Quy định pháp luật về việc sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo?

1. Quy định pháp luật về việc sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo

Việc sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo phải tuân thủ các quy định pháp lý liên quan đến quyền nhân thân, quyền sở hữu trí tuệ và các quyền khác của cá nhân. Dưới đây là các quy định pháp lý cơ bản mà các doanh nghiệp và nhân viên marketing cần tuân thủ khi sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo:

• Quyền nhân thân của cá nhân: Theo pháp luật Việt Nam, hình ảnh của mỗi cá nhân là một phần trong quyền nhân thân của họ, và quyền này được bảo vệ bởi các quy định về quyền riêng tư và quyền sở hữu trí tuệ. Điều này có nghĩa là, việc sử dụng hình ảnh của một người trong quảng cáo mà không có sự đồng ý của họ là hành vi vi phạm quyền nhân thân. Quyền nhân thân là quyền gắn liền với mỗi cá nhân, bao gồm quyền được bảo vệ danh dự, uy tín, hình ảnh, và các quyền lợi khác.
• Sự đồng ý của người có hình ảnh: Trước khi sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo, doanh nghiệp hoặc nhân viên marketing phải có sự đồng ý của người đó. Sự đồng ý này thường phải được thực hiện bằng văn bản (hoặc hợp đồng), trong đó rõ ràng ghi nhận mục đích sử dụng hình ảnh và phạm vi sử dụng. Sự đồng ý không chỉ đơn giản là sự cho phép mà phải rõ ràng và đầy đủ về quyền lợi của người có hình ảnh.
• Quyền sở hữu trí tuệ: Nếu hình ảnh của một người được chụp bởi nhiếp ảnh gia hoặc tác giả khác, việc sử dụng hình ảnh này không chỉ phải có sự đồng ý của người có hình ảnh mà còn phải tuân thủ các quy định về quyền sở hữu trí tuệ của tác giả. Nếu hình ảnh này được đăng tải hoặc phát hành lần đầu bởi một tổ chức hay cá nhân sở hữu quyền tác giả, quyền sử dụng hình ảnh phải được cấp phép bởi chủ sở hữu bản quyền.
• Việc sử dụng hình ảnh trong quảng cáo sản phẩm, dịch vụ: Nếu doanh nghiệp sử dụng hình ảnh của người khác để quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ, người có hình ảnh cần phải được thông báo rõ ràng về mục đích sử dụng và nhận được sự đồng ý cho mục đích thương mại này. Trong trường hợp hình ảnh của người nổi tiếng, người mẫu, hoặc nhân vật công chúng, hợp đồng sử dụng hình ảnh cần phải ghi rõ các điều khoản về quyền lợi tài chính và phạm vi sử dụng.
• Vi phạm quyền hình ảnh và hậu quả pháp lý: Nếu doanh nghiệp sử dụng hình ảnh của người khác mà không có sự đồng ý, cá nhân đó có quyền yêu cầu dừng hành vi xâm phạm quyền hình ảnh của mình, đồng thời có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tinh thần và vật chất. Theo quy định của pháp luật, cá nhân bị vi phạm quyền nhân thân có thể khởi kiện và yêu cầu bồi thường theo mức độ thiệt hại thực tế. Doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính, bị yêu cầu dừng quảng cáo, và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể đối mặt với các hình phạt nặng hơn.

2. Ví dụ minh họa

Một ví dụ rõ ràng về việc vi phạm quy định pháp luật liên quan đến hình ảnh trong quảng cáo là trường hợp của một công ty mỹ phẩm đã sử dụng hình ảnh của một người nổi tiếng mà không có sự đồng ý của người đó. Công ty này đã lấy hình ảnh của một nữ diễn viên nổi tiếng từ một sự kiện công khai và sử dụng hình ảnh này trong chiến dịch quảng cáo trên mạng xã hội mà không xin phép cô ấy.

Ngay sau khi biết thông tin, nữ diễn viên đã yêu cầu công ty dừng ngay việc sử dụng hình ảnh của mình và đâm đơn kiện vì vi phạm quyền nhân thân. Cô yêu cầu công ty phải bồi thường thiệt hại vì đã sử dụng hình ảnh của cô mà không có sự đồng ý, đồng thời yêu cầu bồi thường về thiệt hại tinh thần. Cuối cùng, công ty phải thỏa thuận với nữ diễn viên và bồi thường thiệt hại, đồng thời dừng chiến dịch quảng cáo.

