Người thừa kế có quyền thừa kế tài sản từ doanh nghiệp nhà nước không? Tìm hiểu chi tiết về quyền thừa kế tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và những lưu ý pháp lý cần thiết từ Luật PVL Group.
1) Người thừa kế có quyền thừa kế tài sản từ doanh nghiệp nhà nước không?
Người thừa kế có quyền thừa kế tài sản từ doanh nghiệp nhà nước không? Đây là một vấn đề pháp lý phức tạp, liên quan đến bản chất của tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và quy định pháp luật về quyền sở hữu, quyền thừa kế. Hiểu rõ bản chất tài sản và cơ chế quản lý tài sản của doanh nghiệp nhà nước là cần thiết để trả lời câu hỏi này.
Tài sản của doanh nghiệp nhà nước là gì?
Doanh nghiệp nhà nước là tổ chức kinh tế mà Nhà nước nắm giữ quyền sở hữu và quản lý vốn nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội. Theo quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Quản lý, Sử dụng Tài sản công 2017, tài sản của doanh nghiệp nhà nước bao gồm vốn cấp từ Nhà nước, tài sản hình thành trong quá trình hoạt động kinh doanh, và các nguồn lực do Nhà nước cung cấp.
Tài sản của doanh nghiệp nhà nước là tài sản công, thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và chỉ được doanh nghiệp nhà nước sử dụng và quản lý theo mục đích đã được phê duyệt. Do đó, tài sản này không thuộc quyền sở hữu cá nhân của bất kỳ thành viên ban lãnh đạo hay người lao động nào trong doanh nghiệp. Khi người đứng đầu hoặc thành viên quản lý doanh nghiệp qua đời, tài sản doanh nghiệp vẫn thuộc sở hữu Nhà nước và không được xem là tài sản cá nhân để thừa kế.
Quyền thừa kế tài sản từ doanh nghiệp nhà nước
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, quyền thừa kế là quyền cá nhân được để lại tài sản của mình cho người khác sau khi qua đời. Tuy nhiên, điều này chỉ áp dụng cho tài sản thuộc sở hữu cá nhân. Trong trường hợp của doanh nghiệp nhà nước, tài sản thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và không thể được coi là tài sản cá nhân của bất kỳ ai.
Điều này có nghĩa là khi người đứng đầu doanh nghiệp nhà nước qua đời, gia đình hay người thừa kế của người này không có quyền thừa kế các tài sản thuộc doanh nghiệp nhà nước. Tài sản này không được chuyển nhượng cho người thừa kế vì nó thuộc quyền sở hữu Nhà nước, phục vụ cho lợi ích công cộng và hoạt động của doanh nghiệp.
Chỉ có thể thừa kế quyền lợi, không phải tài sản
Mặc dù không thể thừa kế tài sản của doanh nghiệp nhà nước, người thừa kế có thể thừa hưởng một số quyền lợi nhất định. Ví dụ, nếu người quá cố có cổ phần hoặc vốn góp cá nhân trong doanh nghiệp có vốn hỗn hợp (không phải 100% vốn nhà nước), thì người thừa kế có thể thừa kế phần tài sản cá nhân này. Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ toàn bộ vốn, người thừa kế sẽ không nhận được bất kỳ quyền lợi hay tài sản nào từ doanh nghiệp.
Như vậy, có thể kết luận rằng, đối với doanh nghiệp nhà nước, người thừa kế không có quyền sở hữu tài sản thuộc về Nhà nước mà chỉ có thể nhận các quyền lợi cá nhân nếu có phần vốn góp tư nhân. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp nhà nước không cho phép cá nhân góp vốn trực tiếp vào doanh nghiệp.
2) Ví dụ minh họa
Để minh họa rõ hơn về vấn đề này, chúng ta có thể xét trường hợp sau đây:
Ông B là giám đốc của một doanh nghiệp nhà nước chuyên sản xuất và cung cấp thiết bị công nghiệp. Trong quá trình công tác, ông B có quyền điều hành, quản lý và quyết định các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp theo quy định. Tuy nhiên, khi ông B qua đời, quyền quản lý của ông không thể được chuyển giao cho các thành viên trong gia đình.
