Nhân viên công nghệ thông tin có trách nhiệm gì trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng?

1. Nhân viên công nghệ thông tin có trách nhiệm gì trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng?

Trong thời đại công nghệ số, khi các cuộc tấn công mạng trở nên ngày càng tinh vi và phức tạp, nhân viên công nghệ thông tin (IT) đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống của doanh nghiệp khỏi các rủi ro tấn công mạng. Dưới đây là những trách nhiệm chính của nhân viên IT trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng:

• Giám sát và phát hiện sớm các dấu hiệu tấn công: Một trong những trách nhiệm hàng đầu của nhân viên IT là giám sát hệ thống một cách liên tục để phát hiện các dấu hiệu bất thường. Việc này bao gồm kiểm tra các nhật ký hệ thống, theo dõi lưu lượng mạng và phát hiện các kết nối bất thường có thể là dấu hiệu của cuộc tấn công mạng.
• Cài đặt và cập nhật các phần mềm bảo mật: Để ngăn chặn tấn công mạng, nhân viên IT có trách nhiệm đảm bảo rằng tất cả các phần mềm bảo mật như tường lửa, phần mềm chống virus và các hệ thống phát hiện xâm nhập đều được cài đặt và cập nhật phiên bản mới nhất. Các phần mềm này đóng vai trò như một lớp bảo vệ chính, ngăn ngừa sự xâm nhập trái phép.
• Quản lý và bảo vệ quyền truy cập: Một trách nhiệm quan trọng khác là quản lý quyền truy cập hệ thống và dữ liệu. Nhân viên IT cần thiết lập các chính sách bảo mật mạnh mẽ về quyền truy cập, đảm bảo rằng chỉ những người có thẩm quyền mới được phép truy cập vào các tài nguyên nhạy cảm và quan trọng. Họ cũng cần áp dụng các biện pháp xác thực mạnh mẽ như xác thực đa yếu tố để bảo vệ hệ thống.
• Thiết lập và kiểm tra thường xuyên các bản sao lưu dữ liệu: Dữ liệu là tài sản quan trọng của doanh nghiệp, do đó, nhân viên IT phải chịu trách nhiệm sao lưu dữ liệu định kỳ để bảo đảm rằng doanh nghiệp có thể phục hồi dữ liệu sau một cuộc tấn công mạng. Việc kiểm tra các bản sao lưu định kỳ đảm bảo tính khả dụng của dữ liệu trong các tình huống khẩn cấp.
• Đào tạo và nâng cao nhận thức an ninh mạng cho nhân viên: Một yếu tố quan trọng trong việc ngăn chặn tấn công mạng là nâng cao ý thức an ninh của toàn bộ nhân viên. Nhân viên IT cần tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo và hướng dẫn về các kỹ năng cơ bản để phát hiện dấu hiệu của một cuộc tấn công và cách bảo vệ tài khoản, tránh truy cập vào các đường dẫn đáng ngờ hoặc tải xuống tệp tin lạ.
• Xây dựng và thực hiện kế hoạch phản ứng khẩn cấp: Trong trường hợp một cuộc tấn công mạng xảy ra, nhân viên IT cần có kế hoạch phản ứng khẩn cấp để nhanh chóng cô lập và ngăn chặn sự lây lan. Việc chuẩn bị sẵn một kế hoạch ứng phó sẽ giúp nhân viên IT có quy trình cụ thể để xử lý tình huống một cách hiệu quả, hạn chế tối đa thiệt hại cho hệ thống.

2. Ví dụ minh họa về trách nhiệm của nhân viên IT trong việc ngăn chặn cuộc tấn công mạng

Giả sử một công ty thương mại điện tử lớn nhận thấy lưu lượng truy cập đến trang web của mình tăng đột biến vào giờ đêm. Nhân viên IT của công ty ngay lập tức thực hiện các trách nhiệm sau:

• Giám sát và kiểm tra lưu lượng bất thường: Họ kiểm tra các nhật ký truy cập và phát hiện lưu lượng mạng đến từ các địa chỉ IP lạ với tần suất rất cao, cho thấy dấu hiệu của một cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DDoS).
• Kích hoạt tường lửa và hệ thống phát hiện xâm nhập: Để ngăn chặn cuộc tấn công, nhân viên IT tăng cường các quy tắc trên tường lửa, chặn các IP đáng ngờ, đồng thời kích hoạt hệ thống phát hiện xâm nhập để giám sát thêm các hoạt động bất thường.
• Cô lập các phần bị ảnh hưởng: Để đảm bảo các phần khác của hệ thống không bị ảnh hưởng, họ tạm thời cách ly phần hạ tầng của trang web bị tấn công và chuyển hướng lưu lượng đến các máy chủ dự phòng để đảm bảo trang web vẫn hoạt động.
• Đào tạo nhân viên về dấu hiệu tấn công: Sau khi xử lý tình huống, nhân viên IT tổ chức một buổi họp với các bộ phận liên quan, nâng cao nhận thức của họ về dấu hiệu của một cuộc tấn công DDoS và cung cấp các hướng dẫn cần thiết để phối hợp ứng phó nhanh chóng trong tương lai.

