Quy định về bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác đá như thế nào? Tìm hiểu chi tiết quy định, ví dụ, vướng mắc thực tế và căn cứ pháp lý.
1. Quy định về bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác đá như thế nào?
Quy định về bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác đá như thế nào? Khai thác đá là một trong những hoạt động kinh tế có ảnh hưởng lớn đến môi trường tự nhiên. Để giảm thiểu tác động tiêu cực, Luật Bảo vệ Môi trường và các văn bản pháp lý liên quan đã đưa ra nhiều quy định nhằm kiểm soát và bảo vệ môi trường trong suốt quá trình khai thác đá. Các quy định này bao gồm từ việc đánh giá tác động môi trường trước khi khai thác, giám sát liên tục trong quá trình khai thác, cho đến phục hồi môi trường sau khi kết thúc khai thác.
● Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) trước khai thác:
Theo quy định tại Luật Bảo vệ Môi trường 2020, trước khi thực hiện bất kỳ hoạt động khai thác đá nào, doanh nghiệp phải hoàn tất báo cáo ĐTM và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Báo cáo ĐTM yêu cầu doanh nghiệp phân tích toàn diện các tác động tiềm năng của hoạt động khai thác đối với môi trường, bao gồm đất, nước, không khí, tiếng ồn và hệ sinh thái xung quanh. Dựa trên kết quả ĐTM, doanh nghiệp phải xây dựng các biện pháp cụ thể để giảm thiểu tác động và phải cam kết thực hiện các biện pháp này một cách nghiêm ngặt.
● Kiểm soát ô nhiễm không khí và tiếng ồn:
Trong quá trình khai thác, bụi và tiếng ồn là hai yếu tố gây ô nhiễm phổ biến nhất. Để kiểm soát bụi, các cơ sở khai thác đá phải lắp đặt các hệ thống phun nước giảm bụi tại các điểm nghiền đá, băng tải, và đường vận chuyển nội bộ. Ngoài ra, các quy định cũng yêu cầu doanh nghiệp áp dụng các biện pháp giảm tiếng ồn như sử dụng thiết bị giảm âm và duy trì khoảng cách an toàn giữa các hoạt động khai thác và khu dân cư lân cận.
● Quản lý nước thải và bảo vệ nguồn nước:
Nước thải từ quá trình khai thác đá chứa nhiều chất ô nhiễm như bùn, kim loại nặng và hóa chất. Các quy định yêu cầu doanh nghiệp phải xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn trước khi xả thải ra môi trường. Hơn nữa, để bảo vệ nguồn nước ngầm, các cơ sở khai thác phải áp dụng biện pháp chống thấm tại khu vực chứa nước thải và kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm các nguy cơ rò rỉ.
● Phục hồi môi trường sau khai thác:
Sau khi kết thúc khai thác, doanh nghiệp phải tiến hành phục hồi môi trường theo đúng kế hoạch đã cam kết trong ĐTM. Các biện pháp phục hồi bao gồm tái trồng rừng, cải tạo đất, khôi phục lại hệ sinh thái tự nhiên và tái thiết lại cảnh quan ban đầu. Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm toàn diện trong việc phục hồi môi trường và không được bàn giao khu vực khai thác khi chưa hoàn thành nhiệm vụ này.
2. Ví dụ minh họa
Một công ty khai thác đá tại tỉnh Nghệ An đã thực hiện đầy đủ các quy định bảo vệ môi trường trước, trong và sau khi khai thác. Trước khi bắt đầu, công ty đã hoàn thành báo cáo ĐTM và được phê duyệt bởi Sở Tài nguyên và Môi trường. Trong quá trình khai thác, công ty sử dụng các biện pháp giảm thiểu bụi bằng hệ thống phun nước tại các điểm nghiền đá và vận chuyển. Ngoài ra, nước thải được thu gom và xử lý trước khi xả ra sông theo tiêu chuẩn môi trường. Sau khi kết thúc khai thác, công ty tiến hành tái trồng rừng và cải tạo cảnh quan xung quanh. Kết quả là, khu vực khai thác được phục hồi nhanh chóng, không gây hại đáng kể đến hệ sinh thái địa phương. Trường hợp này minh họa rõ nét về cách thực hiện đúng các quy định bảo vệ môi trường trong khai thác đá, đồng thời tạo ra giá trị bền vững cho cộng đồng.
