Khi nào tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là di sản thừa kế? Tìm hiểu quy định pháp lý về quyền sở hữu tài sản trong doanh nghiệp nhà nước cùng Luật PVL Group.
1) Khi nào tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là di sản thừa kế?
Khi nào tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là di sản thừa kế? Đây là một câu hỏi quan trọng trong việc hiểu bản chất của tài sản công và quyền sở hữu của Nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước. Theo quy định pháp luật Việt Nam, doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp mà Nhà nước nắm quyền sở hữu và kiểm soát, và tài sản của doanh nghiệp nhà nước là tài sản công, được sử dụng nhằm phục vụ lợi ích công cộng và các mục tiêu kinh tế – xã hội. Chính vì vậy, phần lớn tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là tài sản cá nhân và không thể được thừa kế như di sản thông thường.
Bản chất tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và quyền sở hữu của Nhà nước
Doanh nghiệp nhà nước thường bao gồm các công ty hoặc tổ chức kinh tế mà Nhà nước nắm giữ toàn bộ vốn hoặc kiểm soát phần lớn vốn điều lệ. Trong những doanh nghiệp này, tài sản bao gồm vốn Nhà nước cấp và các nguồn tài sản phát sinh từ hoạt động kinh doanh đều thuộc quyền sở hữu của Nhà nước. Theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017, tài sản công của doanh nghiệp nhà nước được sử dụng vào mục tiêu phục vụ cộng đồng và lợi ích chung.
Do đó, tài sản công trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là tài sản cá nhân của bất kỳ ai, kể cả thành viên ban quản trị, cổ đông hoặc người lao động. Khi một thành viên trong doanh nghiệp nhà nước qua đời, phần tài sản thuộc quyền sở hữu Nhà nước vẫn không thay đổi và không được chuyển giao dưới dạng di sản thừa kế. Chỉ trong trường hợp doanh nghiệp nhà nước có vốn hỗn hợp và thành viên đó có vốn góp tư nhân, phần tài sản cá nhân của họ mới được coi là di sản thừa kế.
Các trường hợp tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là di sản thừa kế
Tài sản trong doanh nghiệp nhà nước sẽ không được coi là di sản thừa kế trong các trường hợp sau:
- Tài sản thuộc sở hữu Nhà nước trong doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước: Trong doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ toàn bộ vốn, tài sản này thuộc quyền sở hữu Nhà nước và không phải tài sản cá nhân. Do đó, khi một thành viên quản lý hoặc lãnh đạo qua đời, tài sản này không thể được thừa kế.
- Phần vốn Nhà nước trong doanh nghiệp có vốn hỗn hợp: Trong doanh nghiệp có vốn hỗn hợp, Nhà nước chỉ sở hữu một phần vốn trong doanh nghiệp, còn lại là vốn của các cổ đông tư nhân. Phần tài sản thuộc về Nhà nước trong doanh nghiệp này cũng không thể được coi là tài sản thừa kế khi một thành viên hoặc cổ đông qua đời.
- Tài sản sử dụng vào mục đích công cộng: Bất kỳ tài sản nào của doanh nghiệp nhà nước được sử dụng vào mục đích công cộng, như hạ tầng giao thông, công trình công cộng, hoặc các tài sản phục vụ lợi ích cộng đồng, đều không thể được chuyển thành tài sản cá nhân và do đó không thể trở thành di sản thừa kế.
Như vậy, phần tài sản trong doanh nghiệp nhà nước mà Nhà nước sở hữu không thể coi là di sản thừa kế. Quy định này giúp bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và đảm bảo rằng tài sản công chỉ được sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế – xã hội.
2) Ví dụ minh họa
Hãy xem xét một ví dụ cụ thể để hiểu rõ hơn:
Ông H là Tổng Giám đốc của một công ty nhà nước 100% vốn Nhà nước, hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và quản lý hạ tầng giao thông. Khi ông H qua đời, các tài sản mà công ty quản lý như cầu đường, cơ sở hạ tầng và các nguồn vốn Nhà nước cấp cho công ty không được coi là di sản thừa kế và không thuộc quyền sở hữu cá nhân của ông H. Tài sản này vẫn là tài sản công, thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và sẽ tiếp tục được quản lý bởi người kế nhiệm trong công ty.
