Khi nào tài sản chung của vợ chồng phải được phân chia thông qua tòa án?

Khi nào tài sản chung của vợ chồng phải được phân chia thông qua tòa án? Các quy định và điều kiện pháp lý cần biết về quá trình này.

Khi nào tài sản chung của vợ chồng phải được phân chia thông qua tòa án?

Phân chia tài sản chung của vợ chồng thông qua tòa án thường diễn ra trong các trường hợp mà hai bên không thể tự thỏa thuận hoặc khi có sự mâu thuẫn về quyền lợi và trách nhiệm tài sản. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng được hình thành trong thời kỳ hôn nhân và thuộc sở hữu chung của cả hai bên, trừ khi có thỏa thuận khác. Khi một trong các bên yêu cầu hoặc có tranh chấp về tài sản chung, việc phân chia tài sản sẽ phải thông qua tòa án để đảm bảo tính pháp lý và bảo vệ quyền lợi của cả hai.

1. Khi vợ chồng ly hôn và không đạt được thỏa thuận về phân chia tài sản
   Một trong những trường hợp phổ biến nhất yêu cầu phân chia tài sản thông qua tòa án là khi vợ chồng ly hôn nhưng không đạt được sự thỏa thuận về tài sản chung. Tòa án sẽ căn cứ vào quy định pháp luật và đóng góp của mỗi bên để phân chia tài sản một cách công bằng. Trong trường hợp này, tài sản chung sẽ được xem xét và đánh giá bởi tòa án, từ đó đưa ra quyết định phân chia tài sản sao cho đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên.
2. Khi một bên yêu cầu phân chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân
   Trong một số trường hợp, dù vợ chồng vẫn đang trong thời kỳ hôn nhân, một bên có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung. Điều này có thể xảy ra khi hai bên có quan điểm khác nhau về việc sử dụng tài sản hoặc khi có mâu thuẫn lớn về tài chính. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình, nếu một bên có lý do hợp lý, họ có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản ngay cả khi chưa ly hôn. Lý do này có thể là một bên lạm dụng tài sản chung hoặc có hành vi gây nguy hại đến quyền lợi của bên kia.
3. Khi một bên qua đời và có tranh chấp thừa kế với người thừa kế khác
   Trong trường hợp một trong hai người qua đời, tài sản chung có thể trở thành đối tượng phân chia thừa kế. Nếu người còn sống và người thừa kế khác không thể thỏa thuận được về phân chia tài sản, tòa án sẽ can thiệp để giải quyết tranh chấp. Tòa án sẽ xác định phần tài sản thuộc về người còn sống và phần tài sản thuộc về thừa kế của người đã mất. Đây là cách đảm bảo rằng tài sản chung được phân chia một cách hợp pháp và công bằng cho tất cả các bên liên quan.
4. Khi cần giải quyết nghĩa vụ tài chính chung
   Một số trường hợp tài sản chung phải được phân chia qua tòa án khi vợ chồng có nghĩa vụ tài chính chung, chẳng hạn như các khoản nợ lớn hoặc trách nhiệm tài chính đối với người thứ ba. Khi đó, các chủ nợ hoặc người liên quan có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung để đảm bảo nghĩa vụ tài chính được thanh toán. Tòa án sẽ phân chia tài sản dựa trên quy định pháp luật, từ đó xác định phần tài sản phải dùng để thanh toán nợ và phần tài sản còn lại thuộc về vợ hoặc chồng.
5. Khi có yêu cầu của cơ quan chức năng về tính hợp pháp của tài sản chung
   Trong một số trường hợp đặc biệt, khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng (ví dụ cơ quan thuế hoặc thanh tra tài chính) về việc xác minh tính hợp pháp của tài sản chung, tòa án có thể phân chia tài sản chung để đảm bảo rằng tài sản được quản lý và sử dụng hợp pháp. Đây là trường hợp ít gặp nhưng vẫn có thể xảy ra trong những tình huống phức tạp về tài chính hoặc tài sản của cặp vợ chồng.

Ví dụ minh họa

Ví dụ, ông A và bà B kết hôn được 15 năm và có khối tài sản chung gồm một căn nhà trị giá 5 tỷ đồng và một khoản tiền tiết kiệm chung là 1 tỷ đồng. Do mâu thuẫn tài chính kéo dài, ông A quyết định đệ đơn ly hôn và yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung. Tuy nhiên, ông A và bà B không thể tự thỏa thuận về phần tài sản mỗi người được hưởng. Trong tình huống này, tòa án sẽ can thiệp để xác định và phân chia tài sản chung của họ.

