Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 4991:2008 cho sản xuất thức ăn gia cầm. PVL Group hướng dẫn thủ tục áp dụng và hồ sơ cần thiết cho doanh nghiệp.
1. Giới thiệu về tiêu chuẩn TCVN 4991:2008 trong sản xuất thức ăn gia cầm
TCVN 4991:2008 là Tiêu chuẩn quốc gia về thực phẩm – Phương pháp phát hiện và định lượng vi sinh vật, cụ thể là tổng số vi sinh vật hiếu khí. Tiêu chuẩn này được xây dựng dựa trên cơ sở tiêu chuẩn quốc tế ISO 4833:2003 và do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành.
Tiêu chuẩn được áp dụng cho:
Thực phẩm cho người và sản phẩm thực phẩm dành cho vật nuôi (bao gồm thức ăn gia cầm);
Mẫu thử có thể ở dạng nguyên liệu, bán thành phẩm hoặc thành phẩm;
Phù hợp để kiểm soát vệ sinh môi trường sản xuất và an toàn vi sinh vật trong sản phẩm.
Trong lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi, đặc biệt là thức ăn hỗn hợp cho gia cầm, các yếu tố vi sinh vật đóng vai trò then chốt vì:
Vi sinh vật gây hại như Salmonella, Clostridium, E. coli có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe vật nuôi;
Một số vi khuẩn phát sinh trong quá trình bảo quản có thể sinh độc tố, giảm dinh dưỡng sản phẩm;
Là yêu cầu bắt buộc trong công bố hợp quy, chứng nhận HACCP, ISO 22000;
Nhiều thị trường xuất khẩu yêu cầu kiểm nghiệm vi sinh định kỳ theo tiêu chuẩn quốc tế.
TCVN 4991:2008 là tiêu chuẩn căn bản nhất để kiểm soát tổng số vi sinh vật hiếu khí – chỉ số nền giúp đánh giá chất lượng vệ sinh sản phẩm và nhà máy sản xuất.
2. Trình tự thủ tục áp dụng TCVN 4991:2008 cho sản xuất thức ăn gia cầm
Bước 1: Xác định phạm vi và mẫu thử cần kiểm nghiệm
Chọn mẫu thức ăn gia cầm đại diện (thành phẩm hoặc bán thành phẩm);
Mẫu phải được lấy theo lô sản xuất, bảo quản và vận chuyển đúng quy trình vô trùng;
Doanh nghiệp cũng có thể yêu cầu kiểm tra mẫu nguyên liệu đầu vào, mẫu môi trường hoặc mẫu nước.
Bước 2: Gửi mẫu đến phòng thử nghiệm đủ năng lực
Mẫu được gửi đến phòng thử nghiệm đạt ISO/IEC 17025 hoặc được chỉ định bởi Bộ Nông nghiệp & PTNT;
Thử nghiệm theo đúng quy trình kỹ thuật nêu trong TCVN 4991:2008 gồm:
Pha loãng mẫu;
Nuôi cấy trên môi trường chuẩn;
Ủ nhiệt độ và thời gian phù hợp (30°C trong 72 giờ);
Đếm khuẩn lạc và tính tổng số vi sinh vật hiếu khí.
Bước 3: Nhận kết quả và đối chiếu với giới hạn cho phép
Kết quả thử nghiệm phải đạt yêu cầu theo quy chuẩn QCVN 01-183:2021/BNNPTNT hoặc các QCVN tương đương;
Nếu vượt giới hạn → phải truy xuất nguyên nhân, xử lý lại sản phẩm hoặc tiêu hủy.
Bước 4: Lưu kết quả trong hồ sơ công bố và quản lý chất lượng
Kết quả kiểm nghiệm vi sinh theo TCVN 4991:2008 là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ công bố hợp quy;
Được sử dụng để:
Chứng minh sản phẩm an toàn vi sinh;
Làm căn cứ xin chứng nhận HACCP, ISO 22000, GMP+;
Báo cáo định kỳ với cơ quan chức năng khi có thanh tra, kiểm tra.
3. Thành phần hồ sơ khi áp dụng TCVN 4991:2008 trong sản xuất thức ăn gia cầm
Hồ sơ thử nghiệm vi sinh vật
Phiếu yêu cầu thử nghiệm do doanh nghiệp lập;
Biên bản lấy mẫu sản phẩm theo quy trình ISO hoặc HACCP;
Phiếu kết quả thử nghiệm vi sinh vật theo TCVN 4991:2008 do phòng thí nghiệm cấp;
Mô tả sản phẩm (tên, ngày sản xuất, hạn sử dụng, thành phần dinh dưỡng…).
Hồ sơ tích hợp tiêu chuẩn vào quản lý chất lượng
Kế hoạch kiểm tra vi sinh định kỳ (trong hệ thống GMP hoặc ISO 22000);
Sổ nhật ký kiểm tra vi sinh – lịch sử các kết quả thử nghiệm;
Tài liệu đánh giá rủi ro vi sinh vật trong chuỗi sản xuất;
Báo cáo hành động khắc phục nếu có phát hiện vi phạm.
Hồ sơ bổ sung khi công bố hợp quy
Bản công bố hợp quy thức ăn gia cầm;
Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) có chỉ tiêu vi sinh theo TCVN 4991:2008;
Nhãn sản phẩm;
Kết quả kiểm nghiệm vi sinh còn hiệu lực (dưới 6 tháng).
4. Những lưu ý quan trọng khi áp dụng TCVN 4991:2008 cho sản phẩm thức ăn gia cầm
Các sai sót thường gặp
Lấy mẫu sai kỹ thuật: không vô trùng, không theo đúng điều kiện môi trường;
Không xác định đúng chỉ tiêu vi sinh cần thử nghiệm;
Sử dụng phòng thử nghiệm không được công nhận hoặc chưa đủ năng lực;
Không tích hợp kết quả thử nghiệm vào hệ thống quản lý chất lượng, dẫn đến rủi ro khi thanh tra;
Không kiểm tra định kỳ, dẫn đến phát hiện vi sinh vật vượt ngưỡng khi đã lưu hành sản phẩm.
Tần suất kiểm tra khuyến nghị
Mỗi công thức sản phẩm nên kiểm tra vi sinh định kỳ 6 tháng/lần;
Khi thay đổi nguyên liệu hoặc thay đổi nhà cung cấp – cần kiểm tra lại;
Khi có sự cố bất thường về chất lượng, cần thực hiện kiểm tra lại toàn diện (bao gồm TCVN 4991:2008 và các tiêu chuẩn vi sinh khác nếu cần).
5. PVL Group – Đơn vị đồng hành tư vấn kiểm nghiệm vi sinh và chuẩn hóa hệ thống chất lượng
Công ty Luật PVL Group hỗ trợ toàn diện trong quá trình:
Tư vấn xác định mẫu thử và chỉ tiêu cần kiểm nghiệm theo TCVN 4991:2008;
Kết nối với phòng thử nghiệm đạt ISO 17025, lấy mẫu tận nơi;
Lập hồ sơ công bố hợp quy có tích hợp kết quả vi sinh;
Xây dựng hệ thống kiểm soát vi sinh nội bộ;
Tích hợp tiêu chuẩn vi sinh vào HACCP, GMP+, ISO nếu doanh nghiệp có nhu cầu.
PVL Group đảm bảo tư vấn đúng quy định, chuẩn hóa hồ sơ, tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp sản xuất thức ăn gia cầm.
Tham khảo thêm các bài viết liên quan tại chuyên mục Doanh nghiệp:
👉 https://luatpvlgroup.com/category/doanh-nghiep/
