Vợ chồng có quyền thừa kế tài sản riêng của nhau sau khi một bên qua đời không? Bài viết này giải đáp quy định pháp luật về quyền thừa kế tài sản riêng trong hôn nhân.
Vợ chồng có quyền thừa kế tài sản riêng của nhau sau khi một bên qua đời không?
Vợ chồng có quyền thừa kế tài sản riêng của nhau sau khi một bên qua đời không? Đây là một câu hỏi phổ biến khi xét đến quyền lợi của người còn sống đối với tài sản cá nhân của người đã mất. Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, vợ hoặc chồng có quyền thừa kế tài sản riêng của người kia sau khi một bên qua đời, nếu đáp ứng các điều kiện nhất định. Quyền thừa kế này được thực hiện theo hai hình thức: theo di chúc hoặc theo pháp luật.
- Thừa kế theo di chúc: Nếu người qua đời đã lập di chúc hợp pháp và trong đó có quy định rõ về việc để lại tài sản riêng cho vợ hoặc chồng, thì người còn sống sẽ được nhận thừa kế theo nội dung di chúc. Di chúc là văn bản thể hiện ý chí cá nhân của người để lại tài sản và có thể quy định về việc phân chia tài sản cho những người khác nhau, bao gồm vợ hoặc chồng.
- Thừa kế theo pháp luật: Trong trường hợp không có di chúc, tài sản riêng của người đã mất sẽ được phân chia theo pháp luật thừa kế, cụ thể là theo các hàng thừa kế do Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định. Theo quy định này, vợ hoặc chồng của người đã mất nằm trong hàng thừa kế thứ nhất, cùng với cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ và con nuôi. Do đó, người còn sống có quyền thừa kế một phần tài sản riêng của người đã qua đời, theo sự phân chia bình đẳng với các đồng thừa kế khác.
Tài sản riêng được hiểu là tài sản mà mỗi bên vợ chồng có trước khi kết hôn, hoặc được thừa kế, tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân. Khi một bên vợ chồng qua đời, tài sản riêng của họ sẽ được phân chia dựa trên nguyên tắc thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Ví dụ minh họa
Anh D và chị L kết hôn từ năm 2005, nhưng trước khi kết hôn, anh D đã có một căn nhà riêng. Sau khi kết hôn, anh D vẫn giữ quyền sở hữu riêng đối với căn nhà này. Năm 2023, anh D qua đời và không để lại di chúc. Theo quy định của pháp luật, căn nhà là tài sản riêng của anh D, nhưng chị L, cùng với các con của họ và cha mẹ anh D, thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Do đó, chị L có quyền thừa kế một phần căn nhà này theo pháp luật, mặc dù căn nhà thuộc tài sản riêng của anh D trước khi kết hôn.
Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình thực hiện quyền thừa kế tài sản riêng giữa vợ chồng sau khi một bên qua đời, nhiều vướng mắc thực tế có thể phát sinh, bao gồm:
1. Tranh chấp về tài sản riêng và tài sản chung
Một trong những vấn đề phổ biến là việc phân định rõ ràng giữa tài sản riêng và tài sản chung của vợ chồng. Trong nhiều trường hợp, tài sản ban đầu là tài sản riêng nhưng trong quá trình hôn nhân, cả hai vợ chồng đã cùng đóng góp để bảo trì, cải thiện hoặc sử dụng tài sản đó. Điều này có thể dẫn đến tranh chấp về việc tài sản này có còn được xem là tài sản riêng hay không, và quyền thừa kế của người còn sống đối với tài sản này.
Ví dụ, một bên vợ chồng sở hữu một ngôi nhà trước khi kết hôn, nhưng trong thời kỳ hôn nhân, cả hai đã cùng nhau chi trả cho việc sửa chữa và nâng cấp ngôi nhà. Khi người sở hữu ngôi nhà qua đời, người còn sống có thể cho rằng ngôi nhà đã trở thành tài sản chung và họ có quyền thừa kế phần tài sản đó.