Trong trường hợp này, gia đình ông H không có quyền thừa kế phần tài sản công này, vì đó là tài sản thuộc quyền sở hữu Nhà nước và chỉ phục vụ cho mục tiêu công cộng và phát triển kinh tế – xã hội. Chỉ trong trường hợp ông H có phần vốn tư nhân trong một doanh nghiệp có vốn hỗn hợp, phần vốn tư nhân này mới được coi là di sản thừa kế.
3) Những vướng mắc thực tế
Trong thực tế, việc xác định phần tài sản nào trong doanh nghiệp nhà nước được coi là di sản thừa kế thường gặp một số vướng mắc:
- Nhầm lẫn giữa tài sản công và tài sản cá nhân: Nhiều người thừa kế có thể không hiểu rõ sự khác biệt giữa tài sản công và tài sản cá nhân, dẫn đến các tranh chấp về quyền sở hữu và kỳ vọng không hợp lý về phần tài sản trong doanh nghiệp nhà nước.
- Thiếu thông tin rõ ràng về phần vốn góp cá nhân: Trong doanh nghiệp nhà nước có vốn hỗn hợp, việc xác định phần vốn tư nhân có thể gặp khó khăn, đặc biệt khi không có hồ sơ rõ ràng về vốn góp cá nhân hoặc khi các cổ đông không phân định rõ quyền lợi tài sản cá nhân và tài sản công.
- Tranh chấp giữa các thừa kế: Khi một người thừa kế cho rằng mình có quyền sở hữu tài sản trong doanh nghiệp nhà nước, có thể xảy ra tranh chấp với các thành viên khác trong gia đình hoặc với doanh nghiệp. Điều này thường phát sinh khi người thừa kế không có kiến thức đầy đủ về quy định pháp luật.
4) Những lưu ý cần thiết
- Hiểu rõ về quyền sở hữu tài sản công: Người tham gia vào doanh nghiệp nhà nước cần hiểu rõ rằng tài sản công thuộc quyền sở hữu Nhà nước và không thể trở thành di sản thừa kế cá nhân. Điều này giúp tránh những hiểu lầm và tranh chấp không cần thiết sau khi một thành viên trong doanh nghiệp qua đời.
- Phân định rõ tài sản công và tài sản tư nhân: Đối với các doanh nghiệp nhà nước có vốn hỗn hợp, việc phân định rõ phần vốn góp cá nhân và phần tài sản công là rất quan trọng. Các cổ đông tư nhân nên có kế hoạch tài chính và thừa kế rõ ràng để đảm bảo quyền lợi của người thừa kế được thực hiện đúng pháp luật.
- Tìm hiểu quy định pháp luật về thừa kế tài sản trong doanh nghiệp nhà nước: Người thừa kế nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia hoặc luật sư để hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong trường hợp có phần vốn góp tư nhân trong doanh nghiệp nhà nước có vốn hỗn hợp.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc xác định tài sản trong doanh nghiệp nhà nước không được coi là di sản thừa kế bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 – Quy định quyền sở hữu tài sản, quyền thừa kế và phân chia di sản.
- Luật Doanh nghiệp 2020 – Quy định về cấu trúc sở hữu và quản lý tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn hỗn hợp.
- Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017 – Điều chỉnh quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản trong doanh nghiệp nhà nước và các quy định về quản lý tài sản công.
Đối với các trường hợp cụ thể và cần tư vấn chi tiết hơn về quyền thừa kế tài sản trong doanh nghiệp nhà nước, quý khách có thể liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ chuyên sâu. Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin tại Báo Pháp Luật Việt Nam.
Bài viết này được hỗ trợ bởi Luật PVL Group