3. Những vướng mắc thực tế mà nhân viên IT có thể gặp phải

Trong quá trình thực hiện trách nhiệm ngăn chặn tấn công mạng, nhân viên IT thường gặp phải một số khó khăn thực tế, bao gồm:

• Thiếu tài nguyên và công cụ bảo vệ: Một số doanh nghiệp không đầu tư đầy đủ vào các công cụ và phần mềm bảo mật. Điều này khiến nhân viên IT gặp khó khăn trong việc phát hiện sớm các cuộc tấn công mạng và ngăn chặn kịp thời.
• Khó khăn trong việc nâng cao nhận thức cho toàn bộ nhân viên: Mặc dù nhân viên IT có thể cung cấp các khóa đào tạo, không phải tất cả nhân viên đều nhận thức được mức độ nghiêm trọng của an ninh mạng, dẫn đến tình trạng mất cảnh giác, mở các tệp hoặc truy cập vào các đường dẫn không an toàn.
• Quá tải công việc và thiếu nhân sự: Ở nhiều công ty, nhân viên IT thường phải kiêm nhiệm nhiều vai trò khác nhau, không chỉ riêng về bảo mật mà còn về bảo trì và hỗ trợ hệ thống. Điều này dẫn đến tình trạng quá tải và khó có thể giám sát kỹ lưỡng mọi hoạt động trên hệ thống.
• Thiếu kế hoạch và quy trình phản ứng khẩn cấp: Một số doanh nghiệp không xây dựng kế hoạch phản ứng khẩn cấp hoặc chưa thử nghiệm các kịch bản tấn công mạng. Khi xảy ra tình huống thực tế, nhân viên IT gặp khó khăn trong việc ứng phó và dễ gây tổn thất lớn cho hệ thống.

4. Những lưu ý cần thiết cho nhân viên IT để ngăn chặn các cuộc tấn công mạng

Để thực hiện tốt trách nhiệm ngăn chặn tấn công mạng, nhân viên IT cần lưu ý các yếu tố quan trọng sau:

• Tuân thủ quy trình giám sát và bảo mật liên tục: Nhân viên IT cần đảm bảo rằng quy trình giám sát hệ thống được thực hiện liên tục, cập nhật các bản vá lỗi và duy trì phần mềm bảo mật trong tình trạng mới nhất để đảm bảo tính an toàn của hệ thống.
• Cập nhật kiến thức và kỹ năng an ninh mạng: Công nghệ và kỹ thuật tấn công mạng không ngừng thay đổi, do đó nhân viên IT cần cập nhật kiến thức, tham gia các khóa học và hội thảo về an ninh mạng để nhận diện sớm và đối phó hiệu quả với các mối đe dọa mới.
• Xây dựng và tuân thủ kế hoạch phản ứng khẩn cấp: Mỗi nhân viên IT cần hiểu rõ kế hoạch phản ứng khẩn cấp của công ty và tuân thủ nghiêm túc quy trình này. Việc chuẩn bị và thử nghiệm các kịch bản phản ứng sẽ giúp nhân viên IT hành động nhanh chóng khi sự cố xảy ra.
• Xác thực và quản lý quyền truy cập: Đảm bảo rằng tất cả các tài khoản truy cập hệ thống đều được bảo mật bằng mật khẩu mạnh và xác thực đa yếu tố. Đồng thời, nhân viên IT cần giám sát các quyền truy cập để đảm bảo rằng chỉ người có thẩm quyền mới có thể truy cập vào các tài nguyên quan trọng.
• Đào tạo và hướng dẫn cho nhân viên toàn công ty: Để bảo vệ hệ thống một cách toàn diện, nhân viên IT cần thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo nhằm nâng cao ý thức bảo mật của toàn bộ nhân viên. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ từ yếu tố con người và đảm bảo rằng các nhân viên khác biết cách nhận diện các rủi ro tiềm ẩn.

5. Căn cứ pháp lý liên quan đến trách nhiệm của nhân viên IT trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng

Tại Việt Nam, các quy định pháp lý quy định rõ ràng về trách nhiệm và nghĩa vụ của các cá nhân và tổ chức trong việc đảm bảo an ninh mạng. Dưới đây là các căn cứ pháp lý quan trọng liên quan đến trách nhiệm của nhân viên IT trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng:

• Luật An ninh mạng (2018): Đây là văn bản quy định chi tiết về trách nhiệm bảo đảm an ninh mạng của các cá nhân và tổ chức, bao gồm việc giám sát, phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng. Luật này tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho các biện pháp bảo vệ và xử lý khi xảy ra sự cố.
• Luật An toàn thông tin mạng (2015): Luật này quy định rõ các yêu cầu về bảo vệ an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu và trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức trong việc duy trì hệ thống an toàn. Đây là căn cứ để nhân viên IT thực hiện trách nhiệm ngăn chặn tấn công mạng.
• Nghị định 108/2021/NĐ-CP: Nghị định này quy định chi tiết về xử lý hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh mạng. Đây là căn cứ pháp lý để doanh nghiệp và các cơ quan chức năng có quyền xử lý những hành vi không tuân thủ các biện pháp bảo vệ hệ thống.
• Thông tư 09/2020/TT-BTTTT: Thông tư này hướng dẫn các tổ chức về việc giám sát, phát hiện và xử lý sự cố an ninh mạng, bao gồm cả các quy trình bảo vệ, giúp nhân viên IT có cơ sở để xây dựng và thực hiện các biện pháp ngăn chặn tấn công.

Những căn cứ pháp lý trên không chỉ quy định rõ trách nhiệm của nhân viên IT mà còn giúp doanh nghiệp có cơ sở để xây dựng hệ thống bảo vệ và ứng phó hiệu quả với các cuộc tấn công mạng. Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý liên quan đến an ninh mạng và bảo mật, bạn có thể tham khảo tại Tổng hợp luật an ninh mạng – Luật PVL Group.

Nhân viên công nghệ thông tin có trách nhiệm gì trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công mạng?