Tài sản của doanh nghiệp nhà nước, chẳng hạn như nhà máy sản xuất, kho bãi, máy móc, là tài sản công và không thuộc quyền sở hữu cá nhân của ông B. Gia đình ông B sẽ không thể thừa kế những tài sản này, bởi vì chúng thuộc quyền sở hữu Nhà nước. Thay vào đó, doanh nghiệp sẽ được bổ nhiệm một giám đốc mới hoặc người thay thế để tiếp tục quản lý và điều hành.
Gia đình ông B chỉ có thể tiếp tục nhận các tài sản cá nhân khác của ông như nhà cửa, đất đai, tiền gửi cá nhân nếu có. Tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được xem là tài sản thừa kế, mà sẽ được duy trì và quản lý theo quy định của Nhà nước.
3) Những vướng mắc thực tế
Trong thực tế, vấn đề này có thể gây ra nhiều vướng mắc và hiểu lầm:
- Sự nhầm lẫn giữa tài sản cá nhân và tài sản của doanh nghiệp: Người thân của lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước có thể nhầm lẫn giữa tài sản cá nhân và tài sản của doanh nghiệp, dẫn đến những kỳ vọng không thực tế về quyền thừa kế tài sản từ doanh nghiệp.
- Quyền lợi của người lao động trong doanh nghiệp: Một số người lao động hoặc cổ đông nhỏ có thể lo ngại về tương lai của doanh nghiệp khi người lãnh đạo qua đời, đặc biệt nếu họ là người có quyền lợi nhất định trong công ty. Tuy nhiên, họ cần hiểu rằng tài sản doanh nghiệp nhà nước không thuộc sở hữu cá nhân của người lãnh đạo.
- Xử lý tài sản cá nhân dùng trong doanh nghiệp: Trong một số trường hợp, người lãnh đạo có thể dùng tài sản cá nhân để phục vụ cho doanh nghiệp. Khi người này qua đời, có thể xảy ra tranh chấp liên quan đến quyền thừa kế và định giá tài sản cá nhân đã được sử dụng cho mục đích kinh doanh.
4) Những lưu ý cần thiết
- Xác định rõ quyền sở hữu tài sản: Khi làm việc trong doanh nghiệp nhà nước, cá nhân cần hiểu rõ giới hạn về quyền sở hữu tài sản của mình và tài sản thuộc về doanh nghiệp. Điều này giúp tránh nhầm lẫn về quyền sở hữu khi lập kế hoạch thừa kế.
- Tuân thủ quy định pháp luật về quản lý tài sản công: Tài sản của doanh nghiệp nhà nước phải tuân theo quy định pháp luật về quản lý tài sản công. Việc chuyển nhượng, sử dụng và quản lý tài sản cần có sự phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, không được tự ý chuyển giao hay chia sẻ với cá nhân.
- Tìm hiểu về quyền thừa kế trong doanh nghiệp hỗn hợp: Trong các doanh nghiệp có vốn hỗn hợp, nếu có cổ phần cá nhân thì quyền lợi đó có thể được thừa kế. Tuy nhiên, cần nắm rõ các quy định của công ty và pháp luật liên quan để tránh hiểu lầm.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến quyền thừa kế tài sản trong doanh nghiệp nhà nước bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 – Điều chỉnh quyền sở hữu và quyền thừa kế đối với tài sản cá nhân.
- Luật Doanh nghiệp 2020 – Quy định về doanh nghiệp nhà nước, quản lý và sử dụng tài sản trong doanh nghiệp nhà nước.
- Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017 – Quy định về quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và nguyên tắc quản lý tài sản công.
Đối với những trường hợp cần tư vấn chi tiết về quyền thừa kế tài sản trong doanh nghiệp nhà nước, quý khách có thể liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ thêm. Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin tại Báo Pháp Luật Việt Nam.
Bài viết này được hỗ trợ bởi Luật PVL Group
