa kế khi không có di chúc.
- Bộ luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Đề cập đến khái niệm tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng và quyền yêu cầu phân chia tài sản sau khi một bên qua đời.
- Luật Công chứng 2014: Quy định về tính hợp pháp của di chúc, giúp xác định quyền thừa kế rõ ràng và tránh các tranh chấp pháp lý.
Tham khảo thêm các quy định pháp lý và thông tin liên quan về thủ tục phân chia tài sản chung và quyền thừa kế tại chuyên mục Thừa kế – Luật PVL Group hoặc các bài viết chuyên sâu trên Báo Pháp Luật – Bạn đọc.
Kết luận: Người còn sống hoàn toàn có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung sau khi một bên vợ chồng qua đời, đặc biệt là để xác định phần tài sản của mình và phần di sản của người đã mất. Để tránh tranh chấp và rủi ro pháp lý, việc lập di chúc và xác định rõ quyền sở hữu là điều cần thiết. Trong mọi trường hợp liên quan đến thủ tục thừa kế và phân chia tài sản chung, Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ tư vấn pháp lý chuyên sâu nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho khách hàng.