Trường hợp này cho thấy rõ ràng việc sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo mà không có sự đồng ý có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về mặt pháp lý và tài chính đối với doanh nghiệp.

3. Những vướng mắc thực tế

Việc sử dụng hình ảnh của người khác trong quảng cáo đôi khi gặp phải một số vướng mắc thực tế:

• Khó khăn trong việc xin phép sử dụng hình ảnh: Đối với những người nổi tiếng hoặc công chúng, việc xin phép sử dụng hình ảnh của họ có thể gặp phải những thách thức lớn. Hợp đồng sử dụng hình ảnh có thể phải đàm phán và thỏa thuận chi tiết về quyền lợi tài chính, phạm vi sử dụng và thời gian sử dụng. Nếu không có sự đồng thuận rõ ràng từ phía người có hình ảnh, việc tiếp tục sử dụng sẽ gây ra rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.
• Quy trình xin phép phức tạp: Trong nhiều trường hợp, việc xin phép sử dụng hình ảnh không đơn giản như ký kết một hợp đồng mẫu. Nếu hình ảnh liên quan đến các quyền sở hữu trí tuệ khác (ví dụ: hình ảnh được chụp bởi nhiếp ảnh gia), doanh nghiệp còn phải đảm bảo có sự đồng ý của các chủ sở hữu quyền tác giả. Việc này có thể làm chậm tiến độ của chiến dịch quảng cáo.
• Khó xác định phạm vi sử dụng hình ảnh: Đôi khi các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xác định rõ phạm vi sử dụng hình ảnh trong quảng cáo. Ví dụ, nếu hình ảnh được sử dụng trong chiến dịch quảng cáo trên mạng xã hội, liệu có phải xin phép cho mỗi nền tảng hay không? Việc này có thể tạo ra sự bất ổn và khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng các chiến lược quảng cáo hiệu quả.

4. Những lưu ý cần thiết

• Lấy sự đồng ý của người có hình ảnh: Doanh nghiệp cần phải đảm bảo rằng họ đã có sự đồng ý rõ ràng của người có hình ảnh trước khi sử dụng hình ảnh đó trong bất kỳ chiến dịch quảng cáo nào. Việc này không chỉ giúp tránh vi phạm pháp luật mà còn bảo vệ uy tín của thương hiệu.
• Thỏa thuận hợp đồng rõ ràng: Khi sử dụng hình ảnh của người nổi tiếng, người mẫu, hoặc các cá nhân có quyền lợi liên quan đến hình ảnh của họ, doanh nghiệp nên thỏa thuận hợp đồng rõ ràng về quyền sử dụng, phạm vi, thời gian và các quyền lợi tài chính. Điều này giúp tránh các tranh chấp pháp lý sau này.
• Kiểm tra quyền sở hữu trí tuệ: Doanh nghiệp cần phải kiểm tra quyền sở hữu trí tuệ đối với hình ảnh mà họ sử dụng, đặc biệt là hình ảnh được chụp hoặc sáng tạo bởi nhiếp ảnh gia hoặc các tác giả khác. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của cả doanh nghiệp và chủ sở hữu bản quyền.
• Đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật: Doanh nghiệp và nhân viên marketing cần phải luôn tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến quyền nhân thân, quyền sở hữu trí tuệ và các quyền lợi của cá nhân khi sử dụng hình ảnh trong quảng cáo. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và bảo vệ thương hiệu của công ty.

5. Căn cứ pháp lý

• Bộ luật Dân sự 2015: Điều 32 và Điều 38 quy định về quyền nhân thân và quyền sở hữu trí tuệ của cá nhân, bảo vệ quyền lợi của họ trong các hoạt động như quảng cáo.
• Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019): Luật này quy định về quyền tác giả và quyền liên quan đến bản quyền đối với các tác phẩm sáng tạo, bao gồm hình ảnh, video, âm nhạc và các tác phẩm nghệ thuật khác.
• Nghị định số 22/2018/NĐ-CP: Quy định chi tiết về các hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và các hình thức xử lý liên quan đến việc sử dụng hình ảnh mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu.

Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý về quyền hình ảnh và quảng cáo, bạn có thể tham khảo thêm tại đây.