Tài sản thừa kế có bao gồm quyền lợi từ hợp đồng không? Tìm hiểu quy định pháp lý về quyền thừa kế các lợi ích phát sinh từ hợp đồng của người để lại di sản.
1) Tài sản thừa kế có bao gồm quyền lợi từ hợp đồng không?
Tài sản thừa kế có bao gồm quyền lợi từ hợp đồng không? Đây là câu hỏi thường gặp khi một cá nhân để lại di sản, trong đó có các quyền lợi phát sinh từ hợp đồng còn hiệu lực, chẳng hạn như hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng cho thuê, hoặc hợp đồng lao động. Theo quy định của Bộ luật Dân sự Việt Nam, quyền lợi từ các hợp đồng của người để lại di sản có thể được coi là di sản thừa kế nếu các điều khoản trong hợp đồng và pháp luật không có quy định khác.
Trong di sản thừa kế, quyền lợi từ hợp đồng được xem là tài sản phi vật chất nhưng có giá trị kinh tế, có thể chuyển giao cho người thừa kế. Tuy nhiên, việc thừa kế các quyền lợi này phụ thuộc vào bản chất của hợp đồng, tính hợp pháp và các điều kiện cụ thể trong từng loại hợp đồng. Ví dụ, một số loại hợp đồng như hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng tín dụng, hoặc hợp đồng cho thuê nhà ở có những quy định riêng biệt về quyền và nghĩa vụ khi người thụ hưởng qua đời.
Các trường hợp quyền lợi từ hợp đồng được coi là di sản thừa kế
- Quyền lợi từ hợp đồng bảo hiểm: Nếu người để lại di sản là người tham gia hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và đã chỉ định người thụ hưởng, quyền lợi bảo hiểm sẽ được chuyển giao cho người thụ hưởng mà không phải thông qua quá trình thừa kế. Trong trường hợp không có người thụ hưởng được chỉ định, số tiền bảo hiểm sẽ trở thành di sản thừa kế và được phân chia theo pháp luật.
- Quyền lợi từ hợp đồng cho thuê: Nếu người để lại di sản là bên cho thuê trong hợp đồng cho thuê nhà hoặc bất động sản, các quyền lợi và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng này sẽ được chuyển giao cho người thừa kế. Người thừa kế có quyền tiếp tục thu tiền thuê nhà theo hợp đồng hoặc hủy hợp đồng nếu các bên liên quan đồng ý.
- Quyền lợi từ hợp đồng lao động: Trong trường hợp người lao động qua đời và có các quyền lợi như tiền lương chưa thanh toán, trợ cấp hoặc tiền bảo hiểm xã hội, các khoản này sẽ được coi là di sản thừa kế và chuyển giao cho người thừa kế hợp pháp.
- Các hợp đồng đầu tư, cổ phần: Nếu người để lại di sản tham gia các hợp đồng đầu tư, cổ phần hoặc các hợp đồng tài chính, quyền lợi từ các hợp đồng này cũng sẽ được chuyển giao cho người thừa kế, và người thừa kế có quyền yêu cầu các bên thực hiện quyền lợi hoặc thanh toán các khoản lợi tức phát sinh.
- Các khoản tiền vay hoặc nghĩa vụ tài chính trong hợp đồng tín dụng: Nếu người để lại di sản là bên vay trong hợp đồng tín dụng, người thừa kế sẽ phải tiếp nhận nghĩa vụ trả nợ trong phạm vi tài sản thừa kế.
Quy trình chuyển giao quyền lợi từ hợp đồng thành di sản thừa kế
Quy trình chuyển giao các quyền lợi từ hợp đồng thành di sản thừa kế bao gồm các bước sau:
- Xác định các hợp đồng còn hiệu lực: Người thừa kế cần xác định rõ các hợp đồng của người để lại di sản có quyền lợi còn hiệu lực, chẳng hạn như hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng cho thuê, hoặc các khoản đầu tư tài chính.
- Kiểm tra điều khoản thừa kế trong hợp đồng: Mỗi hợp đồng có thể có các điều khoản khác nhau liên quan đến việc thừa kế quyền lợi. Do đó, người thừa kế cần kiểm tra các điều khoản về thừa kế, quyền lợi và nghĩa vụ để xác định phần tài sản thừa kế của mình.
- Thông báo với các bên liên quan: Sau khi xác định quyền lợi từ hợp đồng, người thừa kế cần liên hệ với các bên liên quan, chẳng hạn như công ty bảo hiểm, ngân hàng, hoặc cơ quan nhà nước, để thực hiện quyền thừa kế theo hợp đồng và nhận các khoản tiền hoặc quyền lợi phát sinh.
- Lập văn bản chứng nhận quyền thừa kế: Người thừa kế cần lập văn bản chứng nhận quyền thừa kế và thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết, bao gồm công chứng hoặc chứng thực, để đảm bảo tính hợp pháp của quyền thừa kế.
