Thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng có được coi là tài sản đặc biệt không? Bài viết phân tích các quy định pháp lý và thủ tục liên quan đến thừa kế tài sản chung.
Thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng có được coi là tài sản đặc biệt không?
Tài sản chung của vợ chồng thường bao gồm các tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân và có giá trị tài chính nhất định như nhà cửa, đất đai, tiền gửi ngân hàng, xe cộ, và đôi khi là cổ phiếu hoặc doanh nghiệp. Vậy thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng có được coi là tài sản đặc biệt không? Để trả lời, cần hiểu rõ quy định pháp luật về tài sản chung, quyền thừa kế, và liệu loại tài sản này có đặc biệt về mặt pháp lý khi được thừa kế hay không.
1. Thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng có được coi là tài sản đặc biệt không?
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, tài sản chung của vợ chồng không được coi là tài sản đặc biệt trong các quy định pháp luật. Tuy nhiên, quá trình thừa kế đối với tài sản chung của vợ chồng có các đặc điểm riêng, cụ thể như sau:
- Phân chia tài sản chung trước khi thực hiện thừa kế: Khi một trong hai vợ chồng qua đời, phần tài sản chung của họ sẽ được chia đôi theo quy định pháp luật. Phần tài sản thuộc về người vợ hoặc chồng còn sống sẽ được giữ nguyên, trong khi phần tài sản của người đã mất sẽ trở thành di sản thừa kế và được chia theo di chúc hoặc quy định pháp luật về thừa kế. Điều này khác biệt với các loại tài sản cá nhân khác mà không có yếu tố chia đôi trước khi thực hiện thừa kế.
- Không phải là tài sản đặc biệt nhưng có yếu tố đặc biệt trong thừa kế: Tài sản chung của vợ chồng không được coi là tài sản đặc biệt, tuy nhiên, nó có tính đặc thù trong việc phân chia. Việc thừa kế tài sản chung yêu cầu xác định rõ ràng phần tài sản của từng bên trước khi chia cho người thừa kế. Điều này khác với các tài sản cá nhân, nơi người thừa kế có thể nhận toàn bộ tài sản mà không cần thực hiện các bước phân chia ban đầu.
- Thừa kế có yếu tố đặc biệt khi có di chúc chung: Một số trường hợp, vợ chồng có thể lập di chúc chung về việc định đoạt tài sản chung sau khi cả hai qua đời. Trong trường hợp này, tài sản chung được chia theo di chúc chung khi người cuối cùng qua đời. Tuy nhiên, việc lập di chúc chung của vợ chồng chưa được pháp luật quy định rõ ràng trong một số tình huống, dẫn đến những tranh cãi pháp lý về hiệu lực của di chúc chung.
- Trường hợp đặc biệt khi không có di chúc: Nếu người đã qua đời không để lại di chúc, phần tài sản của người đó sẽ được chia theo pháp luật, thường ưu tiên cho các thành viên trong gia đình như con cái, cha mẹ, và người còn sống. Việc này yêu cầu xác minh cụ thể phần tài sản thừa kế thuộc về người qua đời và phân chia theo thứ tự thừa kế đã quy định.
Như vậy, mặc dù tài sản chung của vợ chồng không được coi là tài sản đặc biệt, quá trình thừa kế lại đòi hỏi những thủ tục và bước phân chia đặc thù mà các loại tài sản cá nhân không cần thiết.
2. Ví dụ minh họa
Ông M và bà N kết hôn và trong thời gian hôn nhân, họ cùng sở hữu một căn nhà. Khi ông M qua đời, bà N và hai người con của họ là X và Y cần thực hiện thủ tục thừa kế tài sản. Trước tiên, căn nhà sẽ được chia đôi: một nửa thuộc quyền sở hữu của bà N, nửa còn lại là phần di sản của ông M.
Phần tài sản của ông M sẽ được chia đều cho bà N, X, và Y theo quy định pháp luật vì không có di chúc. Như vậy, tài sản chung ban đầu là căn nhà sẽ được phân chia và xác nhận quyền sở hữu của từng người trong gia đình trước khi hoàn tất thủ tục thừa kế.
3. Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình thừa kế tài sản chung của vợ chồng, có thể xảy ra các vướng mắc thực tế như:
- Tranh chấp về quyền sở hữu và phân chia tài sản chung: Một trong những khó khăn phổ biến là việc xác định phần sở hữu của từng người trong tài sản chung, đặc biệt khi tài sản có giá trị lớn hoặc có nhiều bên tham gia thừa kế. Khi có tranh chấp, vấn đề này có thể được đưa ra tòa án để giải quyết.
- Khó khăn trong việc xác định phần tài sản cá nhân và phần tài sản chung: Một số tài sản được mua sắm trong thời kỳ hôn nhân nhưng bằng tài sản riêng của một trong hai bên, dẫn đến việc xác định tài sản chung hay tài sản riêng phức tạp. Nếu không có thỏa thuận rõ ràng, có thể xảy ra tranh chấp khi phân chia tài sản.
- Di chúc chung chưa có quy định pháp luật rõ ràng: Trong trường hợp vợ chồng lập di chúc chung, việc phân chia tài sản có thể gặp phải vướng mắc do pháp luật chưa quy định rõ ràng về tính hiệu lực của di chúc chung trong trường hợp vợ hoặc chồng qua đời trước.
- Chi phí và thủ tục pháp lý phức tạp: Thủ tục phân chia tài sản chung trước khi thừa kế yêu cầu nhiều giấy tờ, hồ sơ và thủ tục công chứng, đôi khi kéo dài thời gian và tăng chi phí cho người thừa kế.
4. Những lưu ý cần thiết
Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và giảm thiểu tranh chấp khi thừa kế tài sản chung của vợ chồng, người thừa kế cần lưu ý các điểm sau:
- Xác minh rõ ràng tài sản chung và tài sản riêng: Người thừa kế nên xác định rõ tài sản nào là tài sản chung và tài sản nào là tài sản riêng của từng người trong thời kỳ hôn nhân, dựa trên các giấy tờ và tài liệu pháp lý có sẵn.
- Lập di chúc rõ ràng nếu có nhu cầu phân chia tài sản đặc biệt: Việc lập di chúc sẽ giúp người để lại tài sản quyết định rõ ràng hơn về việc phân chia tài sản chung và tránh tranh chấp sau này.
- Chuẩn bị các giấy tờ công chứng đầy đủ: Để phân chia tài sản và thực hiện thừa kế, người thừa kế cần chuẩn bị các giấy tờ như giấy chứng tử, giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản, giấy tờ chứng minh mối quan hệ gia đình và các giấy tờ công chứng liên quan.
- Thực hiện thủ tục tại cơ quan có thẩm quyền: Việc phân chia và công chứng tài sản cần được thực hiện tại các cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo tính hợp pháp.
5. Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến thừa kế tài sản chung của vợ chồng bao gồm:
- Điều 609 và Điều 610 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền thừa kế của cá nhân và thời điểm mở thừa kế.
- Điều 650 và Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về thừa kế theo pháp luật và thứ tự hàng thừa kế.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Quy định về tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng, các quy định liên quan đến phân chia tài sản.
- Nghị định 126/2014/NĐ-CP: Hướng dẫn thực hiện các quy định về tài sản chung, tài sản riêng trong hôn nhân và các thủ tục liên quan đến phân chia tài sản.
- Luật Công chứng 2014: Quy định về công chứng di chúc, văn bản thỏa thuận phân chia di sản và các thủ tục liên quan.
Thừa kế tài sản chung của vợ chồng là một quy trình phức tạp đòi hỏi người thừa kế tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp lý và thực hiện đầy đủ các thủ tục phân chia tài sản. Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích về các quy định và thủ tục liên quan đến thừa kế tài sản chung. Để được tư vấn chi tiết hơn, vui lòng liên hệ Luật PVL Group.
Luật PVL Group – Tư vấn pháp luật thừa kế – Đọc thêm về Giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế và các quy định pháp lý liên quan.
