Quyền của người lập di chúc trong việc quyết định số tài sản chia cho mỗi người thừa kế là gì?

1. Quyền của người lập di chúc trong việc quyết định số tài sản chia cho mỗi người thừa kế là gì?

Quyền của người lập di chúc trong việc quyết định số tài sản chia cho mỗi người thừa kế là gì? Đây là quyền rất quan trọng và được quy định rõ trong pháp luật về thừa kế của Việt Nam. Người lập di chúc, hay còn gọi là người để lại di sản, có quyền tuyệt đối trong việc quyết định cách thức phân chia tài sản của mình cho những người thừa kế khi mình qua đời. Pháp luật Việt Nam tôn trọng ý chí của người lập di chúc và cho phép họ có toàn quyền định đoạt tài sản cá nhân, miễn là việc phân chia không vi phạm những quy định về thừa kế bắt buộc.

Quyền định đoạt tài sản của người lập di chúc

Quyền định đoạt tài sản là quyền cơ bản và được bảo hộ của người lập di chúc. Theo đó, người lập di chúc có quyền tự do quyết định:

• Lựa chọn người thừa kế: Người lập di chúc có thể chọn bất kỳ ai làm người thừa kế của mình. Người thừa kế có thể là các thành viên trong gia đình hoặc người ngoài, miễn là người thừa kế đó có đủ điều kiện pháp lý.
• Quyết định số lượng tài sản: Người lập di chúc có quyền chỉ định số tài sản cụ thể cho mỗi người thừa kế, có thể là toàn bộ tài sản, hoặc chỉ là một phần nhất định.
• Tạo ra những ràng buộc pháp lý: Người lập di chúc có thể đưa ra các điều kiện nhất định về tài sản thừa kế. Chẳng hạn, tài sản chỉ được chuyển giao nếu người thừa kế đáp ứng một số điều kiện nhất định (ví dụ: phải đạt một độ tuổi nhất định, phải sử dụng tài sản vào mục đích cụ thể).

Giới hạn của quyền định đoạt tài sản

Mặc dù có quyền rộng rãi trong việc quyết định tài sản thừa kế, người lập di chúc vẫn phải tuân thủ một số giới hạn pháp lý:

• Quy định về thừa kế bắt buộc: Theo Điều 644 của Bộ luật Dân sự 2015, pháp luật yêu cầu người lập di chúc phải dành một phần tài sản cho các đối tượng thuộc diện thừa kế bắt buộc. Những người thuộc diện này bao gồm cha, mẹ, con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi. Phần tài sản thừa kế bắt buộc này thường chiếm từ một phần ba đến một phần hai phần di sản mà người lập di chúc không thể cắt giảm hoặc loại bỏ.
• Không vi phạm đạo đức xã hội: Pháp luật quy định rằng nội dung di chúc không được trái với quy tắc đạo đức xã hội hoặc gây thiệt hại cho người khác. Điều này đảm bảo rằng người lập di chúc không lạm dụng quyền của mình để làm tổn hại đến quyền lợi chính đáng của người khác.

Tính hợp pháp của di chúc

Để quyền định đoạt tài sản trong di chúc có giá trị, di chúc phải được lập theo đúng quy định của pháp luật:

• Hình thức di chúc: Di chúc có thể được lập bằng văn bản hoặc lời nói, nhưng phải đáp ứng các yêu cầu pháp lý về hình thức, chẳng hạn như có chữ ký của người lập di chúc, có người làm chứng nếu di chúc là di chúc miệng.
• Năng lực hành vi: Người lập di chúc phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ tại thời điểm lập di chúc. Những người mất năng lực hành vi hoặc bị hạn chế năng lực hành vi không được phép lập di chúc.

2. Ví Dụ Minh Họa

Giả sử bà A có ba người con là B, C, và D. Bà A sở hữu một khối tài sản lớn và có ý định phân chia tài sản này cho các con thông qua di chúc. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, bà A quyết định chia 70% tài sản cho con trai trưởng B, 20% cho con gái C, và 10% cho con trai út D. Ngoài ra, bà cũng để lại một căn nhà cho cháu nội E, nhưng kèm theo điều kiện rằng E chỉ được sở hữu căn nhà này khi đủ 25 tuổi.

Trong trường hợp này, quyền của bà A trong việc quyết định số tài sản chia cho từng người thừa kế là quyền lợi hợp pháp và được pháp luật bảo vệ. Bà A có quyền định đoạt theo ý chí cá nhân, chỉ cần đảm bảo tuân thủ quy định về phần thừa kế bắt buộc. Vì D là con ruột của bà A và là người thừa kế theo diện bắt buộc, bà A cần bảo đảm con út D nhận ít nhất một phần ba tài sản theo quy định về thừa kế bắt buộc.

