Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 4991:2008 cho kiểm nghiệm vi sinh sản phẩm dùng trong thực phẩm. TCVN 4991:2008 là tiêu chuẩn quan trọng trong kiểm nghiệm vi sinh thực phẩm, nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh và chất lượng sản phẩm trước khi lưu thông trên thị trường.
1. Giới thiệu về tiêu chuẩn TCVN 4991:2008 cho kiểm nghiệm vi sinh sản phẩm dùng trong thực phẩm
TCVN 4991:2008 – Vi sinh vật trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi – Tổng số vi sinh vật hiếu khí – Phương pháp đếm khuẩn lạc ở 30°C là tiêu chuẩn quốc gia được ban hành bởi Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là tiêu chuẩn nền tảng trong hệ thống các tiêu chuẩn kiểm nghiệm vi sinh đối với thực phẩm và sản phẩm tiếp xúc với thực phẩm.
Tiêu chuẩn này quy định phương pháp đếm tổng số vi sinh vật hiếu khí bằng cách cấy mẫu thực phẩm lên môi trường nuôi cấy và ủ ở nhiệt độ 30°C trong một khoảng thời gian xác định. Kết quả được tính bằng số khuẩn lạc hình thành trên mỗi gram hoặc ml mẫu.
Mục đích áp dụng TCVN 4991:2008
Xác định mức độ vệ sinh an toàn của sản phẩm thực phẩm;
Là tiêu chí bắt buộc trong hồ sơ công bố chất lượng, hợp quy, kiểm nghiệm lô hàng xuất nhập khẩu;
Căn cứ pháp lý cho việc kiểm tra, thanh tra an toàn thực phẩm bởi cơ quan nhà nước.
Phạm vi áp dụng
Sản phẩm thực phẩm chế biến, đóng gói, thực phẩm tươi sống;
Nguyên liệu dùng trong chế biến thực phẩm, thức ăn chăn nuôi;
Bao bì, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.
Tiêu chuẩn này áp dụng cho tất cả doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thực phẩm hoặc có liên quan đến sản phẩm dùng trong thực phẩm.
Cơ sở pháp lý liên quan
Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12;
Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật ATTP;
Thông tư 24/2019/TT-BYT về quản lý và kiểm nghiệm thực phẩm;
Danh mục tiêu chuẩn và quy chuẩn áp dụng cho kiểm nghiệm vi sinh thực phẩm (do Bộ Y tế ban hành).
2. Trình tự thủ tục áp dụng tiêu chuẩn TCVN 4991:2008 trong kiểm nghiệm vi sinh thực phẩm
Bước 1: Xác định sản phẩm cần kiểm nghiệm vi sinh
Các sản phẩm thường phải thực hiện kiểm nghiệm theo TCVN 4991:2008 gồm:
Sữa, nước uống, thực phẩm chức năng;
Thịt, hải sản, rau củ chế biến;
Gia vị, đồ khô, bột thực phẩm;
Bao bì và các vật dụng tiếp xúc với thực phẩm.
Bước 2: Lựa chọn đơn vị thử nghiệm được công nhận
Việc thử nghiệm phải được thực hiện tại các phòng thử nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025 và được Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ định. Một số đơn vị uy tín:
Quatest 3, Vinacontrol, Intertek;
Viện Pasteur, Viện Vệ sinh Y tế công cộng;
Phòng thử nghiệm Trung tâm kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 1 (QUATEST 1).
Bước 3: Chuẩn bị mẫu thử và phiếu yêu cầu thử nghiệm
Lấy mẫu thực phẩm theo đúng kỹ thuật lấy mẫu (có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ đơn vị kiểm nghiệm);
Điền phiếu yêu cầu thử nghiệm, ghi rõ tên mẫu, loại sản phẩm, chỉ tiêu yêu cầu kiểm nghiệm, phương pháp thử (TCVN 4991:2008);
Gửi mẫu đến phòng thử nghiệm trong thời gian sớm nhất (tối đa 24 giờ với thực phẩm tươi sống).
Bước 4: Thực hiện kiểm nghiệm và nhận kết quả
Thời gian kiểm nghiệm trung bình từ 3 – 7 ngày làm việc tùy loại mẫu;
Kết quả được thể hiện dưới dạng số khuẩn lạc (CFU/g hoặc CFU/ml) so với giới hạn cho phép;
Có thể yêu cầu bản song ngữ hoặc chứng nhận ISO nếu dùng cho xuất khẩu.
Bước 5: Lưu trữ kết quả và sử dụng trong hồ sơ công bố
Kết quả kiểm nghiệm theo TCVN 4991:2008 là căn cứ để:
Công bố chất lượng sản phẩm thực phẩm;
Làm hồ sơ cấp phép lưu hành, giấy phép an toàn thực phẩm;
Xuất trình cho cơ quan thanh tra, kiểm tra khi có yêu cầu;
Kèm theo hồ sơ lô hàng xuất khẩu hoặc đấu thầu công sản.
3. Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị để kiểm nghiệm vi sinh theo TCVN 4991:2008
Hồ sơ pháp lý:
Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp;
Mã số thuế, thông tin về địa điểm sản xuất, kho bảo quản.
Hồ sơ sản phẩm:
Mẫu thực phẩm, bao bì, nhãn sản phẩm (có thể là mẫu tem, nhãn dự kiến);
Bản mô tả thành phần sản phẩm;
Bản tiêu chuẩn cơ sở (nếu sản phẩm mới hoặc chưa công bố).
Hồ sơ kiểm nghiệm:
Phiếu yêu cầu kiểm nghiệm (theo mẫu của đơn vị thử nghiệm);
Giấy ủy quyền (nếu nộp hồ sơ thông qua bên thứ ba);
Giấy cam kết sản phẩm không vi phạm quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm.
Lưu ý: Mỗi sản phẩm có thể yêu cầu nhiều chỉ tiêu vi sinh khác nhau. TCVN 4991:2008 chỉ là một trong các tiêu chuẩn cơ bản về tổng số vi khuẩn hiếu khí. Doanh nghiệp có thể được yêu cầu kiểm thêm các chỉ tiêu như:
E. coli (TCVN 6846:2007);
Coliform tổng số (TCVN 6848:2007);
Salmonella (TCVN 4830-1:2005);
Clostridium perfringens, Bacillus cereus…
4. Những lưu ý quan trọng khi áp dụng TCVN 4991:2008 trong kiểm nghiệm thực phẩm
Lưu ý 1: Bảo quản mẫu đúng quy trình
Mẫu thực phẩm gửi đi kiểm nghiệm phải được bảo quản lạnh (từ 2°C – 8°C), không bị rò rỉ, hỏng hóc hoặc nhiễm tạp. Trường hợp mẫu không đạt yêu cầu kỹ thuật lấy mẫu, phòng thí nghiệm sẽ từ chối tiếp nhận.
Lưu ý 2: Lựa chọn chỉ tiêu phù hợp
Không phải sản phẩm nào cũng cần kiểm tất cả các chỉ tiêu vi sinh. Doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến đơn vị chuyên môn (như PVL Group) để lựa chọn chỉ tiêu bắt buộc phù hợp với từng nhóm thực phẩm.
Lưu ý 3: Hiểu rõ giới hạn cho phép theo từng dòng sản phẩm
Mỗi loại thực phẩm có ngưỡng giới hạn cho phép khác nhau về tổng số vi sinh vật hiếu khí. Doanh nghiệp cần đối chiếu với:
Thông tư 24/2019/TT-BYT;
Codex Alimentarius;
Các quy chuẩn quốc gia tương ứng (QCVN 8-1:2011/BYT…).
Nếu vượt ngưỡng, sẽ không đủ điều kiện lưu hành, phải xử lý lại sản phẩm hoặc tiêu hủy.
Lưu ý 4: Kết quả kiểm nghiệm có giá trị pháp lý
Chỉ sử dụng kết quả từ các phòng kiểm nghiệm được Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT hoặc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng công nhận mới có giá trị pháp lý để công bố hoặc lưu hành.
Lưu ý 5: Kiểm nghiệm định kỳ là bắt buộc
Theo quy định, doanh nghiệp sản xuất thực phẩm phải kiểm nghiệm định kỳ ít nhất 1 – 2 lần/năm. Đặc biệt là với sản phẩm có yêu cầu bảo quản lạnh hoặc dễ bị nhiễm khuẩn.
5. Luật PVL Group – Hỗ trợ kiểm nghiệm vi sinh và công bố sản phẩm nhanh chóng, đúng chuẩn
Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn pháp lý và kiểm nghiệm thực phẩm, Luật PVL Group cung cấp dịch vụ trọn gói:
Tư vấn lựa chọn chỉ tiêu vi sinh phù hợp từng sản phẩm;
Đại diện gửi mẫu, theo dõi tiến độ thử nghiệm tại phòng kiểm nghiệm được chỉ định;
Hỗ trợ đọc và giải thích kết quả kiểm nghiệm theo TCVN 4991:2008;
Soạn thảo và nộp hồ sơ công bố chất lượng, hợp quy, hồ sơ kiểm dịch;
Cam kết đúng pháp luật – tiết kiệm chi phí – hoàn thành nhanh chóng.
Hãy liên hệ với Luật PVL Group để được tư vấn miễn phí về kiểm nghiệm vi sinh và công bố thực phẩm theo TCVN 4991:2008.
👉 Xem thêm các bài viết và dịch vụ pháp lý doanh nghiệp tại:
https://luatpvlgroup.com/category/doanh-nghiep/