Dựa trên các quy định pháp luật, tòa án có thể quyết định mỗi người sẽ được chia đều một nửa tài sản chung, tức là ông A và bà B đều nhận 2,5 tỷ đồng từ giá trị căn nhà và 500 triệu đồng từ tiền tiết kiệm chung. Quyết định này giúp đảm bảo rằng cả hai bên đều nhận được phần tài sản công bằng và hợp pháp theo quy định.

Những vướng mắc thực tế

Trong quá trình phân chia tài sản chung thông qua tòa án, có nhiều vướng mắc thực tế thường gặp phải như sau:

1. Khó khăn trong việc xác định tài sản chung và tài sản riêng
   Một trong những khó khăn lớn là việc xác định đâu là tài sản chung và đâu là tài sản riêng, đặc biệt khi các tài sản được tích lũy qua nhiều năm. Nếu không có thỏa thuận rõ ràng từ trước, việc phân định tài sản có thể dẫn đến tranh cãi giữa hai bên.
2. Tranh chấp về đóng góp và giá trị tài sản
   Khi phân chia tài sản, một bên có thể cho rằng mình đã đóng góp nhiều hơn và xứng đáng được hưởng phần tài sản lớn hơn. Tòa án sẽ phải xem xét các bằng chứng liên quan đến đóng góp của từng người để đưa ra quyết định hợp lý, nhưng việc thu thập và đánh giá bằng chứng này không phải lúc nào cũng dễ dàng.
3. Ảnh hưởng của các nghĩa vụ tài chính chung
   Trong trường hợp có các khoản nợ chung, việc xác định ai sẽ chịu trách nhiệm thanh toán nợ hoặc phần tài sản nào sẽ được sử dụng để thanh toán là một vấn đề phức tạp. Người có nghĩa vụ thanh toán nợ có thể cảm thấy không công bằng nếu phải gánh phần lớn nợ trong khi phần tài sản còn lại được chia đều.
4. Thời gian và chi phí cho quá trình phân chia tài sản qua tòa án
   Việc phân chia tài sản qua tòa án thường kéo dài và tốn kém, đặc biệt nếu có tranh chấp phức tạp. Các bên có thể mất nhiều thời gian và chi phí cho các thủ tục pháp lý, trong khi kết quả cuối cùng chưa chắc đã đáp ứng được mong muốn của cả hai bên.

Những lưu ý cần thiết

Khi tiến hành phân chia tài sản chung qua tòa án, các bên cần lưu ý các điểm sau:

1. Lập thỏa thuận về tài sản chung và tài sản riêng trước khi kết hôn
   Việc lập thỏa thuận trước khi kết hôn hoặc trong thời kỳ hôn nhân giúp các bên dễ dàng hơn trong việc phân chia tài sản nếu xảy ra tranh chấp. Thỏa thuận này nên được lập thành văn bản và công chứng để đảm bảo tính hợp pháp.
2. Chuẩn bị đầy đủ tài liệu và bằng chứng về tài sản
   Trong quá trình phân chia tài sản qua tòa án, các bên cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, chứng cứ liên quan đến tài sản chung và tài sản riêng. Các tài liệu này sẽ giúp tòa án xác định rõ ràng giá trị và đóng góp của từng người trong quá trình xây dựng tài sản chung.
3. Tham khảo ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý
   Việc tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý giúp các bên hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, đồng thời đảm bảo rằng quá trình phân chia tài sản diễn ra đúng theo quy định pháp luật. Các chuyên gia pháp lý cũng có thể tư vấn về cách bảo vệ quyền lợi và tránh được những rắc rối pháp lý.
4. Tìm hiểu kỹ quy định pháp luật về tài sản chung và nghĩa vụ tài chính chung
   Việc nắm vững các quy định pháp luật liên quan đến tài sản chung và nghĩa vụ tài chính giúp các bên chủ động hơn trong quá trình phân chia tài sản và đảm bảo quyền lợi của mình trong trường hợp xảy ra tranh chấp.

Căn cứ pháp lý

Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng thông qua tòa án được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật sau:

• Bộ luật Dân sự 2015, quy định về quyền sở hữu, nghĩa vụ tài chính chung và phân chia tài sản trong hôn nhân.
• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ về tài sản chung, tài sản riêng, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng trong quá trình phân chia tài sản.

Bạn có thể tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý liên quan tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group để được tư vấn cụ thể và chính xác từ các chuyên gia pháp lý.