Quy định pháp luật về thừa kế đối với tài sản chung trong hộ gia đình là gì? Bài viết này giải đáp quy định pháp luật về quyền thừa kế đối với tài sản chung trong hộ gia đình tại Việt Nam, các vướng mắc thực tế và lưu ý cần thiết.
1. Quy định pháp luật về thừa kế đối với tài sản chung trong hộ gia đình là gì?
Tài sản chung trong hộ gia đình là tài sản được hình thành do đóng góp của các thành viên trong hộ gia đình hoặc từ việc được thừa kế, tặng cho chung hoặc sở hữu hợp pháp khác. Khi có thành viên trong hộ gia đình qua đời, vấn đề thừa kế tài sản chung này sẽ phát sinh theo các quy định pháp luật.
Theo quy định tại Điều 213 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản chung của hộ gia đình bao gồm tài sản được mua sắm, tặng cho hoặc thừa kế chung bởi các thành viên trong hộ, và khi có thành viên qua đời, tài sản chung sẽ được chia thừa kế theo các nguyên tắc thừa kế pháp luật. Việc phân chia sẽ căn cứ vào phần đóng góp, quyền lợi và yêu cầu hợp pháp của từng thành viên trong hộ gia đình.
Thừa kế tài sản chung trong hộ gia đình được chia thành hai trường hợp chính:
- Thừa kế theo di chúc: Nếu người để lại di sản có lập di chúc hợp pháp thì tài sản chung trong hộ gia đình sẽ được chia theo nội dung di chúc. Tuy nhiên, di chúc chỉ có hiệu lực đối với phần tài sản mà người thừa kế có quyền sở hữu. Phần tài sản của các thành viên khác trong hộ sẽ không bị ảnh hưởng bởi di chúc.
- Thừa kế theo pháp luật: Nếu người để lại di sản không có di chúc, hoặc di chúc không hợp lệ, tài sản chung sẽ được chia thừa kế theo quy định của pháp luật. Theo đó, tài sản chung sẽ được phân chia theo thứ tự hàng thừa kế với những người thừa kế được pháp luật công nhận.
Các hàng thừa kế:
- Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: vợ/chồng, con đẻ, con nuôi hợp pháp và cha mẹ của người để lại di sản.
- Hàng thừa kế thứ hai gồm ông bà nội ngoại, anh chị em ruột của người thừa kế.
- Hàng thừa kế thứ ba là các người thân khác của người để lại di sản, như chú, bác, cô, dì…
Tài sản chung trong hộ gia đình sẽ được chia cho các hàng thừa kế theo thứ tự, nghĩa là hàng thừa kế sau chỉ có quyền hưởng nếu không có ai trong hàng thừa kế trước.
2. Ví dụ minh họa
Ví dụ: Gia đình ông Hùng và bà Lan có tài sản chung là một mảnh đất đứng tên ông Hùng, bà Lan và con trai lớn. Khi ông Hùng qua đời, tài sản chung này sẽ được chia thừa kế theo quy định của pháp luật.
- Trường hợp ông Hùng để lại di chúc: Tài sản sẽ được chia theo di chúc cho những người thừa kế mà ông Hùng đã nêu. Tuy nhiên, phần tài sản thuộc quyền sở hữu của bà Lan và con trai sẽ không nằm trong diện chia thừa kế, trừ khi cả gia đình cùng đồng ý chia lại tài sản chung.
- Trường hợp không có di chúc: Tài sản của ông Hùng sẽ được chia theo pháp luật cho bà Lan (vợ ông Hùng), các con của ông (hàng thừa kế thứ nhất). Phần của bà Lan và con trai không thuộc quyền thừa kế của ông Hùng sẽ không bị ảnh hưởng.
