Khi nào thì hành vi tấn công mạng không bị coi là tội phạm? Tìm hiểu chi tiết các quy định pháp luật và các trường hợp miễn trách nhiệm cùng Luật PVL Group.
1. Khi nào thì hành vi tấn công mạng không bị coi là tội phạm?
Hành vi tấn công mạng thường được hiểu là các hoạt động xâm nhập, phá hoại, chiếm đoạt, thay đổi hoặc gây gián đoạn hoạt động của các hệ thống mạng, máy tính, thiết bị điện tử mà không được phép. Đây là một trong những hành vi bị nghiêm cấm và có thể bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, không phải mọi hành vi liên quan đến tấn công mạng đều bị coi là tội phạm. Theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), một số trường hợp cụ thể được quy định không bị coi là tội phạm, bao gồm:
- Hành vi không gây hậu quả nghiêm trọng và không có mục đích chiếm đoạt hoặc phá hoại:
- Hành vi tấn công mạng không bị coi là tội phạm nếu không gây ra thiệt hại đáng kể về tài sản, không ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống thông tin và không có mục đích xấu như chiếm đoạt tài sản, thông tin hay phá hoại.
- Hành vi được thực hiện do lỗi vô ý, không cố ý tấn công hệ thống:
- Trường hợp người thực hiện hành vi không cố ý tấn công mà do vô ý thực hiện như lỡ thao tác sai, cài đặt sai phần mềm gây ra sự cố kỹ thuật nhưng không có động cơ chiếm đoạt hoặc phá hoại, hành vi này có thể không bị xử lý hình sự.
- Người thực hiện hành vi chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự:
- Theo quy định, người dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng. Nếu người thực hiện hành vi tấn công mạng dưới độ tuổi này và không gây ra thiệt hại lớn, có thể không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Hành vi được thực hiện trong phạm vi kiểm thử bảo mật, có sự cho phép của chủ hệ thống:
- Các chuyên gia an ninh mạng thường thực hiện kiểm thử xâm nhập (penetration testing) hoặc các hoạt động tìm kiếm lỗ hổng bảo mật theo yêu cầu của tổ chức để nâng cao an ninh hệ thống. Những hành vi này không bị coi là tội phạm vì được thực hiện có sự đồng ý và với mục đích cải thiện bảo mật.
- Hành vi xảy ra do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn cảnh đặc biệt:
- Nếu hành vi xảy ra trong tình huống bất khả kháng như bị buộc phải thực hiện dưới áp lực đe dọa tính mạng, hành vi đó có thể không bị xử lý hình sự.
2. Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình xác định một hành vi tấn công mạng có bị coi là tội phạm hay không, các cơ quan chức năng và các bên liên quan gặp phải nhiều vướng mắc thực tế:
- Khó khăn trong phân biệt hành vi cố ý và vô ý: Việc xác định động cơ và ý định của người thực hiện hành vi tấn công mạng không phải lúc nào cũng rõ ràng, đặc biệt là khi người vi phạm không thừa nhận hành vi có chủ ý.
- Phạm vi cho phép trong các hoạt động kiểm thử bảo mật: Các hoạt động kiểm thử xâm nhập có thể gây ra hiểu lầm hoặc tranh cãi nếu không có hợp đồng rõ ràng và phạm vi kiểm thử không được xác định rõ ràng, dẫn đến xung đột pháp lý.
- Thiếu quy định chi tiết về các trường hợp đặc thù: Hiện nay, quy định pháp luật chưa đầy đủ và chi tiết về các trường hợp miễn trách nhiệm hình sự đối với hành vi tấn công mạng, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong việc xử lý.
- Khó khăn trong việc thu thập và đánh giá chứng cứ kỹ thuật số: Các chứng cứ liên quan đến hành vi tấn công mạng thường là dữ liệu kỹ thuật số, dễ bị thay đổi hoặc xóa bỏ, gây khó khăn cho việc điều tra và đánh giá.
3. Những lưu ý cần thiết
- Xác định rõ mục đích và phạm vi khi thực hiện các hoạt động kiểm thử bảo mật: Các chuyên gia an ninh mạng và doanh nghiệp cần thỏa thuận rõ ràng về mục đích, phạm vi và các biện pháp an toàn khi thực hiện kiểm thử xâm nhập để tránh rủi ro pháp lý.
- Báo cáo kịp thời và rõ ràng khi phát hiện sự cố an ninh: Khi phát hiện sự cố an ninh, cần báo cáo cho cơ quan chức năng hoặc đơn vị quản lý để được hỗ trợ kịp thời và tránh bị truy cứu trách nhiệm nếu hành vi không cố ý.
- Tham khảo ý kiến pháp lý từ các chuyên gia: Đối với các trường hợp phức tạp, việc tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia pháp lý như Luật PVL Group sẽ giúp xác định rõ quyền lợi, trách nhiệm và hướng giải quyết phù hợp.
- Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật: Các tổ chức, cá nhân khi tham gia vào các hoạt động liên quan đến bảo mật hệ thống cần tuân thủ các quy định pháp luật về an ninh mạng để tránh vi phạm và bị xử lý.
4. Ví dụ minh họa
Một ví dụ minh họa là trường hợp một kỹ sư phần mềm trong quá trình kiểm thử bảo mật cho một ngân hàng đã vô ý gây gián đoạn hoạt động của hệ thống ATM trong vài phút. Do hành vi này xảy ra trong phạm vi kiểm thử bảo mật và không có mục đích xấu, ngân hàng và cơ quan chức năng xác định không có căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự. Luật PVL Group đã hỗ trợ kỹ sư này trong việc giải trình, làm rõ sự cố và hướng dẫn các biện pháp khắc phục, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của kỹ sư.
5. Căn cứ pháp luật
Các quy định pháp luật liên quan đến việc xác định hành vi tấn công mạng có bị coi là tội phạm hay không bao gồm:
- Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Quy định về các tội xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc thiết bị điện tử của người khác, và các tình tiết miễn trách nhiệm hình sự.
- Luật An ninh mạng 2018: Quy định về bảo vệ an ninh mạng, các biện pháp phòng ngừa và xử lý các hành vi vi phạm an ninh mạng.
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP: Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin và an ninh mạng.
6. Kết luận khi nào thì hành vi tấn công mạng không bị coi là tội phạm?
Không phải mọi hành vi tấn công mạng đều bị coi là tội phạm, đặc biệt khi hành vi không gây hậu quả nghiêm trọng, được thực hiện vô ý hoặc trong phạm vi kiểm thử bảo mật có sự cho phép. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật và tuân thủ nghiêm túc sẽ giúp cá nhân và tổ chức phòng ngừa các rủi ro pháp lý. Luật PVL Group cam kết đồng hành cùng bạn trong việc tư vấn pháp lý, bảo vệ quyền lợi và xử lý các vấn đề liên quan đến an ninh mạng.
Liên kết nội bộ: Hành vi tấn công mạng không bị coi là tội phạm
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật
