Quy định pháp luật về việc kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp niêm yết là gì? Bài viết cung cấp chi tiết các quy định, ví dụ và những vướng mắc thực tế liên quan.
1. Quy định pháp luật về việc kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp niêm yết là gì?
Kiểm toán nội bộ là một chức năng quan trọng trong doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp niêm yết. Việc kiểm toán nội bộ giúp đảm bảo các hoạt động tài chính, kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện một cách minh bạch, chính xác và tuân thủ các quy định pháp luật. Đối với các doanh nghiệp niêm yết, việc thực hiện kiểm toán nội bộ còn góp phần tăng cường lòng tin của các nhà đầu tư và bảo vệ quyền lợi của cổ đông.
Theo quy định tại Nghị định 05/2019/NĐ-CP về kiểm toán nội bộ, các doanh nghiệp niêm yết phải thành lập bộ phận kiểm toán nội bộ để thực hiện chức năng kiểm tra, đánh giá và giám sát các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Bộ phận này có nhiệm vụ đánh giá tính hiệu quả và hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ, quy trình quản lý rủi ro và tuân thủ pháp luật.
Các nhiệm vụ chính của kiểm toán nội bộ bao gồm:
- Kiểm tra và đánh giá tính hợp lý của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp, đảm bảo rằng mọi hoạt động được thực hiện đúng quy trình.
- Giám sát và kiểm tra việc tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp trong các hoạt động kinh doanh và tài chính.
- Đề xuất các biện pháp khắc phục những điểm yếu trong hệ thống kiểm soát nội bộ, từ đó giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.
Nghị định 05/2019/NĐ-CP yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết phải có một cơ chế kiểm toán nội bộ độc lập với các bộ phận khác trong doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tính khách quan và chính xác trong quá trình kiểm tra.
2. Ví dụ minh họa
Để minh họa rõ hơn, hãy xem xét một ví dụ cụ thể về cách thực hiện kiểm toán nội bộ trong một doanh nghiệp niêm yết.
Công ty Cổ phần XYZ là một doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam. Hằng năm, công ty này phải thực hiện kiểm toán nội bộ để đánh giá tình hình tài chính và quy trình kinh doanh của mình. Bộ phận kiểm toán nội bộ của công ty XYZ thực hiện các báo cáo định kỳ nhằm kiểm tra tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, đồng thời đề xuất các biện pháp cải thiện để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
Trong quá trình kiểm toán nội bộ, công ty phát hiện ra rằng có một số khoản chi phí không được ghi chép đầy đủ và chính xác. Bộ phận kiểm toán nội bộ đã đề xuất các biện pháp khắc phục, bao gồm việc nâng cao chất lượng quản lý tài chính, cải thiện hệ thống kiểm soát và tăng cường giám sát việc tuân thủ quy trình. Những biện pháp này đã giúp công ty XYZ khắc phục được các sai sót và tăng cường hiệu quả kinh doanh.
Việc kiểm toán nội bộ như vậy không chỉ giúp công ty phát hiện và khắc phục kịp thời các vấn đề mà còn nâng cao lòng tin của nhà đầu tư và cổ đông về sự minh bạch và trách nhiệm của doanh nghiệp.
3. Những vướng mắc thực tế
Dù kiểm toán nội bộ là một yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp niêm yết, nhưng thực tế vẫn tồn tại nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. Một số vấn đề phổ biến bao gồm:
- Thiếu nhân sự chất lượng cao: Kiểm toán nội bộ đòi hỏi đội ngũ chuyên môn cao, hiểu rõ quy trình tài chính, quản trị rủi ro và pháp luật. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn lực để tuyển dụng và duy trì một đội ngũ kiểm toán nội bộ chất lượng. Điều này dẫn đến việc một số doanh nghiệp không thể thực hiện kiểm toán nội bộ một cách hiệu quả.
- Xung đột lợi ích: Mặc dù luật yêu cầu kiểm toán nội bộ phải độc lập, nhưng trong một số doanh nghiệp, bộ phận này vẫn gặp phải áp lực từ phía ban lãnh đạo hoặc các cổ đông lớn, dẫn đến việc kiểm toán không thực hiện được đầy đủ và chính xác. Xung đột lợi ích giữa kiểm toán viên nội bộ và các bộ phận khác trong doanh nghiệp là một vấn đề nhạy cảm và khó giải quyết.
