Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo di chúc? Tìm hiểu khi nào tài sản thừa kế có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì di chúc, ví dụ thực tế, lưu ý quan trọng, và căn cứ pháp lý.
1) Khi nào tài sản thừa kế đang có tranh chấp được chia theo pháp luật thay vì theo di chúc?
Theo Bộ luật Dân sự 2015 của Việt Nam, tài sản thừa kế thông thường sẽ được chia theo di chúc nếu người để lại tài sản đã có bản di chúc hợp pháp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể, tài sản thừa kế có tranh chấp có thể sẽ được chia theo pháp luật thay vì dựa trên nội dung của di chúc. Các trường hợp phổ biến bao gồm:
- Di chúc không hợp pháp hoặc có hiệu lực pháp lý không đủ: Nếu di chúc được lập không tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật, chẳng hạn không có công chứng hay không rõ ràng, không đáp ứng điều kiện về năng lực lập di chúc hoặc nội dung vi phạm pháp luật, thì tòa án sẽ xác định di chúc không hợp pháp. Khi đó, việc phân chia tài sản sẽ thực hiện theo pháp luật thay vì theo di chúc.
- Di chúc bị khởi kiện vì lý do nội dung bất công hoặc bất hợp lý: Các người thừa kế có quyền khởi kiện nếu cảm thấy nội dung di chúc có sự bất công, chẳng hạn ưu tiên một người thừa kế mà không đưa ra lý do chính đáng. Trong trường hợp này, tòa án có thể xét đến việc chia tài sản theo pháp luật.
- Di chúc không bao gồm đầy đủ các tài sản: Nếu di chúc chỉ liệt kê một số tài sản mà không bao gồm toàn bộ tài sản của người để lại, thì phần tài sản không được liệt kê sẽ được chia theo pháp luật.
- Người thừa kế không đủ điều kiện nhận di sản: Theo quy định của pháp luật, nếu một người thừa kế không có quyền thừa kế do phạm tội với người để lại di sản, hoặc có hành vi xâm phạm đến quyền lợi của người để lại di sản, thì phần của người này sẽ bị loại khỏi di sản thừa kế.
Những quy định trên nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên thừa kế và đảm bảo công bằng trong quá trình phân chia di sản.
2. Ví Dụ Minh Họa
Giả sử ông A để lại một bản di chúc cho người con cả là B, trong đó ông muốn để toàn bộ tài sản gồm ngôi nhà và đất đai cho B. Tuy nhiên, hai người con còn lại là C và D không đồng ý với nội dung này vì cho rằng di chúc thiếu công bằng và không hợp lý, đặc biệt khi cả ba người con đều cùng chăm sóc ông A trong những năm cuối đời. C và D sau đó khởi kiện để yêu cầu chia tài sản theo pháp luật. Tòa án sau khi xem xét di chúc, hoàn cảnh và quyền lợi của các người thừa kế có thể quyết định chia tài sản theo pháp luật, chia đều cho ba người con.
3. Những Vướng Mắc Thực Tế
- Khó khăn trong xác định tính hợp pháp của di chúc: Trong nhiều trường hợp, các yếu tố về tính hợp pháp của di chúc có thể gây khó khăn cho tòa án khi xem xét. Điều này đặc biệt xảy ra nếu di chúc không rõ ràng hoặc có yếu tố bị tác động từ bên thứ ba.
- Mâu thuẫn trong gia đình: Tranh chấp tài sản thừa kế thường gây xung đột giữa các thành viên gia đình. Các bên liên quan có thể không sẵn lòng thỏa thuận hoặc hòa giải, điều này dẫn đến quá trình kiện tụng kéo dài và phức tạp.
- Chi phí và thời gian giải quyết tranh chấp: Quá trình giải quyết tranh chấp qua tòa án có thể tốn kém và kéo dài, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của các bên liên quan. Đặc biệt, nếu tài sản bao gồm nhiều loại hoặc nằm ở nhiều địa điểm khác nhau, chi phí sẽ tăng cao.
4. Những Lưu Ý Cần Thiết
- Xác minh tính hợp pháp của di chúc trước khi khởi kiện: Trước khi yêu cầu chia tài sản theo pháp luật, các bên liên quan nên xác minh tính hợp pháp của di chúc. Nếu di chúc không hợp pháp hoặc không đầy đủ, họ có quyền yêu cầu phân chia tài sản theo quy định pháp luật.
- Cố gắng hòa giải trước khi đưa ra tòa: Các bên nên nỗ lực hòa giải và thỏa thuận nội bộ trước khi đưa tranh chấp ra tòa. Hòa giải sẽ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cũng như giữ gìn mối quan hệ gia đình.
- Tìm kiếm hỗ trợ từ luật sư: Tranh chấp thừa kế thường phức tạp và yêu cầu các kiến thức pháp lý chuyên sâu. Việc tham khảo ý kiến từ luật sư sẽ giúp người thừa kế hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời tăng cường khả năng thành công khi yêu cầu chia tài sản.
5. Căn Cứ Pháp Lý
- Bộ luật Dân sự 2015: Các quy định về quyền thừa kế, các trường hợp phân chia tài sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.
- Luật Công chứng 2014: Quy định về thủ tục công chứng di chúc để bảo đảm tính pháp lý của di chúc.
- Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015: Quy định về quyền khởi kiện, thủ tục xét xử và thi hành án đối với các tranh chấp tài sản thừa kế.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tư vấn chi tiết hơn về quy định pháp luật và quy trình giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế, vui lòng tham khảo thêm tại Luật PVL Group hoặc Báo Pháp Luật.
