Quy định pháp luật về việc phân chia tài sản chung vợ chồng có di chúc là gì?

1) Quy định pháp luật về việc phân chia tài sản chung vợ chồng có di chúc là gì?

Quy định pháp luật về việc phân chia tài sản chung vợ chồng có di chúc là gì? Khi một trong hai người vợ hoặc chồng qua đời và để lại di chúc, việc phân chia tài sản chung sẽ được thực hiện theo các điều khoản trong di chúc, miễn là di chúc đó hợp pháp và không vi phạm các quy định bắt buộc của pháp luật. Tài sản chung của vợ chồng bao gồm toàn bộ tài sản mà hai bên tạo lập được trong thời kỳ hôn nhân, trừ khi có thỏa thuận riêng trước hoặc trong hôn nhân về tài sản.

Khi một bên qua đời và để lại di chúc, phần tài sản thuộc về người đã qua đời sẽ trở thành di sản thừa kế và được phân chia theo ý chí của người để lại di chúc. Theo quy định của Bộ luật Dân sự Việt Nam, di chúc hợp pháp là di chúc đáp ứng các yêu cầu về hình thức, nội dung và ý chí tự nguyện của người lập. Di chúc hợp pháp cần được lập trong trạng thái minh mẫn, không bị cưỡng ép, và phải ghi rõ phần tài sản để lại cho từng người thừa kế.

Phần tài sản chung của hai vợ chồng sẽ được chia thành hai phần: một phần thuộc về người còn sống và một phần trở thành di sản thừa kế của người đã mất. Tài sản thừa kế này sẽ được phân chia theo nội dung di chúc, miễn là di chúc đó không vi phạm quyền lợi tối thiểu của các thừa kế không phụ thuộc di chúc, như cha mẹ, con cái. Quy định này đảm bảo rằng ngay cả khi có di chúc, các người thừa kế vẫn được bảo vệ quyền lợi cơ bản. Nếu di chúc có quy định rõ ràng về việc phân chia tài sản, các thừa kế có thể nhận tài sản theo tỷ lệ hoặc các phần tài sản cụ thể đã được ghi trong di chúc.

Nếu di chúc có những nội dung không hợp lệ hoặc không đảm bảo quyền lợi cho các thừa kế không phụ thuộc, phần di sản sẽ được chia lại theo quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho các thừa kế này. Ngoài ra, nếu một người thừa kế theo di chúc từ chối nhận thừa kế hoặc không đủ điều kiện nhận thừa kế, phần tài sản của người đó sẽ được phân chia lại theo quy định của pháp luật thừa kế theo hàng thừa kế.

Ngoài ra, pháp luật quy định rằng trong trường hợp di chúc chỉ định người thừa kế cho phần tài sản thuộc về người đã mất, người vợ hoặc chồng còn sống không được phép tự ý phân chia phần di sản đó, trừ khi có sự đồng thuận từ tất cả các thừa kế liên quan. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên liên quan, tránh tình trạng tài sản bị chia trái ý muốn của người đã mất hoặc gây tranh chấp giữa các thừa kế.

2) Ví dụ minh họa

Ví dụ: Giả sử ông T và bà H là vợ chồng và có tài sản chung bao gồm một ngôi nhà và một khoản tiền tiết kiệm. Trước khi qua đời, ông T đã lập một di chúc hợp pháp, trong đó quy định chia tài sản cho các con của mình là A và B. Theo nội dung di chúc, ông T muốn để lại ngôi nhà cho con trai là A, còn khoản tiền tiết kiệm sẽ được chia đều cho bà H và con gái là B.

Khi ông T qua đời, phần tài sản chung của hai vợ chồng sẽ được chia đôi, với một nửa thuộc về bà H và một nửa thuộc về ông T. Phần của ông T sẽ được chia theo di chúc của ông. Cụ thể, ngôi nhà thuộc về con trai A theo di chúc, còn khoản tiền tiết kiệm sẽ được chia cho bà H và B theo tỉ lệ đã quy định. Trong trường hợp này, nếu di chúc đã được công chứng và hợp pháp, việc phân chia tài sản sẽ diễn ra theo đúng ý chí của ông T.

Nếu bà H muốn giữ lại ngôi nhà để tiếp tục sinh sống, bà có thể thỏa thuận với A và B về việc đổi phần tài sản hoặc đền bù giá trị ngôi nhà cho A. Tuy nhiên, bà không thể tự ý thay đổi nội dung di chúc hoặc tự quyết định phần tài sản của ông T mà không có sự đồng thuận của các thừa kế khác.

