Quy trình chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần là gì? Bài viết chi tiết về các bước thực hiện, ví dụ minh họa, vướng mắc và căn cứ pháp lý.
1) Quy trình chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần là gì?
Chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thành công ty cổ phần là quá trình cải cách quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo ra sự minh bạch và cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường. Theo quy định tại Nghị định số 126/2017/NĐ-CP và Luật Doanh nghiệp 2020, quy trình chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần bao gồm các bước cơ bản sau:
Bước 1: Xác định giá trị doanh nghiệp:
Trước khi chuyển đổi, cơ quan quản lý cần đánh giá toàn bộ tài sản, tài chính và các yếu tố khác của doanh nghiệp. Điều này bao gồm việc định giá tài sản cố định, quyền sử dụng đất, tài sản vô hình, và các khoản đầu tư. Quy trình định giá này phải tuân thủ các quy định của Bộ Tài chính để đảm bảo tính chính xác và công bằng.
Bước 2: Lập phương án cổ phần hóa:
Sau khi xác định giá trị doanh nghiệp, ban lãnh đạo doanh nghiệp sẽ lập phương án cổ phần hóa, bao gồm các nội dung như số lượng cổ phần, phương án bán cổ phần, và quy trình phát hành cổ phần. Phương án này cần được thẩm định bởi cơ quan có thẩm quyền và trình lên cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Bước 3: Công bố thông tin:
Doanh nghiệp cần công bố công khai thông tin về quá trình chuyển đổi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Thông tin cần bao gồm giá trị doanh nghiệp, phương án cổ phần hóa, giá bán cổ phần dự kiến, và các quyền lợi của người lao động sau khi chuyển đổi. Việc công khai này nhằm đảm bảo tính minh bạch và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tìm hiểu và tham gia mua cổ phần.
Bước 4: Bán cổ phần:
Quá trình bán cổ phần được thực hiện thông qua đấu giá công khai hoặc chào bán cho nhà đầu tư chiến lược. Việc bán cổ phần phải tuân thủ các quy định về chào bán chứng khoán công khai và quy định về bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Sau khi bán cổ phần, cơ cấu sở hữu của doanh nghiệp sẽ thay đổi từ sở hữu hoàn toàn của nhà nước sang hình thức sở hữu hỗn hợp, bao gồm cả nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
Bước 5: Thành lập công ty cổ phần:
Sau khi hoàn tất quá trình bán cổ phần, doanh nghiệp tiến hành đăng ký thành lập công ty cổ phần tại cơ quan đăng ký kinh doanh. Công ty cổ phần mới sẽ có Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát và các ban điều hành theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020.
Bước 6: Chuyển giao và xử lý các vấn đề tồn đọng:
Các vấn đề liên quan đến tài sản, tài chính, và lao động chưa được giải quyết trước khi chuyển đổi sẽ được xử lý trong giai đoạn này. Đồng thời, các quyền lợi của người lao động cũng sẽ được bảo đảm thông qua việc chuyển giao hợp đồng lao động và quyền lợi bảo hiểm xã hội.
2) Ví dụ minh họa
Một ví dụ điển hình về quy trình chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần là Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines). Năm 2014, Vietnam Airlines thực hiện quá trình cổ phần hóa với mục tiêu nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả quản lý doanh nghiệp.
Quá trình chuyển đổi này diễn ra như sau:
- Xác định giá trị doanh nghiệp: Vietnam Airlines đã tiến hành đánh giá tài sản, bao gồm cả đội tàu bay, cơ sở hạ tầng và các quyền khai thác đường bay quốc tế.
- Lập phương án cổ phần hóa: Vietnam Airlines lập phương án cổ phần hóa, trong đó 75% vốn nhà nước vẫn được giữ lại và phần còn lại được chào bán cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
- Công bố thông tin: Vietnam Airlines đã công bố chi tiết quá trình cổ phần hóa trên các phương tiện thông tin đại chúng, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.
- Bán cổ phần: Vietnam Airlines đã tổ chức đấu giá cổ phần công khai, với nhiều nhà đầu tư chiến lược tham gia mua cổ phần.
