Khi thiên tai xảy ra, người lao động có quyền yêu cầu được làm việc tại nhà không? Tìm hiểu quyền lợi của người lao động và nghĩa vụ của doanh nghiệp trong trường hợp thiên tai.
Khi thiên tai xảy ra, người lao động có quyền yêu cầu được làm việc tại nhà không?
Thiên tai như lũ lụt, bão, động đất là những hiện tượng tự nhiên không thể tránh khỏi, gây ra nhiều ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và công việc của người lao động. Câu hỏi được đặt ra là khi thiên tai xảy ra, người lao động có quyền yêu cầu được làm việc tại nhà không? Đây là vấn đề liên quan đến quyền lợi của người lao động và nghĩa vụ của doanh nghiệp trong bối cảnh thiên tai bất ngờ xảy ra.
Người lao động có thể yêu cầu làm việc tại nhà khi thiên tai xảy ra, tuy nhiên, việc có được chấp thuận hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại công việc, tính chất ngành nghề, và thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. Pháp luật lao động hiện hành không quy định cụ thể về việc bắt buộc doanh nghiệp phải cho phép người lao động làm việc tại nhà khi xảy ra thiên tai, nhưng cũng không cấm việc thỏa thuận giữa hai bên.
Theo quy định tại Điều 99 Bộ luật Lao động 2019, trong trường hợp thiên tai xảy ra, người lao động có thể không thể đến nơi làm việc do các lý do khách quan. Tuy nhiên, pháp luật không yêu cầu doanh nghiệp phải chấp nhận cho người lao động làm việc tại nhà trừ khi có thỏa thuận trong hợp đồng hoặc quy định nội bộ của doanh nghiệp.
Một số công việc có thể dễ dàng thực hiện từ xa, chẳng hạn như các công việc liên quan đến lĩnh vực công nghệ thông tin, quản lý, dịch vụ hỗ trợ khách hàng, trong khi các công việc sản xuất hoặc dịch vụ trực tiếp thì khó có thể thực hiện từ xa. Trong những trường hợp này, người lao động cần thương lượng với người sử dụng lao động về khả năng làm việc tại nhà trong giai đoạn thiên tai để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của mình.
1. Ví dụ minh họa
Giả sử công ty Y, một công ty chuyên cung cấp dịch vụ IT, đang hoạt động tại một vùng bị ảnh hưởng bởi bão lớn. Trước tình hình thiên tai, nhiều nhân viên của công ty không thể đến văn phòng làm việc do đường giao thông bị ngập lụt. Ông A, một lập trình viên của công ty Y, đã yêu cầu được làm việc tại nhà trong thời gian thiên tai để đảm bảo tiến độ công việc.
Trong trường hợp này, vì tính chất công việc của ông A có thể thực hiện từ xa mà không cần có mặt tại văn phòng, ban lãnh đạo công ty Y đã chấp nhận đề xuất của ông. Nhờ đó, ông A có thể làm việc an toàn tại nhà mà vẫn đảm bảo công việc không bị gián đoạn. Điều này cho thấy trong những trường hợp mà công việc có thể được thực hiện từ xa, thỏa thuận giữa người lao động và doanh nghiệp có thể là giải pháp tối ưu.
Tuy nhiên, nếu công việc của ông A là ở một nhà máy sản xuất hoặc một công việc đòi hỏi sự hiện diện vật lý như nhân viên bán hàng, thì việc yêu cầu làm việc tại nhà sẽ không khả thi. Do đó, yếu tố tính chất công việc đóng vai trò rất quan trọng trong việc quyết định người lao động có thể làm việc tại nhà hay không khi thiên tai xảy ra.
2. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù làm việc tại nhà trong thời gian thiên tai là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động, vẫn tồn tại nhiều vướng mắc thực tế trong việc thực thi quyền này. Một số vướng mắc phổ biến bao gồm:
- Loại công việc không phù hợp để làm việc tại nhà: Một số ngành nghề đòi hỏi sự hiện diện vật lý của người lao động tại nơi làm việc, chẳng hạn như các ngành sản xuất, dịch vụ trực tiếp, hoặc lao động tay chân. Trong những trường hợp này, việc yêu cầu làm việc tại nhà không khả thi và doanh nghiệp không có nghĩa vụ phải chấp nhận yêu cầu của người lao động.
