Thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế theo pháp luật là gì? Bài viết cung cấp quy định pháp luật, ví dụ minh họa, vướng mắc thực tế và lưu ý cần thiết về thủ tục chia tài sản thừa kế.
1. Thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế theo pháp luật là gì?
Thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế theo pháp luật được áp dụng khi người để lại di sản không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp. Thủ tục này đảm bảo quyền lợi của những người thừa kế theo đúng quy định của pháp luật. Dưới đây là các bước chi tiết:
– Xác định hàng thừa kế
Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế được xác định như sau:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi.
- Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột của người để lại di sản.
- Hàng thừa kế thứ ba: Cô, dì, chú, bác, cậu ruột của người để lại di sản.
Chỉ khi không có ai ở hàng thừa kế trước thì những người thuộc hàng thừa kế sau mới được hưởng di sản.
– Xác định tài sản thừa kế
Tài sản thừa kế có thể bao gồm bất động sản (đất đai, nhà ở), động sản (xe cộ, tiền tiết kiệm, cổ phần), và các quyền tài sản khác. Nếu tài sản là tài sản chung (ví dụ: tài sản chung của vợ chồng), cần phân định phần thuộc sở hữu của người để lại di sản trước khi chia thừa kế.
– Thỏa thuận chia thừa kế
Các bên thừa kế có thể tự thỏa thuận chia di sản bằng cách lập văn bản thỏa thuận. Văn bản này cần được công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo giá trị pháp lý.
– Nộp đơn yêu cầu chia tài sản thừa kế tại tòa án (nếu có tranh chấp)
Trong trường hợp các bên không thể thỏa thuận, một hoặc nhiều người thừa kế có thể nộp đơn yêu cầu tòa án giải quyết. Hồ sơ bao gồm:
- Đơn khởi kiện chia tài sản thừa kế.
- Giấy chứng tử của người để lại di sản.
- Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn).
- Giấy tờ liên quan đến tài sản thừa kế (sổ đỏ, hợp đồng mua bán…).
– Giải quyết tại tòa án
Tòa án sẽ thụ lý vụ việc, xác minh các tài liệu, tổ chức hòa giải và đưa ra phán quyết cuối cùng về việc phân chia di sản.
2. Ví dụ minh họa về thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế theo pháp luật
Ông Nguyễn Văn A qua đời không để lại di chúc, để lại di sản gồm một căn nhà và 500 triệu đồng tiền tiết kiệm. Gia đình ông A gồm vợ (bà B), hai con (C và D), và một người cháu (E, con của người con đã mất).
Xác định hàng thừa kế
Bà B, C, và D thuộc hàng thừa kế thứ nhất, trong khi E được thừa kế thay thế cho cha mình.
Xác định tài sản thừa kế
Căn nhà trị giá 3 tỷ đồng và số tiền 500 triệu đồng là tài sản chung của vợ chồng, nên phần của ông A trong tài sản chung là 1,75 tỷ đồng.
Thỏa thuận chia tài sản
Các bên có thể thỏa thuận chia phần di sản 1,75 tỷ đồng của ông A. Nếu thỏa thuận không đạt được, một trong các bên có thể yêu cầu tòa án giải quyết.
3. Những vướng mắc thực tế về thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế
– Không thể thỏa thuận giữa các bên
Một số trường hợp các bên không đạt được sự đồng thuận về cách phân chia di sản, đặc biệt khi giá trị tài sản lớn hoặc có người không đồng ý tham gia phân chia.
– Khó khăn trong xác định tài sản thừa kế
Nếu tài sản thừa kế không có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc đã bị người khác chiếm dụng, việc xác định và chia tài sản có thể mất nhiều thời gian.
– Xác định hàng thừa kế phức tạp
Những trường hợp có con riêng, con nuôi hoặc người thừa kế thay thế thường gây tranh cãi về quyền thừa kế và phần được hưởng.
– Thời gian giải quyết kéo dài
Các tranh chấp thừa kế thường kéo dài tại tòa án, làm chậm quá trình phân chia tài sản và gây tốn kém về mặt chi phí.
4. Những lưu ý cần thiết khi thực hiện thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế
– Xác định đầy đủ người thừa kế
Cần xác minh rõ ràng danh sách tất cả những người thuộc hàng thừa kế để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
– Lưu giữ đầy đủ tài liệu
Hồ sơ pháp lý liên quan đến di sản và quan hệ thừa kế cần được bảo quản kỹ lưỡng để phục vụ cho việc giải quyết tranh chấp.
– Tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý
Khi gặp khó khăn trong việc chia thừa kế hoặc có tranh chấp, việc tham khảo ý kiến luật sư là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi.
– Tuân thủ thời hạn yêu cầu chia thừa kế
Thời hạn yêu cầu chia thừa kế là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản. Nếu quá thời hạn này, quyền yêu cầu sẽ không còn hiệu lực.
5. Căn cứ pháp lý
– Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về hàng thừa kế.
– Điều 660 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về phân chia di sản theo pháp luật.
– Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về thời hạn yêu cầu chia thừa kế.
– Luật Công chứng 2014: Quy định về giá trị pháp lý của văn bản công chứng.
– Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP: Hướng dẫn giải quyết tranh chấp thừa kế.
Kết luận
Thủ tục yêu cầu chia tài sản thừa kế theo pháp luật là một quá trình phức tạp nhưng cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho các bên thừa kế. Việc thực hiện đúng các bước và tuân thủ quy định pháp luật sẽ giúp quá trình này diễn ra thuận lợi hơn. Để được tư vấn chuyên sâu và giải quyết các tranh chấp một cách hiệu quả, hãy liên hệ Luật PVL Group, nơi cung cấp dịch vụ pháp lý uy tín và chuyên nghiệp.
Liên kết nội bộ: Chuyên mục thừa kế tại Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc tại Báo Pháp luật