- Thành lập công ty cổ phần: Sau khi hoàn tất bán cổ phần, Vietnam Airlines chính thức chuyển đổi thành công ty cổ phần và đăng ký tại Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh vào năm 2015.
3) Những vướng mắc thực tế
Khó khăn trong xác định giá trị doanh nghiệp:
Quá trình định giá tài sản của DNNN thường gặp nhiều khó khăn do tài sản của doanh nghiệp đa dạng và phức tạp. Nhiều trường hợp, giá trị tài sản vô hình hoặc quyền sử dụng đất không được xác định chính xác, dẫn đến sự chênh lệch lớn trong giá trị thực tế của doanh nghiệp. Điều này có thể gây thiệt hại cho Nhà nước hoặc cho các nhà đầu tư.
Thiếu sự minh bạch trong quá trình chuyển đổi:
Một số doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ việc công khai thông tin về quá trình chuyển đổi, khiến nhà đầu tư thiếu thông tin cần thiết để đánh giá chính xác giá trị doanh nghiệp. Điều này làm giảm tính hấp dẫn của cổ phần và ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình cổ phần hóa.
Khó khăn trong việc thu hút nhà đầu tư chiến lược:
Doanh nghiệp nhà nước thường có cơ cấu tổ chức phức tạp và thiếu sự linh hoạt, gây khó khăn trong việc thu hút nhà đầu tư chiến lược. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài còn e ngại về rủi ro pháp lý và quy trình hành chính phức tạp khi đầu tư vào DNNN tại Việt Nam.
Bảo đảm quyền lợi của người lao động:
Việc chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần có thể dẫn đến thay đổi trong cơ cấu quản lý và phương thức vận hành, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Nếu không có kế hoạch bảo đảm quyền lợi rõ ràng, quá trình chuyển đổi có thể gây xáo trộn và bất ổn trong nội bộ doanh nghiệp.
4) Những lưu ý quan trọng
Minh bạch và công khai thông tin:
Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, DNNN cần công khai đầy đủ thông tin về tài sản, tài chính và các kế hoạch cổ phần hóa. Việc này giúp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và đảm bảo tính công bằng trong quá trình mua bán cổ phần.
Xác định giá trị tài sản chính xác:
Cơ quan quản lý cần sử dụng các phương pháp định giá hiện đại và chuyên nghiệp để đảm bảo giá trị tài sản của doanh nghiệp được xác định chính xác và công bằng. Việc định giá chính xác sẽ giúp tạo ra cơ sở vững chắc cho quá trình chuyển đổi.
Đảm bảo quyền lợi của người lao động:
Doanh nghiệp cần có các kế hoạch bảo đảm quyền lợi của người lao động, bao gồm việc duy trì công ăn việc làm, bảo hiểm xã hội và chế độ lương bổng. Điều này sẽ giúp giảm thiểu xáo trộn và duy trì sự ổn định trong quá trình chuyển đổi.
Thu hút nhà đầu tư chiến lược:
DNNN cần có chiến lược rõ ràng để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, bao gồm việc xây dựng cơ cấu quản lý hiệu quả, minh bạch trong quy trình đấu giá và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư quốc tế tham gia.
5) Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý về quy trình chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần tại Việt Nam bao gồm:
- Luật Doanh nghiệp 2020: Luật này quy định về quá trình cổ phần hóa và chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần, bao gồm các bước thực hiện và quyền lợi của các bên liên quan.
- Nghị định số 126/2017/NĐ-CP: Nghị định này hướng dẫn cụ thể về quá trình cổ phần hóa DNNN, từ việc định giá tài sản đến công khai thông tin và bán cổ phần.
- Thông tư số 40/2018/TT-BTC: Thông tư này quy định về công tác kế toán và báo cáo tài chính trong quá trình chuyển đổi DNNN thành công ty cổ phần.
- Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp 2014: Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để quản lý và giám sát việc chuyển đổi vốn nhà nước trong quá trình cổ phần hóa.
Liên kết nội bộ: Doanh nghiệp
