Thành viên hộ gia đình có thể yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời không? Bài viết cung cấp chi tiết quy định và thủ tục pháp lý.
1) Thành viên hộ gia đình có thể yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời không?
Thành viên hộ gia đình có thể yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời không? Câu trả lời là có trong một số trường hợp nhất định, và điều này phụ thuộc vào sự đồng thuận của các thành viên sở hữu tài sản chung cũng như các quy định pháp luật. Trong thực tế, việc yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một thành viên mất có thể xuất phát từ nhu cầu cá nhân của các thành viên trong gia đình, như nhu cầu về tài chính, giải quyết nợ nần, hoặc chuyển quyền sở hữu tài sản một cách hợp pháp trước khi xảy ra những biến cố không mong muốn.
Việc yêu cầu phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời bao gồm các yếu tố sau:
- Phải có sự đồng thuận của tất cả các thành viên sở hữu tài sản chung: Để thực hiện việc phân chia tài sản chung, các thành viên sở hữu cần đồng ý về việc này. Nếu có một người phản đối hoặc không đồng ý, việc phân chia tài sản sẽ gặp khó khăn và có thể phải đưa ra tòa án để giải quyết.
- Thực hiện phân chia theo quy định pháp luật về tài sản chung: Việc phân chia tài sản trước khi một người qua đời cần tuân theo quy định pháp luật về quyền sở hữu và quyền tài sản. Tài sản chung của hộ gia đình có thể là bất động sản (nhà đất), tài sản có giá trị, hoặc tài khoản tài chính chung.
- Không ảnh hưởng đến quyền lợi thừa kế sau khi một thành viên qua đời: Phân chia tài sản chung trước khi một người mất không phải là thừa kế, vì vậy không bị ràng buộc bởi các quy định về thừa kế bắt buộc. Tuy nhiên, nếu không thực hiện phân chia hợp pháp và rõ ràng, có thể phát sinh tranh chấp về quyền lợi của những người thừa kế khi thành viên đó qua đời.
- Có thể thực hiện qua các thủ tục chuyển nhượng: Nếu mục đích là chuyển nhượng phần tài sản của người còn sống cho người khác trong gia đình, các thành viên có thể thực hiện thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản. Điều này giúp tài sản được phân chia trước và giảm thiểu rủi ro tranh chấp sau này.
2) Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B cùng con trai C sở hữu chung một mảnh đất. Do nhu cầu cá nhân, ông A muốn phân chia phần sở hữu của mình cho bà B và con trai C trước khi xảy ra rủi ro về sức khỏe. Các thành viên đồng ý với ý định của ông A và cùng thực hiện thủ tục chuyển nhượng phần tài sản của ông A trong mảnh đất này. Sau khi hoàn tất thủ tục, bà B và con trai C trở thành chủ sở hữu duy nhất của mảnh đất, và tài sản này không còn thuộc quyền sở hữu của ông A.
Trong trường hợp ông A qua đời sau đó, vì ông A đã chuyển nhượng quyền sở hữu của mình từ trước, mảnh đất sẽ không được coi là di sản thừa kế của ông A và không chịu quy định về phân chia thừa kế.
3) Những vướng mắc thực tế
Việc phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời thường gặp phải một số vướng mắc sau:
- Khó đạt được sự đồng thuận: Trong một số gia đình, các thành viên có thể có quan điểm khác nhau về việc phân chia tài sản, đặc biệt khi tài sản có giá trị lớn. Một số thành viên có thể không đồng ý với việc phân chia trước vì lo ngại về quyền lợi thừa kế sau này.
- Pháp lý phức tạp trong việc xác định quyền sở hữu: Nếu tài sản chung không có giấy tờ rõ ràng hoặc không xác định cụ thể phần sở hữu của từng người, việc thực hiện phân chia sẽ gặp khó khăn. Trong trường hợp này, các bên phải làm thủ tục xác minh quyền sở hữu trước khi tiến hành phân chia.
- Chi phí và thời gian thực hiện thủ tục pháp lý: Việc phân chia tài sản trước khi một thành viên qua đời có thể mất nhiều chi phí và thời gian để thực hiện các thủ tục pháp lý như công chứng, đăng ký biến động, và các khoản thuế, phí liên quan đến chuyển nhượng.
- Tranh chấp với những người ngoài gia đình: Trong một số trường hợp, nếu người phân chia tài sản có các nghĩa vụ nợ nần, việc phân chia tài sản chung có thể gây tranh chấp với các chủ nợ, làm phức tạp quá trình thực hiện.
4) Những lưu ý cần thiết
- Đảm bảo sự đồng thuận giữa các thành viên: Để việc phân chia diễn ra suôn sẻ, các thành viên sở hữu tài sản chung nên đồng thuận và thống nhất về cách phân chia. Một thỏa thuận bằng văn bản và công chứng sẽ giúp tránh các tranh chấp về sau.
- Thực hiện đầy đủ thủ tục pháp lý: Để bảo đảm quyền lợi của các bên và tính pháp lý của việc phân chia, các thành viên nên tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý, bao gồm công chứng, chuyển nhượng quyền sở hữu, và nộp các khoản thuế phí liên quan.
- Kiểm tra kỹ lưỡng giấy tờ quyền sở hữu: Trước khi thực hiện phân chia, các thành viên cần kiểm tra kỹ lưỡng giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản chung để tránh các rủi ro phát sinh do giấy tờ không hợp lệ.
- Tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư: Việc phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời là một quyết định quan trọng và có thể phức tạp. Các thành viên trong gia đình nên tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư để hiểu rõ quyền lợi và quy định pháp luật, đồng thời bảo vệ lợi ích của mình.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc phân chia tài sản chung của hộ gia đình trước khi một thành viên qua đời bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 (từ Điều 213 đến Điều 218), quy định chi tiết về quyền sở hữu chung của hộ gia đình và các quyền sở hữu tài sản chung.
- Luật Đất đai 2013 và các nghị định, thông tư hướng dẫn về quyền sử dụng đất và các quyền sở hữu khi phân chia tài sản.
- Nghị định số 29/2020/NĐ-CP quy định về thủ tục công chứng, chứng thực văn bản phân chia tài sản và các thủ tục pháp lý liên quan đến chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản chung.
Để biết thêm thông tin chi tiết về các quy định pháp lý và thủ tục phân chia tài sản chung trước khi một người qua đời, bạn có thể tham khảo Luật PVL Group – Chuyên mục Thừa Kế hoặc Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn Đọc.
Kết luận: Việc phân chia tài sản chung trong hộ gia đình trước khi một người qua đời có thể được thực hiện nếu các thành viên đồng thuận và tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật. Luật PVL Group khuyến nghị các gia đình nên chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, thực hiện đúng thủ tục pháp lý, và tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư để bảo đảm quá trình phân chia diễn ra hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các thành viên.
