Những quy định về quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp là gì? Bài viết này giải đáp chi tiết, kèm theo ví dụ minh họa và những lưu ý quan trọng.
1. Những quy định về quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp là gì?
Người sáng lập doanh nghiệp là những cá nhân, tổ chức có vai trò quan trọng trong việc hình thành doanh nghiệp, đóng góp vốn và quyết định các vấn đề quan trọng về tổ chức và hoạt động của doanh nghiệp. Theo Luật Doanh nghiệp 2020, quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo doanh nghiệp hoạt động một cách minh bạch và hợp pháp.
Quyền của người sáng lập doanh nghiệp:
- Quyền thành lập doanh nghiệp và góp vốn: Người sáng lập có quyền trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức khác để thành lập doanh nghiệp. Họ có quyền góp vốn vào doanh nghiệp và trở thành cổ đông hoặc thành viên góp vốn.
- Quyền quyết định về cấu trúc và hoạt động doanh nghiệp: Người sáng lập có quyền tham gia vào việc quyết định các vấn đề lớn liên quan đến tổ chức và hoạt động của doanh nghiệp. Điều này bao gồm quyền quyết định về loại hình doanh nghiệp, điều lệ công ty, và các vấn đề chiến lược phát triển doanh nghiệp.
- Quyền sở hữu và chuyển nhượng vốn: Người sáng lập doanh nghiệp có quyền sở hữu phần vốn góp của mình và có quyền chuyển nhượng, thừa kế hoặc bán phần vốn đó theo quy định của pháp luật.
- Quyền kiểm soát và giám sát hoạt động của doanh nghiệp: Người sáng lập có quyền kiểm tra, giám sát việc quản lý và điều hành doanh nghiệp. Họ có thể yêu cầu cung cấp thông tin về tình hình tài chính và hoạt động của doanh nghiệp để đảm bảo sự minh bạch.
- Quyền được hưởng lợi nhuận: Người sáng lập có quyền hưởng phần lợi nhuận theo tỷ lệ vốn góp hoặc cổ phần của mình sau khi doanh nghiệp đã hoàn thành các nghĩa vụ tài chính.
Nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp:
- Nghĩa vụ góp vốn đúng hạn: Người sáng lập phải thực hiện việc góp vốn đúng thời hạn theo quy định của pháp luật và điều lệ công ty. Nếu không thực hiện đúng, họ sẽ bị xử phạt hoặc mất quyền lợi tương ứng.
- Nghĩa vụ chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính: Người sáng lập phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp theo tỷ lệ vốn góp. Điều này bao gồm cả trách nhiệm về thuế và các khoản chi phí phát sinh khác.
- Nghĩa vụ tuân thủ quy định pháp luật: Người sáng lập phải tuân thủ các quy định của pháp luật về doanh nghiệp, bao gồm cả việc đảm bảo điều kiện thành lập doanh nghiệp, hoạt động trong phạm vi giấy phép và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ báo cáo.
- Nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi của cổ đông và thành viên khác: Người sáng lập cần đảm bảo rằng mọi hoạt động của mình không gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của các cổ đông hoặc thành viên khác trong doanh nghiệp.
- Nghĩa vụ duy trì hoạt động hợp pháp của doanh nghiệp: Người sáng lập phải đảm bảo rằng doanh nghiệp hoạt động đúng theo quy định của pháp luật, điều lệ công ty, và phải chịu trách nhiệm nếu có vi phạm.
2. Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B là hai nhà sáng lập Công ty TNHH Sản xuất Xanh. Cả hai đã cùng góp vốn và đăng ký thành lập doanh nghiệp. Theo quy định của Luật Doanh nghiệp:
- Quyền của ông A và bà B: Cả hai có quyền quyết định về các vấn đề chiến lược của công ty như loại hình kinh doanh, điều lệ hoạt động, và tỷ lệ phân chia lợi nhuận. Ông A và bà B cũng có quyền kiểm soát hoạt động của công ty, kiểm tra sổ sách và tài liệu tài chính bất kỳ khi nào cảm thấy cần thiết.
