Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc không? Bài viết phân tích quyền lợi của người còn sống, ví dụ minh họa và căn cứ pháp lý.
1) Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc không?
Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc không? Đây là một câu hỏi phổ biến trong các tình huống phân chia tài sản thừa kế sau khi một trong hai vợ chồng qua đời, đặc biệt khi người đã mất để lại di chúc. Theo quy định pháp luật Việt Nam, khi một người lập di chúc để định đoạt tài sản, di chúc chỉ có hiệu lực đối với phần tài sản thuộc sở hữu riêng của người lập di chúc trong khối tài sản chung. Người còn sống vẫn giữ quyền sở hữu và quyền quản lý đối với phần tài sản của mình trong tài sản chung của vợ chồng và có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung để đảm bảo phần tài sản của mình không bị ảnh hưởng bởi di chúc.
- Quyền sở hữu của người còn sống trong tài sản chung: Tài sản chung của vợ chồng bao gồm tất cả các tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân, không phân biệt ai đứng tên sở hữu. Khi một trong hai người qua đời, phần tài sản thuộc về người đã mất sẽ trở thành di sản thừa kế. Tuy nhiên, người còn sống vẫn có quyền sở hữu và yêu cầu chia tài sản chung để tách rõ phần tài sản của mình và phần di sản của người đã mất.
- Hiệu lực của di chúc trong phân chia tài sản chung: Di chúc chỉ có hiệu lực với phần tài sản thuộc quyền sở hữu của người lập di chúc. Điều này có nghĩa là di chúc không thể áp đặt lên toàn bộ tài sản chung, chỉ được định đoạt phần tài sản của người đã mất. Người còn sống có quyền yêu cầu chia tài sản để xác định rõ phần tài sản của mình trong khối tài sản chung mà không bị ảnh hưởng bởi nội dung di chúc.
- Quyền yêu cầu chia tài sản của người còn sống: Khi một bên vợ chồng qua đời và để lại di chúc, người còn sống có thể yêu cầu chia tài sản chung để đảm bảo phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi của người còn sống và tránh tình trạng bị mất quyền lợi hoặc quyền sở hữu trong khối tài sản chung. Tòa án có thể can thiệp để phân chia tài sản chung nếu các bên không đạt được thỏa thuận, đảm bảo phần tài sản của người còn sống được xác định rõ ràng và không bị ảnh hưởng bởi các điều khoản trong di chúc.
- Tình huống khi di chúc không rõ ràng hoặc vi phạm pháp luật: Nếu di chúc của người đã mất có nội dung vi phạm quy định pháp luật hoặc không rõ ràng, người còn sống có thể yêu cầu tòa án xem xét lại tính hợp pháp của di chúc. Trong các trường hợp này, tòa án sẽ quyết định dựa trên quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi của người còn sống, đặc biệt là với phần tài sản chung.
2) Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B là vợ chồng và cùng sở hữu một căn nhà là tài sản chung. Trước khi qua đời, ông A để lại di chúc, trong đó ông muốn phần tài sản của mình trong căn nhà sẽ thuộc về con trai của họ là anh C. Sau khi ông A qua đời, bà B có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung để giữ lại phần tài sản thuộc sở hữu của mình trong căn nhà. Theo quy định pháp luật, bà B sẽ giữ phần quyền lợi của mình trong căn nhà, còn phần của ông A sẽ được chuyển cho anh C theo nội dung di chúc. Quyền yêu cầu chia tài sản này giúp bà B bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình mà không bị ảnh hưởng bởi di chúc của ông A.
3) Những vướng mắc thực tế
- Tranh chấp với các thừa kế khác: Trong một số trường hợp, khi người còn sống yêu cầu chia tài sản chung, có thể xảy ra tranh chấp với các thừa kế khác. Ví dụ, các con hoặc cha mẹ của người đã mất có thể yêu cầu quyền lợi thừa kế theo nội dung di chúc và gây áp lực lên người còn sống. Điều này dẫn đến mâu thuẫn gia đình và có thể làm kéo dài quá trình giải quyết.
- Xác định giá trị tài sản chung và phần tài sản riêng: Việc xác định rõ ràng phần tài sản chung và phần tài sản riêng của người đã mất có thể gặp khó khăn nếu không có giấy tờ hoặc thỏa thuận cụ thể. Nếu không có căn cứ pháp lý rõ ràng, quá trình phân chia tài sản có thể bị trì hoãn và gây thiệt hại cho các bên liên quan.
- Thủ tục pháp lý phức tạp và tốn kém: Yêu cầu chia tài sản chung khi một bên qua đời và để lại di chúc có thể yêu cầu người còn sống thực hiện nhiều thủ tục pháp lý, bao gồm nộp đơn tại tòa án và cung cấp các tài liệu chứng minh quyền sở hữu. Điều này không chỉ tốn kém thời gian và chi phí mà còn gây căng thẳng cho người còn sống trong quá trình thực hiện.
4) Những lưu ý cần thiết
- Bảo quản giấy tờ chứng minh quyền sở hữu: Người còn sống nên lưu giữ và bảo quản các giấy tờ liên quan đến quyền sở hữu tài sản chung như giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đất, hợp đồng mua bán và các giấy tờ pháp lý khác. Điều này giúp xác định rõ ràng phần quyền sở hữu của họ trong tài sản chung khi có tranh chấp hoặc cần chia tài sản.
- Tham khảo ý kiến luật sư: Nếu gặp khó khăn trong việc yêu cầu chia tài sản hoặc khi có tranh chấp với các thừa kế khác, người còn sống nên tham khảo ý kiến của luật sư để được hướng dẫn chi tiết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Luật sư sẽ giúp người còn sống hiểu rõ quyền lợi và đưa ra các biện pháp pháp lý phù hợp.
- Xem xét việc lập di chúc chung rõ ràng: Để tránh các tranh chấp sau này, các cặp vợ chồng có thể cân nhắc lập di chúc chung, trong đó ghi rõ quyền lợi của mỗi bên trong tài sản chung và cách thức phân chia tài sản nếu một bên qua đời. Di chúc hợp pháp và rõ ràng sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của người còn sống và giảm thiểu các tranh chấp thừa kế.
5) Căn cứ pháp lý
- Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam: Quy định về quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng và quyền yêu cầu chia tài sản khi một bên qua đời.
- Bộ luật Dân sự Việt Nam: Các điều khoản về hiệu lực của di chúc và quyền lợi của người còn sống trong việc yêu cầu phân chia tài sản chung mà không bị ảnh hưởng bởi nội dung di chúc.
- Luật Thừa kế Việt Nam: Các quy định về phân chia tài sản thừa kế khi có di chúc và quyền của người còn sống đối với phần tài sản chung.
Trên đây là các quy định về quyền yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời theo di chúc. Người vợ hoặc chồng còn sống có quyền yêu cầu bảo vệ phần tài sản thuộc về mình mà không bị ảnh hưởng bởi nội dung di chúc của người đã mất. Luật PVL Group luôn sẵn sàng tư vấn chi tiết các vấn đề liên quan đến thừa kế và phân chia tài sản, giúp bạn thực hiện quyền lợi của mình một cách hợp pháp và hiệu quả.
Liên kết nội bộ: Thừa kế – Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo Pháp Luật