2. Thừa kế có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp
Nếu người qua đời có để lại di chúc, nhưng di chúc này không hợp pháp, ví dụ như không có đủ chữ ký nhân chứng, không công chứng hoặc vi phạm các quy định của pháp luật về di chúc, thì di chúc này có thể bị tuyên vô hiệu. Trong trường hợp này, quyền thừa kế của người còn sống sẽ được thực hiện theo pháp luật thay vì theo nội dung di chúc.
3. Mâu thuẫn giữa các đồng thừa kế
Khi thừa kế tài sản riêng theo pháp luật, đặc biệt là khi không có di chúc, các đồng thừa kế có thể xảy ra mâu thuẫn về cách thức chia tài sản. Điều này thường xảy ra trong các gia đình có nhiều người thừa kế trong hàng thừa kế thứ nhất, chẳng hạn như vợ/chồng còn sống, con cái, và cha mẹ của người đã mất. Mâu thuẫn về giá trị tài sản, cách chia tài sản hoặc quyền sở hữu cụ thể của từng phần tài sản có thể dẫn đến tranh chấp kéo dài.
4. Tài sản riêng được sử dụng chung trong gia đình
Một tình huống khác là khi tài sản riêng của một bên vợ chồng được sử dụng chung trong gia đình, ví dụ như một căn nhà mà cả gia đình sinh sống. Khi người sở hữu tài sản qua đời, người còn sống có thể gặp khó khăn trong việc duy trì quyền sở hữu và sử dụng tài sản này, đặc biệt nếu có nhiều đồng thừa kế khác yêu cầu chia tài sản.
Những lưu ý cần thiết
Xác định rõ ràng tài sản riêng và tài sản chung: Để tránh những tranh chấp không đáng có về sau, vợ chồng nên xác định rõ ràng tài sản riêng và tài sản chung ngay từ đầu. Nếu cần thiết, có thể lập văn bản thỏa thuận hoặc ghi chú rõ ràng về các tài sản riêng của mỗi bên trước khi kết hôn, hoặc trong quá trình hôn nhân.
Lập di chúc hợp pháp: Để đảm bảo quyền lợi cho người còn sống, người sở hữu tài sản nên lập di chúc hợp pháp, nêu rõ ý chí của mình về việc phân chia tài sản. Di chúc cần được công chứng, chứng thực và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật để tránh bị tuyên vô hiệu.
Thỏa thuận giữa các đồng thừa kế: Trong trường hợp có nhiều đồng thừa kế, vợ chồng nên thảo luận và thống nhất cách chia tài sản trước khi xảy ra sự kiện thừa kế. Điều này giúp tránh được các tranh chấp phức tạp và tạo điều kiện cho việc phân chia tài sản diễn ra suôn sẻ.
Sử dụng sự hỗ trợ pháp lý khi cần thiết: Nếu gặp khó khăn trong việc xác định quyền thừa kế, phân chia tài sản hoặc các vấn đề liên quan đến di chúc, vợ chồng nên tìm đến sự tư vấn từ các luật sư hoặc chuyên gia pháp lý. Điều này giúp bảo đảm rằng quyền lợi của cả hai bên được bảo vệ một cách hợp pháp và công bằng.
Căn cứ pháp lý
Quyền thừa kế tài sản riêng giữa vợ chồng sau khi một bên qua đời được điều chỉnh bởi các quy định sau trong Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
- Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về hàng thừa kế theo pháp luật, trong đó vợ hoặc chồng của người đã mất nằm trong hàng thừa kế thứ nhất.
- Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền lập di chúc và phân chia tài sản riêng thông qua di chúc.
- Điều 43 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Quy định về tài sản riêng của vợ chồng, bao gồm tài sản có trước khi kết hôn hoặc tài sản được thừa kế, tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân.
Kết luận
Vợ chồng có quyền thừa kế tài sản riêng của nhau sau khi một bên qua đời, dù thông qua di chúc hay theo quy định của pháp luật. Để đảm bảo quyền lợi của cả hai bên, việc lập di chúc và xác định rõ ràng tài sản riêng từ đầu là rất quan trọng. Nếu cần tư vấn chi tiết về các vấn đề thừa kế, hãy liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ chuyên nghiệp.
Liên kết nội bộ: https://luatpvlgroup.com/category/hon-nhan/
Liên kết ngoại: https://baophapluat.vn/ban-doc/