2) Ví dụ minh họa về việc thừa kế quyền lợi từ hợp đồng
Giả sử ông A qua đời và để lại một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ với số tiền bảo hiểm là 1 tỷ đồng. Trong hợp đồng này, ông A không chỉ định người thụ hưởng. Khi ông A qua đời, số tiền bảo hiểm này trở thành di sản thừa kế và sẽ được chia cho các con của ông theo quy định của pháp luật.
Trong một trường hợp khác, ông A là chủ hợp đồng cho thuê nhà và đã ký hợp đồng thuê với người thuê B trong thời hạn 2 năm. Khi ông A qua đời, quyền lợi từ hợp đồng cho thuê được chuyển giao cho con của ông, và người con có quyền tiếp tục thu tiền thuê nhà hoặc đàm phán lại hợp đồng với người thuê.
3) Những vướng mắc thực tế khi thừa kế quyền lợi từ hợp đồng
Việc thừa kế quyền lợi từ hợp đồng có thể gặp nhiều vướng mắc thực tế, nhất là khi các điều khoản hợp đồng không rõ ràng hoặc có sự khác biệt trong cách hiểu giữa các bên liên quan. Một số vấn đề thường gặp bao gồm:
- Tranh chấp về người thụ hưởng trong hợp đồng bảo hiểm: Trong trường hợp hợp đồng bảo hiểm không có người thụ hưởng rõ ràng, các thành viên gia đình có thể xảy ra tranh chấp về quyền thừa kế số tiền bảo hiểm.
- Khó khăn trong việc chuyển giao quyền lợi từ hợp đồng lao động: Nếu người lao động qua đời và các khoản tiền lương hoặc trợ cấp chưa được thanh toán, việc xác định và chuyển giao các khoản này cho người thừa kế có thể gặp khó khăn trong thủ tục hành chính.
- Nghĩa vụ tài chính trong hợp đồng tín dụng: Khi người để lại di sản có hợp đồng vay tín dụng, người thừa kế phải tiếp nhận nghĩa vụ trả nợ. Tuy nhiên, nếu tài sản thừa kế không đủ để trả nợ, người thừa kế có thể gặp áp lực từ chủ nợ.
- Không rõ ràng về điều khoản thừa kế trong hợp đồng cho thuê: Một số hợp đồng cho thuê không quy định rõ ràng về việc chuyển giao quyền lợi cho người thừa kế, dẫn đến tranh chấp giữa người thuê và người thừa kế về quyền tiếp tục thuê hoặc đàm phán lại hợp đồng.
4) Những lưu ý cần thiết khi thừa kế quyền lợi từ hợp đồng
Trước khi tiếp nhận quyền lợi từ hợp đồng trong di sản thừa kế, người thừa kế cần lưu ý một số yếu tố quan trọng để đảm bảo quyền lợi của mình và tránh các rủi ro pháp lý:
- Kiểm tra điều khoản hợp đồng về quyền thừa kế: Người thừa kế nên kiểm tra kỹ lưỡng các điều khoản liên quan đến quyền thừa kế và quyền lợi của người thụ hưởng trong hợp đồng để biết rõ quyền và nghĩa vụ của mình.
- Lập văn bản chứng nhận quyền thừa kế: Để có cơ sở pháp lý cho việc nhận quyền lợi từ hợp đồng, người thừa kế nên lập văn bản chứng nhận quyền thừa kế và công chứng hoặc chứng thực văn bản này.
- Thực hiện các thủ tục với các bên liên quan: Người thừa kế cần thông báo và làm việc với các bên liên quan như công ty bảo hiểm, ngân hàng, hoặc người thuê để hoàn tất thủ tục thừa kế quyền lợi từ hợp đồng.
- Tham khảo ý kiến pháp lý khi cần thiết: Đối với những trường hợp phức tạp, người thừa kế nên tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình và tránh rủi ro phát sinh trong quá trình thừa kế.
5) Căn cứ pháp lý về việc thừa kế quyền lợi từ hợp đồng
Việc thừa kế quyền lợi từ hợp đồng được quy định trong các văn bản pháp lý sau:
- Bộ luật Dân sự năm 2015: Quy định về quyền thừa kế, các điều kiện thừa kế tài sản và quyền lợi từ hợp đồng trong trường hợp người để lại di sản qua đời.
- Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi bổ sung năm 2010: Quy định về quyền lợi của người thụ hưởng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và các điều kiện để chuyển giao quyền lợi từ hợp đồng bảo hiểm.
- Luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội: Quy định về quyền lợi bảo hiểm xã hội, trợ cấp, và các khoản tiền lương chưa thanh toán khi người lao động qua đời.
- Luật Công chứng năm 2014: Quy định về việc công chứng các văn bản liên quan đến thừa kế và quyền sở hữu tài sản từ hợp đồng.
Kết luận: Quyền lợi từ hợp đồng có thể được xem là di sản thừa kế và chuyển giao cho người thừa kế nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý. Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý và thủ tục liên quan đến việc thừa kế quyền lợi từ hợp đồng, bạn có thể tham khảo tại Luật PVL Group – Tư vấn thừa kế hoặc Báo Pháp luật. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong các vấn đề pháp lý liên quan đến di sản thừa kế và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.