3. Những vướng mắc thực tế
Trong thực tế, các vấn đề phát sinh khi thừa kế tài sản chung của hộ gia đình thường gặp bao gồm:
- Xác định tài sản chung và riêng: Đôi khi các thành viên trong hộ gia đình có sự tranh chấp trong việc xác định tài sản nào là của riêng từng thành viên, tài sản nào là tài sản chung của hộ gia đình, đặc biệt khi các tài sản này được tạo ra từ nhiều nguồn khác nhau.
- Tranh chấp về quyền sở hữu và quyền thừa kế: Khi có thành viên qua đời, các thành viên còn lại trong hộ gia đình có thể không đồng ý về cách chia tài sản, dẫn đến tranh chấp kéo dài và phức tạp.
- Việc xác định phần đóng góp của từng thành viên: Trong trường hợp cần chia tài sản theo tỷ lệ đóng góp, việc xác minh đóng góp của từng thành viên có thể phức tạp và khó thực hiện nếu không có chứng từ hoặc bằng chứng rõ ràng.
- Thủ tục pháp lý và chi phí thừa kế: Quá trình làm thủ tục phân chia tài sản thừa kế yêu cầu phải có sự xác nhận của các cơ quan có thẩm quyền, và điều này có thể tốn kém thời gian và chi phí cho các thành viên thừa kế.
4. Những lưu ý cần thiết
Khi thừa kế tài sản chung trong hộ gia đình, các thành viên cần lưu ý:
- Hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của từng thành viên: Việc hiểu rõ các quyền lợi và trách nhiệm của từng thành viên sẽ giúp tránh được các tranh chấp không đáng có và đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho mọi người.
- Giữ lại các giấy tờ liên quan đến tài sản: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, các giấy tờ liên quan đến quyền sở hữu, và các chứng từ pháp lý khác nên được lưu giữ cẩn thận để tránh các tranh chấp và hỗ trợ quá trình phân chia tài sản.
- Tư vấn luật sư nếu cần thiết: Trong các trường hợp phức tạp hoặc khi có sự không đồng thuận giữa các thành viên trong gia đình, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư là rất quan trọng để đảm bảo mọi thủ tục và quyền lợi được thực hiện đúng quy định pháp luật.
- Thỏa thuận và hòa giải trước khi đưa ra pháp lý: Thường xuyên thảo luận và hòa giải để đạt được sự đồng thuận trước khi đưa ra các biện pháp pháp lý. Điều này giúp giảm thiểu căng thẳng gia đình và thời gian xử lý tranh chấp.
5. Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý liên quan đến việc thừa kế tài sản chung trong hộ gia đình tại Việt Nam bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 213 và các điều khoản liên quan đến quyền sở hữu và thừa kế tài sản chung, các hàng thừa kế và phân chia di sản thừa kế theo pháp luật.
- Luật Đất đai 2013: Quy định về quyền sử dụng đất của các thành viên trong hộ gia đình, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, và quy trình phân chia quyền sử dụng đất trong trường hợp thừa kế.
- Nghị định 29/2013/NĐ-CP: Quy định chi tiết về việc phân chia tài sản chung của hộ gia đình, bao gồm tài sản là quyền sử dụng đất.
Kết luận
Việc thừa kế tài sản chung trong hộ gia đình đòi hỏi phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật về thừa kế và phân chia tài sản chung. Để quá trình phân chia tài sản diễn ra thuận lợi, các thành viên trong gia đình cần nắm vững các quyền lợi và nghĩa vụ của mình, đồng thời thỏa thuận hợp tác để tránh các tranh chấp không đáng có. Việc tư vấn từ các chuyên gia pháp lý khi cần cũng giúp đảm bảo quyền lợi và sự công bằng cho mọi thành viên.
Liên kết nội bộ: Thừa kế – Luật PVL Group
Liên kết ngoài: Báo Pháp Luật
Bài viết được cung cấp bởi Luật PVL Group, chuyên hỗ trợ tư vấn pháp lý về quyền thừa kế và các quy định pháp luật liên quan.
