Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận? Tìm hiểu các quy định và điều kiện áp dụng trong bài viết.
Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận?
Khi một người qua đời và để lại tài sản thừa kế, các người thừa kế có thể tự thỏa thuận về việc phân chia tài sản để đảm bảo quyền lợi của mỗi người. Tuy nhiên, trong trường hợp có tranh chấp, nếu các bên không thể đạt được thỏa thuận chung, pháp luật sẽ đóng vai trò quyết định việc phân chia tài sản. Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận?
1. Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận?
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, tài sản thừa kế đang có tranh chấp sẽ được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận trong các trường hợp sau đây:
- Các bên không thể đạt được thỏa thuận chung: Trường hợp này xảy ra khi các người thừa kế có ý kiến khác nhau và không thể tự giải quyết tranh chấp một cách hòa giải. Việc chia tài sản theo pháp luật sẽ đảm bảo quyền lợi của từng người thừa kế dựa trên các nguyên tắc công bằng và thứ tự thừa kế mà pháp luật quy định.
- Không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp: Khi người để lại tài sản không để lại di chúc, hoặc di chúc không đáp ứng các điều kiện hợp pháp (không có chữ ký, không tuân thủ quy định về hình thức), tài sản sẽ được chia theo pháp luật. Điều này áp dụng cho cả trường hợp các bên đã cố gắng đạt được thỏa thuận nhưng không thành công.
- Có di chúc nhưng nội dung di chúc không rõ ràng hoặc mâu thuẫn: Trường hợp di chúc để lại nhưng không đủ rõ ràng hoặc có sự mâu thuẫn giữa các phần trong di chúc, pháp luật sẽ yêu cầu chia tài sản theo thừa kế pháp luật để tránh xung đột. Điều này đảm bảo tính minh bạch và công bằng khi chia tài sản.
- Có thừa kế thuộc diện bắt buộc nhưng không được hưởng theo di chúc hoặc thỏa thuận: Pháp luật quy định rằng một số người thừa kế (như cha mẹ già, con dưới vị thành niên) có quyền hưởng phần di sản nhất định ngay cả khi không được chỉ định trong di chúc. Nếu thỏa thuận của các bên không đảm bảo quyền lợi của các đối tượng này, tòa án có thể ra quyết định chia tài sản theo pháp luật.
- Một trong các bên yêu cầu tòa án can thiệp: Nếu có người thừa kế yêu cầu tòa án giải quyết, việc chia tài sản thừa kế sẽ được thực hiện theo pháp luật. Tòa án sẽ xem xét các quy định về hàng thừa kế, quyền và nghĩa vụ của từng người thừa kế để phân chia tài sản một cách hợp lý và hợp pháp.
Như vậy, tài sản thừa kế có thể được chia theo pháp luật trong các trường hợp mà các bên không đạt được thỏa thuận hoặc khi di chúc không hợp pháp. Pháp luật thừa kế Việt Nam đảm bảo rằng quá trình phân chia tài sản diễn ra công bằng và phù hợp với quyền lợi của từng người thừa kế.
2. Ví dụ minh họa
Giả sử ông T qua đời mà không để lại di chúc, để lại một ngôi nhà và một mảnh đất là tài sản chung của ông và vợ là bà L. Ông T có ba người con là A, B và C. Theo quy định, ngôi nhà và mảnh đất sẽ được chia đều cho bà L, A, B và C.
Trong quá trình phân chia, A và B đồng ý để bà L sở hữu toàn bộ ngôi nhà nhưng C không đồng ý và yêu cầu chia đều. Các bên không thể đạt được thỏa thuận chung và quyết định yêu cầu tòa án phân chia tài sản. Theo quy định của pháp luật, tài sản này sẽ được chia đều cho bà L, A, B, và C. Tòa án sẽ ra quyết định phân chia theo pháp luật để đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên, do thỏa thuận không đạt được.
3. Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế và phân chia theo pháp luật, các bên thường gặp phải một số vướng mắc như:
- Xác định chính xác tài sản chung và riêng của người để lại tài sản: Nếu tài sản là tài sản chung của hai vợ chồng, việc xác định phần sở hữu của từng người để phân chia thừa kế là rất quan trọng. Tuy nhiên, điều này có thể gặp khó khăn khi không có đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu.
- Tranh chấp về công sức đóng góp: Nhiều trường hợp, các bên thừa kế yêu cầu được hưởng phần tài sản lớn hơn do cho rằng mình có đóng góp nhiều hơn vào việc duy trì hoặc phát triển tài sản. Việc xác định mức độ đóng góp và giá trị của nó không dễ dàng và thường gây mâu thuẫn.
- Tranh chấp giữa các hàng thừa kế: Trong trường hợp có các thừa kế thuộc các hàng khác nhau (ví dụ: con cái và cha mẹ của người đã mất), tranh chấp có thể phức tạp khi các bên không đồng ý với nhau về phần chia tài sản.
- Thời gian giải quyết kéo dài và chi phí phát sinh: Khi các bên không đạt được thỏa thuận và đưa tranh chấp ra tòa, thời gian giải quyết thường kéo dài, đồng thời chi phí pháp lý và chi phí tố tụng tăng lên, ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên.
4. Những lưu ý cần thiết
Để quá trình phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật diễn ra suôn sẻ và đúng quy định, các bên thừa kế cần lưu ý:
- Nỗ lực hòa giải trước khi đưa tranh chấp ra tòa: Các bên nên cố gắng hòa giải và đạt được thỏa thuận trước khi đưa tranh chấp ra tòa, vì hòa giải giúp tiết kiệm thời gian, giảm chi phí pháp lý và giữ gìn quan hệ gia đình.
- Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ và tài liệu pháp lý: Các bên cần chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến tài sản thừa kế như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy tờ sở hữu tài sản, để làm căn cứ phân chia hợp pháp.
- Hiểu rõ quy định pháp luật về thứ tự hàng thừa kế: Người thừa kế cần nắm rõ thứ tự hàng thừa kế để hiểu rõ quyền lợi của mình và tránh các yêu cầu không hợp lý khi tranh chấp.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý: Khi có tranh chấp phức tạp, các bên nên tìm đến các chuyên gia pháp lý hoặc luật sư để được tư vấn và hỗ trợ giải quyết, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.
5. Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc chia tài sản thừa kế theo pháp luật bao gồm:
- Điều 650 và Điều 660 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về chia thừa kế theo pháp luật khi không có di chúc hoặc thỏa thuận.
- Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về hàng thừa kế và thứ tự thừa kế theo pháp luật.
- Nghị quyết 01/2013/NĐ-CP về hòa giải cơ sở: Quy định về hòa giải khi có tranh chấp thừa kế.
Khi các bên không đạt được thỏa thuận chung về việc chia tài sản thừa kế, việc chia tài sản theo pháp luật là giải pháp công bằng và hợp pháp để bảo vệ quyền lợi của từng người thừa kế. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin về các trường hợp và quy định liên quan đến việc chia tài sản thừa kế theo pháp luật. Để biết thêm thông tin và nhận được sự hỗ trợ tư vấn, vui lòng liên hệ Luật PVL Group.
Tư vấn pháp luật thừa kế – Luật PVL Group – Đọc thêm về Tranh chấp tài sản thừa kế và các quy định pháp lý liên quan.