3) Những vướng mắc thực tế

Vướng mắc thực tế: Trong thực tế, việc phân chia tài sản chung của vợ chồng theo di chúc thường gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là khi di chúc không được lập rõ ràng hoặc không hợp pháp. Một số vấn đề phổ biến bao gồm:

• Di chúc không hợp lệ: Di chúc sẽ không có giá trị pháp lý nếu không đáp ứng được các yêu cầu về hình thức, nội dung và tính tự nguyện. Trong trường hợp di chúc không hợp pháp, tài sản sẽ được chia theo pháp luật thay vì theo di chúc, có thể gây bất đồng và tranh chấp giữa các người thừa kế.
• Thiếu sự đồng thuận giữa các thừa kế: Nếu có một người thừa kế không đồng ý với việc phân chia tài sản theo di chúc, họ có thể khởi kiện hoặc yêu cầu tòa án giải quyết. Điều này dẫn đến quá trình phân chia tài sản kéo dài, tốn kém chi phí và gây mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình.
• Di chúc không rõ ràng về tài sản thừa kế: Nếu di chúc không ghi rõ chi tiết về phần tài sản cho từng người thừa kế, việc xác định giá trị tài sản và phân chia theo ý chí của người để lại di chúc có thể gặp khó khăn. Thậm chí, các thừa kế có thể hiểu nhầm hoặc không đồng ý về cách phân chia.
• Tranh chấp giữa người còn sống và các thừa kế khác: Người vợ hoặc chồng còn sống thường có mong muốn giữ lại phần lớn tài sản để duy trì cuộc sống, trong khi các thừa kế khác lại muốn phân chia tài sản để đảm bảo quyền lợi cá nhân. Tình trạng này dẫn đến những xung đột gia đình và có thể phải đưa ra tòa án để giải quyết.

4) Những lưu ý cần thiết

• Thỏa thuận giữa các bên thừa kế: Khi phân chia tài sản thừa kế, các thừa kế cần thỏa thuận rõ ràng và thống nhất để đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên. Việc thỏa thuận nên được lập thành văn bản và công chứng để tránh tranh chấp sau này.
• Xác định giá trị tài sản thừa kế: Để đảm bảo công bằng trong phân chia tài sản, các bên thừa kế nên định giá tài sản một cách chính xác. Điều này giúp quá trình phân chia tài sản diễn ra thuận lợi và công bằng hơn, đặc biệt là với các tài sản có giá trị lớn như bất động sản.
• Tuân thủ nội dung di chúc hợp pháp: Người còn sống cần tuân thủ nội dung di chúc hợp pháp của người đã mất và không tự ý thay đổi phân chia tài sản, trừ khi có sự đồng thuận của tất cả các thừa kế. Điều này giúp đảm bảo tính pháp lý và quyền lợi của mọi bên.
• Chuẩn bị thủ tục pháp lý đầy đủ: Phân chia tài sản thừa kế theo di chúc đòi hỏi nhiều thủ tục pháp lý như công chứng và chứng thực. Các bên nên chuẩn bị kỹ lưỡng các hồ sơ và tài liệu cần thiết để quá trình phân chia diễn ra đúng quy định.

5) Căn cứ pháp lý

Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc phân chia tài sản chung của vợ chồng có di chúc bao gồm:

• Bộ luật Dân sự năm 2015: Quy định rõ về quyền thừa kế và các quy định phân chia di sản thừa kế theo di chúc, trong đó có quy định về quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc.
• Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014: Quy định về quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng và các quyền thừa kế trong trường hợp một bên qua đời, bao gồm cả quy định về phần di sản thừa kế.
• Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Hôn nhân và Gia đình: Hướng dẫn chi tiết về quyền yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng và các điều kiện pháp lý để thực hiện việc chia tài sản khi một bên qua đời.

Liên kết tham khảo:

• Luật PVL Group – Chuyên mục thừa kế: Thông tin pháp lý và dịch vụ tư vấn thừa kế từ Luật PVL Group.
• Báo Pháp Luật – Bạn Đọc: Nguồn tin tức pháp luật uy tín cập nhật và hỗ trợ các vấn đề pháp lý.

Cuối cùng, để được tư vấn chi tiết và phù hợp với từng trường hợp cụ thể, quý khách hàng có thể liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ tốt nhất.