Quy định về phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước là gì?

1) Quy định về phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước là gì?

Phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là một quy trình quan trọng, được quản lý bởi các quy định pháp luật nhằm đảm bảo rằng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh không chỉ phục vụ cho các cổ đông mà còn có trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ đối với Nhà nước.

Căn cứ pháp lý cho việc phân chia lợi nhuận trong DNNN chủ yếu được quy định trong Luật Doanh nghiệp, Luật Quản lý tài sản nhà nước và các văn bản hướng dẫn khác. Theo đó, việc phân chia lợi nhuận phải tuân thủ các nguyên tắc và quy định cụ thể sau đây:

• Lợi nhuận sau thuế:
  Lợi nhuận được phân chia là lợi nhuận sau thuế, tức là lợi nhuận thực tế mà doanh nghiệp có sau khi đã hoàn tất nghĩa vụ thuế với Nhà nước.
•  Phân chia theo tỷ lệ cổ phần:
  Trong các DNNN, lợi nhuận thường được phân chia theo tỷ lệ cổ phần mà Nhà nước nắm giữ. Nếu doanh nghiệp có nhiều nhà đầu tư, lợi nhuận sẽ được phân chia theo tỷ lệ tương ứng với vốn góp của từng bên.
• Quỹ khen thưởng và phúc lợi:
  Một phần lợi nhuận sau thuế sẽ được trích lập vào quỹ khen thưởng, phúc lợi cho người lao động. Mức trích lập này cần được xác định cụ thể trong quy chế tài chính của doanh nghiệp.
• Quỹ đầu tư phát triển:
  Doanh nghiệp cũng cần trích lập một phần lợi nhuận để đầu tư phát triển, tái đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Quy định này giúp đảm bảo doanh nghiệp có nguồn vốn để mở rộng hoạt động và cải thiện hiệu quả sản xuất.
• Đóng góp cho ngân sách nhà nước:
  Doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện nghĩa vụ đóng góp một phần lợi nhuận cho ngân sách nhà nước, theo quy định của pháp luật. Điều này giúp đảm bảo rằng phần lợi nhuận được tạo ra từ hoạt động kinh doanh không chỉ phục vụ cho lợi ích của doanh nghiệp mà còn cho lợi ích công cộng.
• Quyết định phân chia lợi nhuận:
  Quyết định về phân chia lợi nhuận phải được thông qua trong cuộc họp của Hội đồng quản trị và phải đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật cũng như điều lệ của doanh nghiệp.
•  Báo cáo tài chính:
  Sau khi phân chia lợi nhuận, doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính, thể hiện rõ ràng các khoản lợi nhuận đã phân chia cho cổ đông, quỹ khen thưởng, quỹ đầu tư phát triển và khoản nộp ngân sách nhà nước.

Tóm lại, quy định về phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước không chỉ đảm bảo quyền lợi cho cổ đông mà còn phải thực hiện trách nhiệm xã hội đối với Nhà nước và cộng đồng. Việc này được điều chỉnh chặt chẽ nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước.

2) Ví dụ minh họa

Giả sử Công ty TNHH Một thành viên Điện lực Quốc gia là một doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực điện năng. Vào cuối năm tài chính, công ty báo cáo tổng lợi nhuận sau thuế là 100 tỷ đồng.

Theo quy định, việc phân chia lợi nhuận của công ty này được thực hiện như sau:

• Trích lập quỹ khen thưởng, phúc lợi: Công ty quyết định trích lập 5% lợi nhuận để chi cho quỹ khen thưởng và phúc lợi cho nhân viên. Tức là, công ty sẽ trích 5 tỷ đồng từ lợi nhuận.
• Trích lập quỹ đầu tư phát triển: Công ty cũng quyết định giữ lại 20% lợi nhuận để tái đầu tư, tương đương với 20 tỷ đồng. Khoản này sẽ được sử dụng để đầu tư vào các dự án nâng cấp hạ tầng và cải tiến công nghệ.
• Nộp ngân sách nhà nước: Doanh nghiệp sẽ nộp 15% lợi nhuận cho ngân sách nhà nước, tức là 15 tỷ đồng.
• Phân chia lợi nhuận cho cổ đông: Sau khi đã thực hiện các khoản trích lập và nghĩa vụ với ngân sách, công ty còn lại 60 tỷ đồng để phân chia cho cổ đông. Nếu Nhà nước nắm giữ 100% vốn của công ty, toàn bộ 60 tỷ đồng sẽ được phân chia cho Nhà nước.

Trong trường hợp này, tổng cộng công ty đã sử dụng 25 tỷ đồng cho quỹ khen thưởng và quỹ đầu tư phát triển, nộp 15 tỷ đồng cho ngân sách nhà nước và còn lại 60 tỷ đồng để phục vụ cho lợi ích của Nhà nước.

3) Những vướng mắc thực tế 

Mặc dù có các quy định rõ ràng về phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước, trong thực tế, vẫn tồn tại một số vướng mắc cần lưu ý:

• Khó khăn trong việc xác định lợi nhuận:
  Doanh nghiệp nhà nước có thể gặp khó khăn trong việc xác định lợi nhuận thực tế, đặc biệt là trong trường hợp các khoản chi phí không thể phân loại rõ ràng. Điều này có thể dẫn đến việc tính toán lợi nhuận không chính xác và ảnh hưởng đến quy trình phân chia.
• Sự chồng chéo trong quy định:
  Một số doanh nghiệp nhà nước có thể gặp khó khăn trong việc áp dụng các quy định khác nhau từ nhiều cơ quan quản lý. Việc này có thể dẫn đến sự mơ hồ trong quy trình phân chia lợi nhuận, gây ra mâu thuẫn giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp.
• Áp lực từ chính sách:
  Các chính sách từ Nhà nước về nghĩa vụ nộp ngân sách có thể làm cho doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc phân chia lợi nhuận cho các cổ đông hoặc quỹ tái đầu tư. Doanh nghiệp có thể phải cân nhắc giữa việc thực hiện nghĩa vụ tài chính và quyền lợi của cổ đông.
• Thiếu minh bạch trong báo cáo tài chính:
  Một số doanh nghiệp nhà nước có thể không thực hiện công khai minh bạch trong báo cáo tài chính về tình hình lợi nhuận và phân chia lợi nhuận. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu tin tưởng từ phía cổ đông và công chúng.

4) Những lưu ý quan trọng 

• Tính toán chính xác lợi nhuận:
  Doanh nghiệp cần có hệ thống kế toán và báo cáo tài chính chính xác để xác định rõ ràng lợi nhuận. Việc này giúp đảm bảo rằng việc phân chia lợi nhuận được thực hiện đúng đắn và công bằng.
• Tuân thủ quy định pháp luật:
  Các doanh nghiệp nhà nước cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật về phân chia lợi nhuận. Điều này bao gồm việc thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách đúng hạn và bảo đảm rằng các cổ đông được hưởng lợi nhuận theo đúng quy định.
• Cân nhắc các yếu tố phát triển bền vững:
  Doanh nghiệp nên xem xét các yếu tố phát triển bền vững khi quyết định phân chia lợi nhuận. Việc giữ lại một phần lợi nhuận để tái đầu tư vào các dự án phát triển sẽ giúp doanh nghiệp duy trì và mở rộng hoạt động kinh doanh trong tương lai.
• Minh bạch trong báo cáo:
  Doanh nghiệp cần công khai và minh bạch trong báo cáo tài chính về tình hình lợi nhuận và các khoản phân chia. Việc này không chỉ giúp tăng cường niềm tin từ các cổ đông mà còn đảm bảo rằng doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật.

5) Căn cứ pháp lý 

Căn cứ pháp lý cho việc phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước bao gồm:

• Luật Doanh nghiệp 2020: Luật này quy định về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp nhà nước trong việc phân chia lợi nhuận và nghĩa vụ nộp ngân sách.
• Luật Quản lý tài sản nhà nước: Luật này quy định về việc quản lý tài sản và nguồn vốn của Nhà nước trong các doanh nghiệp nhà nước.
• Nghị định 91/2015/NĐ-CP: Nghị định này quy định chi tiết về việc quản lý tài chính, kế toán và phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước.

Liên kết nội bộ: Luật PVL Group – Doanh nghiệp
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật

Phân chia lợi nhuận trong doanh nghiệp nhà nước là một nhiệm vụ quan trọng, không chỉ đảm bảo quyền lợi cho cổ đông mà còn phải thực hiện trách nhiệm xã hội đối với Nhà nước. Luật PVL Group.