Thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên mất là gì?

1) Thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên mất là gì?

Thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên mất là gì? Khi một người trong hôn nhân qua đời, việc phân chia tài sản chung giữa người còn sống và người thừa kế là một quá trình đòi hỏi sự rõ ràng về pháp lý và tuân thủ theo đúng các quy định của pháp luật thừa kế. Theo pháp luật Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia theo hai phần: phần tài sản của người đã qua đời sẽ được coi là di sản thừa kế, còn phần tài sản của người còn sống sẽ thuộc quyền sở hữu của người đó.

Dưới đây là các bước chính trong thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời:

• Bước 1: Xác định tài sản chung của vợ chồng: Đầu tiên, cần xác định đâu là tài sản chung và đâu là tài sản riêng của người qua đời và người còn sống. Tài sản chung thường là các tài sản được tạo lập trong quá trình hôn nhân, bao gồm tài sản bất động sản, động sản và các khoản tiền tiết kiệm, đầu tư. Tài sản riêng là tài sản mà mỗi bên đã có trước hôn nhân hoặc được thừa kế, tặng cho riêng.
• Bước 2: Lập văn bản yêu cầu phân chia tài sản: Người thừa kế hoặc người còn sống cần chuẩn bị văn bản yêu cầu phân chia tài sản chung, nêu rõ các thông tin về tài sản, mối quan hệ thừa kế và lý do yêu cầu phân chia. Văn bản này cần được công chứng tại cơ quan công chứng hoặc chứng thực tại Ủy ban Nhân dân xã/phường nơi người yêu cầu cư trú.
• Bước 3: Gửi đơn yêu cầu đến tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền: Nếu việc phân chia không thể thỏa thuận được giữa các bên, tòa án sẽ là cơ quan giải quyết. Người yêu cầu cần nộp đơn yêu cầu phân chia tài sản và các giấy tờ liên quan đến tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú của người đã qua đời.
• Bước 4: Tham gia phiên tòa giải quyết phân chia tài sản: Sau khi nhận đơn, tòa án sẽ tiến hành triệu tập các bên liên quan để xác định di sản và quyết định về cách phân chia tài sản. Tòa án sẽ xem xét các yếu tố liên quan đến di chúc (nếu có), các quyền lợi của người còn sống và người thừa kế khác.
• Bước 5: Thực hiện quyết định của tòa án: Sau khi có phán quyết của tòa án về việc phân chia tài sản chung, các bên liên quan phải thực hiện theo phán quyết này. Tài sản sẽ được chia theo tỷ lệ đã định, và người thừa kế có thể tiến hành các thủ tục đăng ký tài sản để chuyển nhượng quyền sở hữu.

Quá trình phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các thủ tục pháp lý để đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên liên quan.

2) Ví dụ minh họa

Ông A và bà B là vợ chồng, có một căn nhà và một khoản tiền tiết kiệm lớn. Khi ông A qua đời, bà B là người còn sống, và các con của họ là người thừa kế. Trong trường hợp này, tài sản chung giữa ông A và bà B sẽ được chia thành hai phần: phần của bà B là tài sản riêng của bà và phần của ông A sẽ trở thành di sản thừa kế.

Nếu gia đình không có mâu thuẫn, bà B và các con có thể thống nhất phân chia tài sản mà không cần đưa ra tòa. Tuy nhiên, nếu một trong các con muốn phân chia di sản một cách công bằng và rõ ràng hơn, họ có thể nộp đơn yêu cầu tòa án để phân chia di sản.

Khi đơn yêu cầu được gửi đến tòa án, tòa sẽ xét xử và quyết định phương án chia tài sản. Phán quyết này sẽ là cơ sở pháp lý để bà B và các con hoàn tất thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu căn nhà và phân chia số tiền tiết kiệm theo phần được thừa kế.

3) Những vướng mắc thực tế

Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời có thể gặp phải nhiều vướng mắc thực tế như:

• Tranh chấp tài sản: Nếu người thừa kế và người còn sống không đồng ý về cách chia tài sản, có thể xảy ra tranh chấp. Ví dụ, một trong những người thừa kế muốn bán tài sản để nhận phần thừa kế, trong khi người còn sống muốn giữ lại tài sản để sinh sống.
• Thiếu giấy tờ sở hữu tài sản: Một số tài sản có thể không có đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu chung, gây khó khăn trong việc xác định tài sản thuộc sở hữu của ai.
• Mâu thuẫn về di chúc: Nếu có di chúc, nhưng nội dung di chúc không rõ ràng hoặc gây tranh cãi, các bên có thể yêu cầu tòa án xác định hiệu lực của di chúc.
• Tài sản không được định giá rõ ràng: Trong nhiều trường hợp, tài sản chung như bất động sản không có giá trị định giá rõ ràng và khách quan. Điều này gây khó khăn cho việc phân chia nếu các bên không đồng ý về giá trị tài sản.

4) Những lưu ý cần thiết

Để tránh những vướng mắc khi yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng, các bên liên quan nên chú ý:

• Lập văn bản thỏa thuận trước khi một bên qua đời: Nếu có thỏa thuận phân chia tài sản từ trước, việc phân chia tài sản sau khi một bên mất sẽ trở nên rõ ràng hơn và tránh tranh chấp.
• Lập di chúc rõ ràng: Việc lập di chúc trước sẽ giúp người qua đời chỉ định rõ ai được hưởng phần tài sản nào, tránh các tranh chấp không đáng có sau khi qua đời.
• Công chứng hoặc chứng thực văn bản liên quan: Tất cả các giấy tờ liên quan đến việc phân chia tài sản, thỏa thuận tài sản, di chúc nên được công chứng hoặc chứng thực để có giá trị pháp lý cao nhất.
• Tham khảo ý kiến của luật sư: Các thủ tục pháp lý liên quan đến phân chia tài sản chung thường phức tạp và đòi hỏi hiểu biết sâu sắc về luật pháp. Luật sư sẽ giúp đảm bảo rằng các thủ tục pháp lý được tuân thủ và bảo vệ quyền lợi của người thừa kế cũng như người còn sống.

5) Căn cứ pháp lý

Phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời dựa trên các căn cứ pháp lý sau:

• Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 612, Điều 651) quy định về di sản, quyền thừa kế và hàng thừa kế.
• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (Điều 33, Điều 66), quy định về tài sản chung của vợ chồng và việc chia tài sản trong trường hợp một bên qua đời.
• Luật Công chứng 2014, quy định về công chứng các văn bản thỏa thuận và di chúc.

Để tìm hiểu thêm về vấn đề phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời, bạn có thể tham khảo thêm tại Luật PVL Group – Chuyên mục Thừa kế hoặc đọc thêm trên Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn đọc.

Kết luận: Thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi một bên mất là một quy trình đòi hỏi sự tuân thủ pháp lý nghiêm ngặt và có thể gặp nhiều vấn đề thực tế phức tạp. Để đảm bảo quyền lợi của người còn sống và người thừa kế, các bên cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định pháp luật. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ để đảm bảo quy trình diễn ra thuận lợi và hợp pháp.