3. Những vướng mắc thực tế
● Thiếu nguồn lực và tài chính để thực hiện ĐTM:
Nhiều doanh nghiệp nhỏ cho rằng việc thực hiện ĐTM là một gánh nặng tài chính do chi phí lớn và quy trình phê duyệt phức tạp. Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp cố gắng né tránh hoặc làm ĐTM một cách qua loa, không đầy đủ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường trong quá trình khai thác.
● Giám sát và kiểm soát môi trường chưa chặt chẽ:
Trong thực tế, việc giám sát và kiểm soát môi trường của cơ quan chức năng vẫn chưa thực sự hiệu quả. Một số trường hợp, cơ quan quản lý không phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm hoặc xử lý không đủ mạnh để răn đe, khiến cho doanh nghiệp có xu hướng coi nhẹ việc bảo vệ môi trường.
● Thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý:
Sự phối hợp giữa các cơ quan như Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng và lực lượng thanh tra địa phương còn chưa đồng bộ, dẫn đến việc chồng chéo trong quản lý và kiểm tra, gây khó khăn cho cả doanh nghiệp và công tác bảo vệ môi trường.
● Mức xử phạt chưa đủ mạnh:
Dù đã có quy định về xử lý vi phạm môi trường trong khai thác đá, nhưng mức xử phạt hiện tại chưa đủ sức răn đe đối với các doanh nghiệp lớn. Do đó, nhiều doanh nghiệp vẫn sẵn sàng vi phạm để đạt được lợi nhuận cao từ hoạt động khai thác, dẫn đến việc môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng.
4. Những lưu ý cần thiết
● Chuẩn bị kỹ lưỡng ĐTM:
Doanh nghiệp cần đảm bảo rằng ĐTM được thực hiện đầy đủ và chính xác, hợp tác với các chuyên gia môi trường hoặc tổ chức có năng lực để xây dựng báo cáo chi tiết và phù hợp với thực tế.
● Tuân thủ nghiêm ngặt quy định về xả thải:
Doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải và các biện pháp giảm bụi hiệu quả, đảm bảo rằng các hoạt động xả thải đều đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tránh được các rủi ro pháp lý.
● Phát triển các biện pháp quản lý rủi ro:
Doanh nghiệp nên xây dựng các biện pháp phòng ngừa và ứng phó với sự cố môi trường trong quá trình khai thác, bao gồm đào tạo nhân viên về an toàn môi trường và thiết lập các kịch bản xử lý tình huống khẩn cấp.
● Tăng cường quan hệ với cơ quan quản lý:
Việc thường xuyên trao đổi và hợp tác với cơ quan quản lý không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn các quy định pháp luật mà còn tạo ra sự minh bạch và hiệu quả trong quản lý môi trường.
5. Căn cứ pháp lý
- Luật Bảo vệ Môi trường 2020: Quy định về bảo vệ môi trường trong khai thác đá, bao gồm yêu cầu về ĐTM, quản lý nước thải và phục hồi môi trường.
- Luật Khoáng sản 2010 (sửa đổi, bổ sung 2018): Quy định về bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác khoáng sản, bao gồm khai thác đá.
- Nghị định 40/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ Môi trường, trong đó có quy định về xử lý nước thải, bụi và phục hồi môi trường sau khai thác.
- Thông tư 25/2019/TT-BTNMT: Hướng dẫn về ĐTM và giám sát môi trường trong quá trình khai thác khoáng sản, bao gồm khai thác đá.
Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp luật liên quan, bạn có thể tham khảo chi tiết tại đây.
