Quy chuẩn QCVN và các tiêu chuẩn Việt Nam liên quan đến ngành tài chính, ngân hàng giúp đảm bảo an toàn, minh bạch và tuân thủ pháp luật trong hoạt động ngành. Cùng Luật PVL Group tìm hiểu đầy đủ và chính xác qua bài viết này.
1. Giới thiệu về quy chuẩn QCVN và tiêu chuẩn Việt Nam trong ngành tài chính, ngân hàng
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng là những văn bản kỹ thuật được ban hành nhằm định hình các yêu cầu bắt buộc hoặc định hướng áp dụng đối với hệ thống công nghệ, quản trị rủi ro, bảo mật thông tin, kiểm soát nội bộ, và tuân thủ pháp lý trong hoạt động tài chính – ngân hàng.
Các QCVN do Bộ Tài chính hoặc Ngân hàng Nhà nước ban hành theo thẩm quyền, có giá trị bắt buộc áp dụng. Trong khi đó, TCVN là bộ tiêu chuẩn do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, mang tính khuyến nghị hoặc có thể được dẫn chiếu làm căn cứ pháp lý trong một số văn bản quy phạm.
Một số tiêu chuẩn và quy chuẩn nổi bật trong ngành này gồm:
QCVN 07:2011/BTTTT – Quy chuẩn về an toàn hệ thống CNTT trong ngành ngân hàng (áp dụng cho hệ thống lõi Core Banking).
QCVN 15:2022/NNHN – Quy chuẩn về kiểm toán nội bộ trong các tổ chức tín dụng theo Thông tư 13/2018/TT-NHNN.
TCVN ISO/IEC 27001 – Tiêu chuẩn quốc gia về hệ thống quản lý an toàn thông tin, thường áp dụng cho ngân hàng, công ty fintech, tổ chức tài chính.
TCVN ISO 31000 – Tiêu chuẩn về quản lý rủi ro doanh nghiệp.
Tiêu chuẩn BASEL II – Bộ tiêu chuẩn quốc tế về vốn, rủi ro và giám sát, được NHNN yêu cầu triển khai tại các ngân hàng thương mại tại Việt Nam.
Việc áp dụng hoặc tuân thủ các quy chuẩn và tiêu chuẩn này giúp nâng cao năng lực kiểm soát, giảm thiểu rủi ro hệ thống, đồng thời là điều kiện để được cấp phép hoạt động, mở rộng nghiệp vụ hoặc hợp tác với đối tác nước ngoài.
2. Trình tự thủ tục áp dụng hoặc xin xác nhận tuân thủ quy chuẩn – tiêu chuẩn ngành tài chính, ngân hàng
Việc áp dụng QCVN hoặc TCVN trong ngành tài chính – ngân hàng có thể thực hiện thông qua các hình thức sau:
Trường hợp bắt buộc tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN):
- Bước 1: Doanh nghiệp rà soát hoạt động có thuộc đối tượng phải tuân thủ quy chuẩn không. Ví dụ: hệ thống công nghệ ngân hàng, kiểm toán nội bộ, phân loại tài sản rủi ro…
- Bước 2: Doanh nghiệp triển khai xây dựng hệ thống theo nội dung quy chuẩn: cập nhật hệ thống bảo mật, xây dựng hệ thống báo cáo, kiểm soát nội bộ phù hợp…
- Bước 3: Lập hồ sơ chứng minh tuân thủ và nộp tới cơ quan có thẩm quyền như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính hoặc Cục Công nghệ thông tin (tùy theo QCVN cụ thể).
- Bước 4: Cơ quan quản lý sẽ kiểm tra, đánh giá sự tuân thủ thực tế hoặc yêu cầu bổ sung/chỉnh sửa. Nếu đáp ứng, doanh nghiệp được xác nhận hoặc cấp phép thực hiện nghiệp vụ.
Trường hợp áp dụng tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN):
- Bước 1: Doanh nghiệp chủ động chọn lựa tiêu chuẩn phù hợp để áp dụng nội bộ, ví dụ: ISO 27001, ISO 31000, ISO 9001…
- Bước 2: Thuê đơn vị tư vấn hoặc chuyên gia đánh giá – xây dựng hệ thống tuân thủ tiêu chuẩn đó.
- Bước 3: Nếu cần chứng nhận, doanh nghiệp đăng ký với tổ chức chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia như Quacert, BSI Việt Nam, Bureau Veritas,…
- Bước 4: Sau khi được đánh giá và chứng nhận, doanh nghiệp có thể sử dụng kết quả này để chứng minh năng lực với cơ quan quản lý, đối tác hoặc dùng trong hồ sơ xin phép các nghiệp vụ đặc biệt.
3. Thành phần hồ sơ để áp dụng hoặc xin xác nhận tuân thủ QCVN – TCVN trong ngành tài chính
Hồ sơ xin xác nhận tuân thủ quy chuẩn hoặc chứng nhận tiêu chuẩn thường bao gồm các thành phần sau:
Đối với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN):
Văn bản đề nghị xác nhận tuân thủ quy chuẩn.
