Người lao động có thể yêu cầu nghỉ việc không lương trong thời gian dịch bệnh không? Tìm hiểu chi tiết về quyền lợi và quy định pháp lý trong bài viết này.
1. Người lao động có thể yêu cầu nghỉ việc không lương trong thời gian dịch bệnh không?
Khi dịch bệnh diễn ra, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19, người lao động thường gặp phải nhiều khó khăn trong việc duy trì công việc do tác động từ các biện pháp phong tỏa, giãn cách xã hội, hoặc sức khỏe cá nhân và gia đình bị ảnh hưởng. Trong các tình huống này, nhiều người lao động có nhu cầu xin nghỉ việc không lương tạm thời để giải quyết các vấn đề cá nhân mà không bị mất quyền lợi lao động về lâu dài.
Theo Bộ luật Lao động 2019, người lao động có quyền thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc nghỉ việc không hưởng lương trong một khoảng thời gian nhất định, bao gồm các trường hợp như dịch bệnh. Pháp luật hiện hành không có quy định cấm hoặc hạn chế người lao động yêu cầu nghỉ việc không lương trong các tình huống khẩn cấp, như khi dịch bệnh diễn ra. Điều này có nghĩa là người lao động hoàn toàn có thể yêu cầu nghỉ không lương, nhưng quyết định cuối cùng phụ thuộc vào sự đồng ý của người sử dụng lao động.
Việc xin nghỉ việc không lương có thể được áp dụng khi:
- Người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh nhưng không muốn chấm dứt hợp đồng lao động.
- Người lao động cần thời gian chăm sóc bản thân hoặc gia đình trong thời gian cách ly hoặc điều trị bệnh.
- Công ty gặp khó khăn về tài chính và không thể trả lương cho người lao động trong một số thời gian nhất định.
Khi hai bên (người lao động và người sử dụng lao động) thỏa thuận về việc nghỉ không lương, hợp đồng lao động vẫn còn hiệu lực và người lao động có thể quay lại làm việc sau khi thời gian nghỉ kết thúc.
2. Ví dụ minh họa
Ví dụ thực tế:
Chị Hạnh là một nhân viên làm việc trong ngành du lịch tại Đà Nẵng. Trong đợt dịch COVID-19, ngành du lịch bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi các hoạt động du lịch bị ngưng trệ do các biện pháp phòng chống dịch của chính phủ. Chị Hạnh phải đối mặt với nguy cơ mất thu nhập trong thời gian dài.
Sau khi trao đổi với công ty, chị Hạnh quyết định xin nghỉ việc không lương trong 3 tháng để có thể chăm sóc con nhỏ và đồng thời chờ đợi tình hình dịch bệnh ổn định hơn. Trong thời gian này, chị vẫn giữ được vị trí công việc của mình và có thể quay lại làm việc sau khi tình hình dịch bệnh lắng dịu. Điều này giúp chị vừa giải quyết được vấn đề cá nhân vừa bảo vệ được quyền lợi lao động của mình trong dài hạn.
Việc chị Hạnh xin nghỉ việc không lương là một giải pháp hợp lý trong bối cảnh ngành nghề của chị gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh, đồng thời cũng giúp công ty không phải chịu gánh nặng tài chính quá lớn trong thời gian ngừng hoạt động.
3. Những vướng mắc thực tế
Dù việc nghỉ không lương là một giải pháp hợp lý trong thời gian dịch bệnh, nhưng trên thực tế, việc thực hiện quyền này vẫn gặp phải một số vướng mắc:
- Khó khăn trong thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động: Mặc dù pháp luật cho phép thỏa thuận về việc nghỉ không lương, nhưng không phải lúc nào người sử dụng lao động cũng đồng ý với yêu cầu này. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp không thể chấp nhận cho người lao động nghỉ việc không lương vì cần giữ đủ nguồn lực để duy trì hoạt động khi có cơ hội tái sản xuất hoặc mở cửa lại sau dịch.
- Lo ngại mất quyền lợi bảo hiểm và các chế độ khác: Khi nghỉ việc không lương, người lao động có thể không được hưởng một số quyền lợi như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, hoặc các chế độ phúc lợi khác trong thời gian nghỉ. Điều này có thể gây ra lo ngại cho nhiều người lao động, đặc biệt là những người có thu nhập thấp hoặc đang cần các quyền lợi bảo hiểm y tế để chăm sóc sức khỏe trong thời kỳ dịch bệnh.
- Áp lực tài chính đối với người lao động: Khi nghỉ không lương, người lao động sẽ không có thu nhập trong một khoảng thời gian nhất định, gây ra áp lực tài chính cho gia đình. Đây là một trong những lý do khiến nhiều người lao động e ngại việc xin nghỉ không lương dù họ có nhu cầu.
- Khó khăn trong việc quay lại làm việc: Trong một số trường hợp, người lao động sau khi xin nghỉ không lương có thể gặp khó khăn trong việc quay lại làm việc do công ty đã phải thay đổi cơ cấu lao động hoặc do những yếu tố khác liên quan đến sự phục hồi của doanh nghiệp sau dịch.
4. Những lưu ý quan trọng
- Thỏa thuận cụ thể với người sử dụng lao động: Người lao động cần trao đổi rõ ràng với người sử dụng lao động về thời gian nghỉ việc, lý do nghỉ và các quyền lợi liên quan trong thời gian nghỉ không lương. Việc này giúp đảm bảo quyền lợi của người lao động được bảo vệ và tránh các hiểu lầm không đáng có.
- Nắm rõ các quy định pháp luật: Trước khi xin nghỉ việc không lương, người lao động nên tìm hiểu rõ về quyền lợi của mình theo quy định của pháp luật, đặc biệt là các quyền liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các chế độ phúc lợi khác trong thời gian nghỉ.
- Chuẩn bị tài chính: Việc nghỉ không lương đồng nghĩa với việc người lao động sẽ không có thu nhập trong thời gian đó, vì vậy người lao động cần chuẩn bị một kế hoạch tài chính hợp lý để đảm bảo rằng gia đình vẫn có thể duy trì cuộc sống trong thời gian tạm nghỉ việc.
- Lưu ý về thời gian nghỉ không lương: Người lao động nên cân nhắc kỹ lưỡng về thời gian nghỉ không lương, tránh nghỉ quá dài nếu có thể, vì điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng quay lại làm việc sau này.
5. Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp lý về việc người lao động có thể yêu cầu nghỉ việc không lương trong thời gian dịch bệnh được quy định tại một số văn bản quan trọng như:
- Bộ luật Lao động 2019: Điều 115 của Bộ luật Lao động cho phép người lao động thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc nghỉ việc không lương. Trong đó, không có điều khoản nào cấm người lao động yêu cầu nghỉ không lương trong các tình huống đặc biệt như dịch bệnh.
- Nghị quyết 68/NQ-CP và Quyết định 23/2021/QĐ-TTg: Đây là những văn bản quy định về việc hỗ trợ người lao động gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh, trong đó cũng đề cập đến các trường hợp người lao động nghỉ không lương và các quyền lợi liên quan.
- Thông tư 10/2020/TT-BLĐTBXH: Hướng dẫn chi tiết về việc bảo vệ quyền lợi của người lao động khi nghỉ việc không lương, bao gồm các quyền lợi bảo hiểm và phúc lợi liên quan trong thời gian tạm nghỉ.
Liên kết nội bộ: Tìm hiểu thêm về quy định lao động.
Liên kết ngoại: Đọc thêm tại Báo Pháp Luật.