- Nghĩa vụ của ông A và bà B: Cả hai phải thực hiện việc góp vốn đúng hạn. Nếu ông A không góp đủ số vốn theo thời hạn cam kết, ông có thể bị phạt và phải chịu mất phần lợi nhuận tương ứng. Họ cũng phải đảm bảo công ty hoạt động hợp pháp, tuân thủ các quy định về báo cáo tài chính và nộp thuế đầy đủ.
Trong quá trình hoạt động, nếu công ty gặp khó khăn tài chính, cả hai nhà sáng lập sẽ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty theo tỷ lệ vốn góp của mình.
3. Những vướng mắc thực tế
Trong thực tế, một số vấn đề phát sinh liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp thường gặp phải như:
Tranh chấp về quyền kiểm soát
Một trong những vấn đề phổ biến là tranh chấp giữa các nhà sáng lập về quyền kiểm soát và quản lý doanh nghiệp. Điều này xảy ra khi các nhà sáng lập không thống nhất về quyết định chiến lược, đặc biệt là khi không có sự phân chia rõ ràng về quyền lực và trách nhiệm trong điều lệ công ty.
Chậm trễ trong việc góp vốn
Một số nhà sáng lập có thể không thực hiện việc góp vốn đúng hạn hoặc không đủ số vốn cam kết, dẫn đến sự mất cân đối trong cơ cấu vốn và ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Vấn đề này có thể dẫn đến tranh chấp nội bộ và gây khó khăn trong việc vận hành doanh nghiệp.
Xung đột về phân chia lợi nhuận
Nếu không có quy định rõ ràng về phân chia lợi nhuận trong điều lệ công ty, có thể xảy ra xung đột giữa các nhà sáng lập về cách phân chia lợi nhuận hoặc xử lý khi doanh nghiệp bị thua lỗ.
Trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính
Người sáng lập có thể gặp khó khăn trong việc chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. Đặc biệt là trong trường hợp doanh nghiệp thua lỗ hoặc phá sản, việc chia sẻ trách nhiệm tài chính giữa các nhà sáng lập có thể là vấn đề phức tạp và khó khăn.
4. Những lưu ý quan trọng
Thiết lập điều lệ rõ ràng
Điều lệ công ty là văn bản quan trọng quy định quyền, nghĩa vụ, và trách nhiệm của các nhà sáng lập. Để tránh tranh chấp trong tương lai, điều lệ cần được xây dựng kỹ lưỡng, quy định rõ ràng về cách phân chia quyền lợi và nghĩa vụ giữa các nhà sáng lập.
Góp vốn đúng thời hạn
Người sáng lập cần đảm bảo việc góp vốn theo đúng thời hạn đã cam kết trong điều lệ công ty và theo quy định của pháp luật. Điều này giúp duy trì hoạt động ổn định của doanh nghiệp và tránh các vấn đề pháp lý phát sinh.
Bảo vệ quyền lợi của các cổ đông và thành viên khác
Người sáng lập cần đảm bảo rằng quyền lợi của các cổ đông hoặc thành viên góp vốn khác được bảo vệ, đặc biệt là trong các quyết định liên quan đến quản lý và điều hành doanh nghiệp.
Tuân thủ pháp luật và thực hiện nghĩa vụ tài chính
Người sáng lập phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật về doanh nghiệp và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính, bao gồm nộp thuế, báo cáo tài chính, và duy trì hoạt động hợp pháp của doanh nghiệp.
5. Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp tại Việt Nam được quy định trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Doanh nghiệp 2020: Quy định về thành lập, tổ chức, quản lý và hoạt động của các loại hình doanh nghiệp, bao gồm quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp.
- Nghị định 01/2021/NĐ-CP: Quy định về đăng ký doanh nghiệp và các vấn đề liên quan đến việc thành lập, hoạt động và giải thể doanh nghiệp.
- Nghị định 50/2016/NĐ-CP: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư, bao gồm các vi phạm liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người sáng lập doanh nghiệp.
Kết luận:
Người sáng lập doanh nghiệp có quyền và nghĩa vụ quan trọng đối với việc thành lập, tổ chức và quản lý doanh nghiệp. Để đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra suôn sẻ và hợp pháp, người sáng lập cần nắm rõ quy định pháp luật và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình.
Liên kết nội bộ: Doanh nghiệp
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo pháp luật
