Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo thỏa thuận?

Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo thỏa thuận?

Tài sản thừa kế có thể được chia theo thỏa thuận khi các bên thừa kế, mặc dù đang có mâu thuẫn hoặc tranh chấp, đồng ý đi đến một thỏa thuận chung về việc phân chia tài sản mà không cần can thiệp của tòa án. Theo Bộ luật Dân sự Việt Nam, thỏa thuận là cách giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế được khuyến khích nhằm giảm thiểu chi phí và thời gian cho các bên, đồng thời tránh mâu thuẫn kéo dài.

Điều kiện để chia tài sản thừa kế theo thỏa thuận trong trường hợp có tranh chấp bao gồm:

1. Các bên có năng lực pháp lý đầy đủ: Tất cả những người thừa kế cần có đủ năng lực hành vi dân sự để tham gia vào quá trình thỏa thuận. Đối với người thừa kế chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự, cần có người đại diện theo pháp luật.
2. Tài sản được xác định rõ ràng: Tài sản thừa kế phải được xác định rõ ràng về loại tài sản, giá trị và quyền sở hữu để đảm bảo rằng mọi người đều hiểu rõ phần mình nhận được.
3. Đạt được sự đồng thuận giữa các bên: Khi tất cả các bên thừa kế đồng ý về phương thức phân chia tài sản, họ có thể lập văn bản thỏa thuận, trong đó ghi rõ cách phân chia tài sản cũng như các điều khoản chi tiết. Văn bản này phải được các bên ký kết và có thể được công chứng để bảo đảm tính pháp lý.
4. Tôn trọng quyền lợi của các thừa kế bắt buộc: Đối với những người thừa kế bắt buộc như con chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, hoặc người già yếu, thỏa thuận phân chia tài sản phải đảm bảo quyền lợi của họ. Nếu thỏa thuận không đảm bảo quyền lợi của các thừa kế bắt buộc, tòa án có thể yêu cầu phân chia lại tài sản theo quy định pháp luật.

Ví dụ minh họa

Gia đình ông M có tài sản thừa kế bao gồm một căn nhà và một khoản tiết kiệm. Ông M qua đời mà không để lại di chúc, và các thừa kế của ông bao gồm vợ ông là bà K, cùng hai người con là anh T và chị H. Ban đầu, anh T và chị H có tranh chấp về việc ai sẽ được thừa hưởng căn nhà, nhưng sau khi thương lượng, họ đồng ý rằng bà K sẽ nhận căn nhà, còn anh T và chị H sẽ chia đều khoản tiền tiết kiệm.

Các bên lập một văn bản thỏa thuận phân chia tài sản, có chữ ký của cả ba người và đem công chứng tại phòng công chứng để bảo đảm tính pháp lý. Trường hợp này cho thấy rằng dù có mâu thuẫn ban đầu, các bên đã có thể tự thỏa thuận và tránh việc đưa tranh chấp ra tòa.

Những vướng mắc thực tế

Việc tự thỏa thuận phân chia tài sản thừa kế trong trường hợp có tranh chấp có thể gặp một số vướng mắc như sau:

1. Khó đạt được sự đồng thuận do mâu thuẫn lợi ích cá nhân:
   Khi các bên không thể tự giải quyết do có sự khác biệt lớn về ý kiến và lợi ích cá nhân, việc đạt được sự đồng thuận là rất khó khăn, và tòa án có thể cần phải can thiệp.
2. Mâu thuẫn về giá trị và cách thức phân chia tài sản:
   Trong nhiều trường hợp, tài sản như nhà đất có giá trị cao và khó chia đều, hoặc không thể phân chia vật chất, các bên dễ xảy ra mâu thuẫn về việc phân chia.
3. Khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của các thừa kế bắt buộc:
   Khi có các thừa kế bắt buộc, việc bảo đảm quyền lợi của họ có thể gặp khó khăn, đặc biệt khi một số bên muốn thỏa thuận theo cách không công bằng. Điều này có thể khiến việc thỏa thuận gặp phải các trở ngại pháp lý và buộc phải đưa ra tòa án để giải quyết.
4. Phức tạp khi tài sản nằm ở nhiều địa điểm hoặc có yếu tố nước ngoài:
   Khi tài sản thừa kế có yếu tố nước ngoài hoặc thuộc sở hữu tại nhiều địa điểm khác nhau, việc xác định giá trị và quyền lợi của từng bên có thể phức tạp và yêu cầu thủ tục pháp lý phức tạp, làm cho việc đạt được thỏa thuận trở nên khó khăn hơn.

Những lưu ý cần thiết

Khi tham gia vào quá trình thỏa thuận phân chia tài sản thừa kế đang có tranh chấp, các bên cần lưu ý các điểm sau để bảo đảm quyền lợi của mình và tránh mâu thuẫn kéo dài:

1. Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ và tài liệu pháp lý cần thiết:
   Để đạt được thỏa thuận, người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ như giấy khai sinh, giấy chứng tử của người để lại di sản, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, và các giấy tờ khác liên quan. Điều này sẽ giúp quá trình thỏa thuận diễn ra nhanh chóng và thuận lợi hơn.
2. Tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý:
   Trong trường hợp có tranh chấp, việc tham khảo ý kiến của luật sư sẽ giúp các bên hiểu rõ quy định pháp luật và đưa ra phương án thỏa thuận hợp lý, đảm bảo tính pháp lý và công bằng trong phân chia tài sản.
3. Lập văn bản thỏa thuận và công chứng nếu cần:
   Để tránh rủi ro pháp lý, các bên nên lập văn bản thỏa thuận rõ ràng, trong đó ghi nhận chi tiết cách thức phân chia tài sản và chữ ký của tất cả những người thừa kế. Việc công chứng văn bản thỏa thuận cũng giúp bảo đảm tính pháp lý và tránh các tranh chấp phát sinh sau này.
4. Tôn trọng quyền lợi của các thừa kế bắt buộc:
   Khi có thừa kế bắt buộc như con chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự, các bên cần tuân thủ quy định pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho những người này. Thỏa thuận phải hợp pháp và công bằng, tránh việc gây tổn thất quyền lợi của các thành viên yếu thế.

Căn cứ pháp lý

Quy định pháp lý về quyền thừa kế và thỏa thuận phân chia tài sản thừa kế đang có tranh chấp được điều chỉnh bởi các văn bản sau:

• Bộ luật Dân sự 2015, quy định chi tiết về quyền thừa kế và cách thức phân chia tài sản theo thỏa thuận giữa các bên.
• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định về quyền lợi của vợ chồng và các thừa kế bắt buộc trong phân chia tài sản thừa kế.
• Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, quy định về thủ tục và thẩm quyền của tòa án trong giải quyết các tranh chấp tài sản thừa kế, bao gồm cả việc công nhận thỏa thuận phân chia tài sản của các bên.

Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý hoặc được tư vấn cụ thể, bạn có thể tham khảo thêm tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group. Luật PVL Group luôn sẵn sàng cung cấp hỗ trợ pháp lý, đảm bảo quyền lợi của các bên trong việc thỏa thuận và phân chia tài sản thừa kế.