Di chúc của bà A sẽ có giá trị pháp lý và được thực hiện theo mong muốn của bà nếu được lập theo đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, nếu bà A không để lại đủ phần thừa kế bắt buộc cho D, di chúc có thể bị tranh chấp và một phần tài sản có thể phải điều chỉnh lại để đảm bảo quyền lợi cho người thừa kế bắt buộc.

3. Những Vướng Mắc Thực Tế

Trong thực tế, quyền của người lập di chúc trong việc định đoạt tài sản thừa kế thường gặp phải nhiều vấn đề và tranh chấp phát sinh như:

• Tranh chấp về tính hợp lệ của di chúc: Một số người thừa kế có thể nghi ngờ tính hợp lệ của di chúc và cho rằng di chúc được lập trong tình trạng không tỉnh táo của người để lại di sản. Tranh chấp về tính hợp lệ của di chúc dễ dẫn đến kiện tụng giữa các thành viên trong gia đình.
• Khó khăn trong việc đảm bảo thừa kế bắt buộc: Đôi khi, người lập di chúc không cân nhắc đủ về phần thừa kế bắt buộc cho các đối tượng cần được bảo vệ như con chưa thành niên hoặc con mất năng lực hành vi. Điều này có thể dẫn đến việc di chúc bị khiếu nại và phải điều chỉnh để đáp ứng đúng quy định pháp luật.
• Xung đột lợi ích giữa người thừa kế: Một số người thừa kế có thể không hài lòng với phần tài sản được nhận trong di chúc và có thể tiến hành khiếu nại hoặc yêu cầu phân chia lại tài sản. Điều này thường xảy ra trong những gia đình có mâu thuẫn nội bộ hoặc các bên có ý kiến khác nhau về tài sản thừa kế.
• Hiểu lầm về quyền của người lập di chúc: Nhiều người cho rằng họ có thể định đoạt toàn bộ tài sản theo ý muốn mà không cần tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên, điều này dễ dẫn đến những tranh chấp và khiếu nại sau khi di chúc được thi hành.

4. Những Lưu Ý Cần Thiết

• Xác định phần tài sản thừa kế bắt buộc: Người lập di chúc nên lưu ý quy định pháp luật về phần thừa kế bắt buộc cho các đối tượng được pháp luật bảo vệ, chẳng hạn như con chưa thành niên hoặc con mất năng lực hành vi. Điều này giúp tránh được các tranh chấp pháp lý sau này và đảm bảo di chúc có hiệu lực hợp pháp.
• Lập di chúc rõ ràng và chi tiết: Khi lập di chúc, người để lại tài sản nên chỉ rõ phần tài sản cho từng người thừa kế, và nêu rõ ràng các điều kiện nếu có. Di chúc càng rõ ràng và chi tiết thì càng dễ dàng thi hành và giảm thiểu các tranh chấp giữa các bên thừa kế.
• Lựa chọn người làm chứng tin cậy: Nếu di chúc không được lập bằng văn bản có công chứng, người lập di chúc nên chọn người làm chứng đáng tin cậy, không có mâu thuẫn lợi ích với các bên thừa kế để giảm thiểu khả năng xảy ra tranh chấp.
• Hiểu rõ quy định pháp luật: Người lập di chúc nên tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật về di chúc và thừa kế, hoặc có thể tìm đến các chuyên gia pháp lý để được tư vấn. Điều này giúp đảm bảo di chúc được lập đúng quy định và có giá trị pháp lý.

5. Căn Cứ Pháp Lý

• Bộ luật Dân sự năm 2015, Điều 626: Quyền của người lập di chúc trong việc chỉ định người thừa kế, phân chia tài sản cho từng người thừa kế, dành phần thừa kế cho người khác.
• Bộ luật Dân sự năm 2015, Điều 644: Quy định về thừa kế bắt buộc cho các đối tượng không được quyền từ chối tài sản thừa kế.

Trên đây là những quy định và lưu ý quan trọng về quyền của người lập di chúc trong việc quyết định số tài sản chia cho mỗi người thừa kế là gì. Người lập di chúc có quyền quyết định về cách thức phân chia tài sản của mình cho các thừa kế, nhưng cần đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về thừa kế bắt buộc để tránh các tranh chấp pháp lý sau này.

Luật PVL Group hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quyền của người lập di chúc trong việc phân chia tài sản thừa kế. Để tìm hiểu thêm, bạn có thể tham khảo tại Luật PVL Group và các quy định pháp lý liên quan tại Báo Pháp Luật.