- Thiếu thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng lao động: Nhiều hợp đồng lao động không có quy định cụ thể về làm việc tại nhà trong trường hợp thiên tai hoặc các tình huống khẩn cấp khác. Điều này dẫn đến tình trạng tranh chấp giữa người lao động và doanh nghiệp, khi người lao động yêu cầu được làm việc tại nhà nhưng doanh nghiệp từ chối.
- Không có quy trình thương lượng: Một số doanh nghiệp không có cơ chế thương lượng cụ thể hoặc không sẵn lòng đàm phán với người lao động về việc làm việc từ xa trong thời gian thiên tai. Điều này khiến người lao động gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình.
- Áp lực công việc và trách nhiệm quản lý: Đối với một số doanh nghiệp, làm việc từ xa có thể làm giảm hiệu suất công việc, gây khó khăn trong việc quản lý và giám sát tiến độ công việc. Điều này khiến một số doanh nghiệp không muốn cho phép nhân viên làm việc tại nhà, ngay cả khi điều kiện ngoại cảnh không thuận lợi.
3. Những lưu ý quan trọng
Khi thiên tai xảy ra, người lao động và doanh nghiệp cần nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình để có những thỏa thuận hợp lý và hiệu quả. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:
- Xem xét tính chất công việc: Không phải tất cả các công việc đều có thể thực hiện từ xa. Người lao động cần xem xét tính chất công việc của mình và đánh giá khả năng làm việc tại nhà trước khi yêu cầu doanh nghiệp. Nếu công việc có thể được thực hiện từ xa, người lao động nên đưa ra đề xuất cụ thể và giải pháp khả thi để thuyết phục doanh nghiệp.
- Thương lượng với doanh nghiệp: Làm việc tại nhà cần có sự đồng thuận của cả hai bên. Người lao động cần thương lượng với doanh nghiệp về việc làm việc từ xa và đảm bảo quá trình thương lượng diễn ra công khai, minh bạch. Đặc biệt, nếu hợp đồng lao động không có quy định cụ thể về làm việc tại nhà trong trường hợp thiên tai, người lao động có thể yêu cầu bổ sung điều khoản này vào thỏa thuận lao động.
- Đảm bảo an toàn và sức khỏe: Trong trường hợp thiên tai, an toàn và sức khỏe của người lao động là ưu tiên hàng đầu. Nếu không thể đảm bảo an toàn khi đến nơi làm việc, người lao động nên yêu cầu làm việc tại nhà hoặc tạm ngừng công việc cho đến khi điều kiện an toàn được khôi phục.
- Thực hiện theo chỉ dẫn của cơ quan có thẩm quyền: Trong những trường hợp thiên tai nghiêm trọng, người lao động và doanh nghiệp cần tuân thủ theo chỉ dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chẳng hạn như lệnh sơ tán hoặc giãn cách xã hội. Doanh nghiệp không nên ép buộc người lao động đến nơi làm việc nếu điều đó gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng của họ.
4. Căn cứ pháp lý
Pháp luật hiện hành không có quy định cụ thể về việc bắt buộc doanh nghiệp phải cho phép người lao động làm việc tại nhà khi thiên tai xảy ra. Tuy nhiên, các quy định về an toàn lao động và trách nhiệm của doanh nghiệp đối với người lao động trong những tình huống khẩn cấp có thể là căn cứ để thỏa thuận về việc làm việc từ xa.
- Điều 99 Bộ luật Lao động 2019: Quy định về việc trả lương ngừng việc trong trường hợp người lao động không thể làm việc do thiên tai, sự cố khách quan.
- Điều 137 Bộ luật Lao động 2019: Quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc đảm bảo an toàn lao động và sức khỏe cho người lao động trong các trường hợp khẩn cấp.
- Nghị định 145/2020/NĐ-CP: Quy định chi tiết về việc thực hiện các chính sách bảo vệ người lao động trong trường hợp thiên tai và các sự cố khách quan khác.
Những quy định này là cơ sở pháp lý để người lao động và doanh nghiệp có thể thương lượng về việc làm việc tại nhà hoặc các giải pháp thay thế trong tình huống thiên tai.
Liên kết nội bộ: Luật PVL Group – Lao động
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật – Bạn đọc
