Tội phạm lừa đảo qua mạng bị xử lý như thế nào? Theo quy định pháp luật, các biện pháp phòng ngừa, và ví dụ minh họa thực tế. Bài viết từ Luật PVL Group.
Tội phạm lừa đảo qua mạng bị xử lý như thế nào?
Lừa đảo qua mạng đã và đang trở thành một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội hiện đại, khi mà các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi và khó phát hiện. Với sự phát triển của công nghệ, các đối tượng tội phạm dễ dàng lợi dụng mạng internet để thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người khác. Trong bối cảnh đó, câu hỏi đặt ra là tội phạm lừa đảo qua mạng bị xử lý như thế nào? Những quy định pháp luật hiện hành liên quan đến vấn đề này là gì? Cần lưu ý gì để tránh trở thành nạn nhân của các hành vi lừa đảo qua mạng?
1. Khung pháp lý xử lý tội phạm lừa đảo qua mạng
Theo pháp luật Việt Nam, tội phạm lừa đảo qua mạng được xử lý dựa trên các quy định của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 và các văn bản pháp luật liên quan. Cụ thể, các hình thức xử lý tội phạm lừa đảo qua mạng bao gồm:
1.1. Xử lý hình sự
Tội phạm lừa đảo qua mạng thường bị xử lý theo Điều 174 của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Điều này quy định rằng người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2 triệu đồng trở lên hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng sẽ bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Mức phạt có thể tăng lên từ 7 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu số tiền chiếm đoạt lớn hoặc hành vi phạm tội có tính chất nghiêm trọng.
1.2. Sử dụng công nghệ để lừa đảo
Trong trường hợp hành vi lừa đảo được thực hiện qua mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc các phương tiện điện tử, Điều 290 của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, quy định mức phạt tù từ 1 đến 5 năm đối với người phạm tội. Nếu số tiền chiếm đoạt lớn hoặc có yếu tố tổ chức, mức phạt có thể tăng lên từ 5 đến 12 năm tù. Đây là một trong những cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý các hành vi lừa đảo qua mạng.
1.3. Xử phạt hành chính
Ngoài các biện pháp xử lý hình sự, tội phạm lừa đảo qua mạng còn có thể bị xử phạt hành chính. Theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện, các hành vi lừa đảo qua mạng có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng đối với cá nhân, và từ 20 triệu đến 200 triệu đồng đối với tổ chức.
1.4. Bồi thường dân sự
Ngoài ra, nạn nhân của các vụ lừa đảo qua mạng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản hoặc tinh thần theo Bộ luật Dân sự 2015. Đây là quyền lợi chính đáng của người bị hại, nhằm khôi phục lại những thiệt hại đã gánh chịu do hành vi lừa đảo.
2. Những lưu ý quan trọng để tránh trở thành nạn nhân của lừa đảo qua mạng
Để không trở thành mục tiêu của các đối tượng lừa đảo qua mạng, người dùng cần lưu ý các điểm sau:
2.1. Không chia sẻ thông tin cá nhân
Một trong những biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất là không chia sẻ thông tin cá nhân như số CMND/CCCD, tài khoản ngân hàng, mật khẩu, hay các thông tin tài chính qua mạng xã hội, email, hoặc các dịch vụ trực tuyến. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng thông tin này để giả danh, chiếm đoạt tài sản hoặc thực hiện các hành vi phạm pháp khác.
2.2. Kiểm tra tính xác thực của thông tin
Luôn kiểm tra kỹ càng các thông tin nhận được, đặc biệt là những thông tin từ các nguồn không rõ ràng. Nếu bạn nhận được email, tin nhắn hoặc cuộc gọi yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, hãy liên hệ trực tiếp với tổ chức, cơ quan có liên quan để xác minh trước khi cung cấp bất kỳ thông tin nào.
2.3. Sử dụng phần mềm bảo mật
Cài đặt và thường xuyên cập nhật các phần mềm bảo mật như phần mềm diệt virus, tường lửa để bảo vệ thiết bị của bạn khỏi các phần mềm độc hại và các cuộc tấn công mạng. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ bị lừa đảo qua các phương tiện điện tử.
2.4. Cảnh giác với các email, tin nhắn lạ
Không mở các email, tin nhắn từ những người không rõ danh tính hoặc chứa các liên kết, tệp đính kèm lạ. Đây có thể là các phương tiện mà đối tượng lừa đảo sử dụng để đánh cắp thông tin hoặc lây nhiễm phần mềm độc hại vào thiết bị của bạn.
2.5. Không dễ dàng tin vào các lời hứa hẹn quá hấp dẫn
Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng những lời hứa hẹn quá hấp dẫn như trúng thưởng, đầu tư sinh lời cao để dụ dỗ người dùng cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền. Hãy luôn cảnh giác và không nên tin tưởng vào những lời hứa hẹn không thực tế.
3. Ví dụ minh họa về tội phạm lừa đảo qua mạng
Một ví dụ điển hình về tội phạm lừa đảo qua mạng là vụ việc xảy ra vào đầu năm 2023, khi một nhóm tội phạm đã giả danh làm nhân viên ngân hàng và gọi điện thoại đến các khách hàng, thông báo rằng tài khoản của họ đang gặp vấn đề và yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản để “kiểm tra và khắc phục”. Sau khi có được thông tin, nhóm tội phạm này đã nhanh chóng rút tiền từ tài khoản của các nạn nhân, chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng.
Cơ quan chức năng đã vào cuộc điều tra và xác định được nhóm tội phạm này bao gồm một số đối tượng có chuyên môn về công nghệ thông tin, đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dùng để thực hiện hành vi lừa đảo. Các đối tượng này sau đó đã bị bắt giữ và bị truy tố theo Điều 174 Bộ luật Hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, với mức án phạt tù từ 7 đến 15 năm tùy theo mức độ vi phạm.
4. Căn cứ pháp luật
- Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Quy định về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
- Điều 290 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Quy định về tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản.
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện.
- Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại.
5. Kết luận
Tội phạm lừa đảo qua mạng là một vấn đề phức tạp và nguy hiểm, đòi hỏi mỗi người dân cần nâng cao cảnh giác và nắm vững các quy định pháp luật liên quan để bảo vệ bản thân. Việc hiểu rõ các hình thức xử lý tội phạm lừa đảo qua mạng, cùng với những biện pháp phòng ngừa hiệu quả, sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có trong cuộc sống hàng ngày.
Liên kết nội bộ: Các bài viết về hình sự
Liên kết ngoại: Tin tức pháp luật trên Vietnamnet
