Thừa kế theo pháp luật được chia thành bao nhiêu hàng thừa kế? Tìm hiểu chi tiết về ba hàng thừa kế theo quy định pháp luật và các quyền lợi của từng hàng thừa kế.
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật được chia thành ba hàng thừa kế. Đây là quy định để xác định thứ tự ưu tiên trong việc phân chia di sản thừa kế khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ. Thứ tự này dựa trên quan hệ huyết thống, hôn nhân, nuôi dưỡng giữa người để lại di sản và những người thừa kế.
1. Thừa kế theo pháp luật được chia thành bao nhiêu hàng thừa kế?
Thừa kế theo pháp luật áp dụng trong các trường hợp sau:
- Người để lại di sản không lập di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu.
- Di chúc chỉ định người thừa kế nhưng họ không còn sống vào thời điểm mở thừa kế.
- Những người thừa kế không nhận phần tài sản của họ hoặc bị truất quyền thừa kế.
Trong các tình huống này, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo thứ tự hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015. Cụ thể, thừa kế theo pháp luật được chia thành ba hàng thừa kế, với mỗi hàng được xác định dựa trên quan hệ huyết thống hoặc hôn nhân với người để lại di sản.
1.1 Hàng thừa kế thứ nhất
Những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm:
- Vợ hoặc chồng của người để lại di sản.
- Con đẻ, con nuôi hợp pháp của người để lại di sản.
- Cha, mẹ đẻ và cha, mẹ nuôi hợp pháp của người để lại di sản.
Đây là hàng thừa kế có quyền ưu tiên cao nhất. Nếu có những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, di sản sẽ chỉ được chia cho những người trong hàng này. Những người thừa kế thuộc hàng này được nhận phần di sản bằng nhau.
1.2 Hàng thừa kế thứ hai
Trong trường hợp không còn ai thuộc hàng thừa kế thứ nhất, di sản sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ hai, bao gồm:
- Ông bà nội, ông bà ngoại của người để lại di sản.
- Anh chị em ruột của người để lại di sản.
Hàng thừa kế thứ hai chỉ được hưởng di sản nếu không còn ai thuộc hàng thừa kế thứ nhất hoặc tất cả những người trong hàng thứ nhất đều từ chối nhận di sản.
1.3 Hàng thừa kế thứ ba
Nếu không có người thừa kế thuộc hàng thứ nhất và hàng thứ hai, di sản sẽ được chia cho hàng thừa kế thứ ba. Những người thuộc hàng thừa kế này bao gồm:
- Cụ nội, cụ ngoại của người để lại di sản.
- Cô, chú, bác, dì, cậu ruột của người để lại di sản.
Cũng giống như hai hàng thừa kế trước, di sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ ba nếu họ là người duy nhất còn lại đủ điều kiện để thừa kế.
2. Ví dụ minh họa
Ông P qua đời và không để lại di chúc. Ông có một người vợ, ba người con và một người mẹ già. Theo quy định về thừa kế theo pháp luật, vợ ông P, ba người con và mẹ của ông đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Do đó, di sản của ông P sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế này.
Nếu người vợ của ông P và ba người con của ông đều từ chối nhận di sản, hoặc họ đều đã qua đời, thì mẹ của ông P sẽ là người duy nhất thuộc hàng thừa kế thứ nhất được hưởng toàn bộ di sản.
Trong trường hợp mẹ ông P cũng không còn sống, di sản của ông P sẽ được chia cho hàng thừa kế thứ hai, bao gồm anh chị em ruột của ông P và ông bà nội, ngoại (nếu còn sống).
3. Những vướng mắc thực tế về hàng thừa kế
Việc phân chia di sản thừa kế theo pháp luật thường gặp một số vướng mắc, đặc biệt là trong các gia đình có mối quan hệ phức tạp hoặc tranh chấp tài sản. Dưới đây là một số vấn đề phổ biến:
- Tranh chấp giữa các người thừa kế: Trong thực tế, việc phân chia di sản giữa những người thuộc cùng một hàng thừa kế có thể dẫn đến tranh chấp, đặc biệt khi tài sản có giá trị lớn. Một số người có thể cho rằng họ có quyền hưởng phần di sản lớn hơn dựa trên mối quan hệ hoặc công sức đóng góp, mặc dù pháp luật quy định chia đều.
- Khó khăn trong việc xác định hàng thừa kế: Việc xác định người thuộc hàng thừa kế có thể phức tạp trong trường hợp người để lại di sản có con nuôi, con riêng, hoặc khi không có giấy tờ xác nhận quan hệ huyết thống.
- Người thừa kế từ chối nhận di sản: Nếu người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất từ chối nhận di sản, tài sản sẽ được chia cho hàng thừa kế thứ hai. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc xác định ai sẽ là người thừa kế thuộc hàng thứ hai gặp khó khăn do sự thiếu thông tin về người thân hoặc quan hệ gia đình không rõ ràng.
4. Những lưu ý cần thiết về thừa kế theo hàng thừa kế
Để đảm bảo quá trình phân chia di sản thừa kế theo hàng thừa kế diễn ra suôn sẻ và tuân thủ đúng quy định pháp luật, người thừa kế cần lưu ý một số điểm sau:
- Xác định chính xác hàng thừa kế: Việc xác định người thuộc hàng thừa kế đúng pháp luật là yếu tố quan trọng để tránh các tranh chấp và xung đột giữa những người thừa kế. Nếu không rõ về thứ tự hàng thừa kế, người thừa kế nên tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ.
- Lập di chúc rõ ràng: Để tránh việc phân chia tài sản theo pháp luật, người để lại di sản nên lập di chúc rõ ràng, chỉ định người thừa kế và tỷ lệ tài sản mà mỗi người được hưởng. Điều này giúp tránh các tranh chấp pháp lý và đảm bảo tài sản được chia đúng theo mong muốn.
- Giải quyết tranh chấp sớm: Nếu xảy ra tranh chấp về quyền thừa kế giữa các hàng thừa kế, các bên nên giải quyết tranh chấp sớm để tránh kéo dài quá trình phân chia tài sản. Việc sử dụng hòa giải hoặc sự can thiệp của tòa án có thể giúp giải quyết vấn đề một cách công bằng.
5. Căn cứ pháp lý về hàng thừa kế
Dưới đây là các căn cứ pháp lý chính liên quan đến hàng thừa kế tại Việt Nam:
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 651 quy định rõ ràng về thứ tự các hàng thừa kế, quyền lợi của từng hàng thừa kế và cách thức phân chia di sản theo pháp luật.
- Nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành Bộ luật Dân sự: Các văn bản này cung cấp hướng dẫn chi tiết về thủ tục phân chia di sản thừa kế theo pháp luật và quyền lợi của người thừa kế.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tư vấn về các vấn đề liên quan đến hàng thừa kế, hãy liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ từ các chuyên gia pháp lý hàng đầu.
Liên kết nội bộ: Hàng thừa kế theo pháp luật
Liên kết ngoại: Tìm hiểu thêm về thừa kế và tranh chấp thừa kế