- Khó khăn về tài chính: Việc duy trì một bộ phận kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả đòi hỏi chi phí không nhỏ. Đối với những doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc đầu tư vào bộ phận này đôi khi bị xem nhẹ do áp lực tài chính, dẫn đến việc kiểm toán không được thực hiện thường xuyên hoặc không đảm bảo chất lượng.
- Quy trình phức tạp: Các doanh nghiệp niêm yết thường có quy trình hoạt động kinh doanh phức tạp, điều này đòi hỏi kiểm toán nội bộ phải có kiến thức sâu rộng và khả năng phân tích để đưa ra những nhận định chính xác. Điều này tạo ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp khi triển khai kiểm toán nội bộ.
4. Những lưu ý cần thiết
Để đảm bảo việc kiểm toán nội bộ được thực hiện hiệu quả, các doanh nghiệp niêm yết cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:
- Xây dựng đội ngũ kiểm toán nội bộ có năng lực: Doanh nghiệp cần chú trọng vào việc tuyển dụng và đào tạo đội ngũ kiểm toán viên nội bộ. Những kiểm toán viên này cần có kiến thức chuyên môn vững vàng về tài chính, pháp luật và quy trình quản lý rủi ro. Việc đầu tư vào chất lượng đội ngũ kiểm toán nội bộ sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kiểm tra và giám sát các hoạt động kinh doanh.
- Đảm bảo tính độc lập của bộ phận kiểm toán nội bộ: Để đảm bảo tính khách quan và chính xác trong quá trình kiểm tra, bộ phận kiểm toán nội bộ cần được hoạt động độc lập, không chịu sự can thiệp từ các bộ phận khác, đặc biệt là từ ban lãnh đạo. Điều này giúp tránh được xung đột lợi ích và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình kiểm toán.
- Thực hiện kiểm toán định kỳ và theo dõi thường xuyên: Doanh nghiệp cần thực hiện kiểm toán nội bộ định kỳ, không chỉ khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý hoặc các cổ đông lớn. Việc kiểm toán thường xuyên sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề và khắc phục kịp thời.
- Nâng cao ý thức tuân thủ quy trình kiểm toán: Doanh nghiệp cần tạo điều kiện để tất cả các bộ phận trong công ty hợp tác chặt chẽ với kiểm toán nội bộ. Việc nâng cao ý thức tuân thủ quy trình kiểm toán sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
5. Căn cứ pháp lý
Kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp niêm yết được quy định bởi các văn bản pháp luật quan trọng sau đây:
- Nghị định 05/2019/NĐ-CP về kiểm toán nội bộ: Đây là văn bản pháp lý chính quy định về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của bộ phận kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp niêm yết.
- Luật Doanh nghiệp 2020: Quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc đảm bảo tính minh bạch và công khai thông tin tài chính, từ đó yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết phải thực hiện kiểm toán nội bộ.
- Nghị định 155/2020/NĐ-CP: Quy định về công bố thông tin của công ty đại chúng, trong đó bao gồm yêu cầu về kiểm toán nội bộ và công khai các báo cáo kiểm toán.
- Thông tư 13/2021/TT-BTC: Quy định về hướng dẫn thực hiện kiểm toán nội bộ đối với doanh nghiệp, bao gồm việc xây dựng các báo cáo kiểm toán và quy trình kiểm toán nội bộ.
Những quy định này giúp đảm bảo rằng doanh nghiệp niêm yết thực hiện kiểm toán nội bộ một cách đầy đủ và chính xác, từ đó đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư và cổ đông.
Kết luận
Kiểm toán nội bộ là một chức năng quan trọng và bắt buộc đối với các doanh nghiệp niêm yết. Việc thực hiện kiểm toán nội bộ không chỉ giúp doanh nghiệp phát hiện và khắc phục các vấn đề nội tại mà còn nâng cao lòng tin của nhà đầu tư và cổ đông. Tuy nhiên, để kiểm toán nội bộ được thực hiện hiệu quả, doanh nghiệp cần chú trọng vào việc xây dựng đội ngũ kiểm toán có năng lực và đảm bảo tính độc lập trong quá trình kiểm tra.
Liên kết nội bộ: Bạn có thể tìm hiểu thêm về các quy định liên quan đến lao động tại đây.
Liên kết ngoại: Đọc thêm các tin tức pháp luật liên quan tại Pháp luật online.