Hồ sơ doanh nghiệp: Giấy đăng ký kinh doanh, quyết định thành lập, giấy phép hoạt động tài chính hoặc ngân hàng.
Tài liệu mô tả hệ thống đang vận hành: quy trình công nghệ, sơ đồ kiểm soát, hệ thống phần mềm.
Báo cáo đánh giá nội bộ hoặc báo cáo tư vấn từ đơn vị thứ ba.
Cam kết của doanh nghiệp về duy trì tuân thủ.
Đối với tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN):
Hồ sơ đăng ký chứng nhận theo mẫu của tổ chức đánh giá.
Chính sách chất lượng, an toàn thông tin hoặc quản lý rủi ro (tùy loại tiêu chuẩn).
Hệ thống tài liệu ISO: sổ tay chất lượng, quy trình nội bộ, báo cáo đánh giá rủi ro.
Biên bản họp Hội đồng đánh giá nội bộ (nếu đã áp dụng nội bộ trước).
Chứng từ hợp lệ chứng minh năng lực người phụ trách hệ thống quản lý.
Một số tiêu chuẩn như ISO 27001 yêu cầu hồ sơ rất chi tiết về bảo mật, phân quyền truy cập, backup dữ liệu, hệ thống phát hiện xâm nhập và phương án phục hồi sau thảm họa.
4. Những lưu ý quan trọng khi áp dụng quy chuẩn và tiêu chuẩn ngành tài chính, ngân hàng
Thứ nhất, với QCVN, đây là quy chuẩn bắt buộc. Nếu doanh nghiệp không tuân thủ, có thể bị từ chối cấp phép, rút giấy phép hoạt động hoặc xử phạt hành chính theo quy định tại Luật Ngân hàng Nhà nước và các Nghị định chuyên ngành.
Thứ hai, một số tiêu chuẩn quốc tế như BASEL II, ISO 27001, ISO 31000 đang được NHNN hoặc Bộ Tài chính khuyến nghị hoặc yêu cầu triển khai bắt buộc theo từng giai đoạn. Doanh nghiệp cần theo dõi sát các văn bản quy phạm.
Thứ ba, khi xin giấy phép mở rộng dịch vụ như: phát hành thẻ quốc tế, cung cấp ví điện tử, dịch vụ ngân hàng số, dịch vụ định danh điện tử (eKYC),… thì các tiêu chuẩn kỹ thuật là điều kiện cần để được cấp phép.
Thứ tư, không nên chỉ tuân thủ hình thức, mà nên đầu tư đúng cho hệ thống bảo mật thông tin, kiểm soát rủi ro, đào tạo đội ngũ nhân sự có hiểu biết về an toàn tài chính – dữ liệu.
Thứ năm, nên phối hợp với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để rà soát, đánh giá khoảng cách giữa hệ thống hiện tại và yêu cầu của QCVN hoặc TCVN nhằm tránh sai sót và tiết kiệm thời gian khi đăng ký hoặc xin phép.
Thứ sáu, các chứng nhận tiêu chuẩn thường có thời hạn hiệu lực từ 2–3 năm, doanh nghiệp cần theo dõi để gia hạn, duy trì hiệu lực.
5. Luật PVL Group – Hỗ trợ doanh nghiệp tài chính, ngân hàng tuân thủ QCVN và TCVN
Luật PVL Group tự hào là đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý, hành chính và kỹ thuật hỗ trợ các doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng thực hiện:
Đánh giá hệ thống quản trị, rủi ro, công nghệ thông tin của doanh nghiệp để xác định tiêu chuẩn hoặc quy chuẩn cần áp dụng.
Soạn thảo hồ sơ pháp lý nộp đến cơ quan có thẩm quyền hoặc tổ chức chứng nhận tiêu chuẩn.
Kết nối với các tổ chức đánh giá độc lập để lấy chứng chỉ ISO, hệ thống kiểm toán nội bộ, an toàn dữ liệu.
Tư vấn về điều kiện pháp lý khi mở rộng nghiệp vụ mới, triển khai dịch vụ fintech, ngân hàng số hoặc tích hợp chữ ký số – hợp đồng điện tử.
Chúng tôi cam kết tối ưu thời gian, giảm thiểu chi phí và đảm bảo sự tuân thủ đúng quy định pháp luật. Đội ngũ chuyên gia pháp lý – công nghệ của chúng tôi sẽ giúp doanh nghiệp bạn an tâm triển khai các nghiệp vụ tài chính hiện đại.
Hãy liên hệ Luật PVL Group để được tư vấn và hỗ trợ ngay hôm nay!
Xem thêm các bài viết pháp lý liên quan tại:
👉 https://luatpvlgroup.com/category/doanh-nghiep/
