Khi nào tài sản chung của vợ chồng phải được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận? Điều kiện và quy trình phân chia tài sản theo luật định.
Khi nào tài sản chung của vợ chồng phải được chia theo pháp luật thay vì theo thỏa thuận?
Trong luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng có thể được chia theo hai hình thức: theo thỏa thuận giữa các bên hoặc theo pháp luật. Thỏa thuận là phương pháp ưu tiên để đảm bảo các bên có thể tự do quyết định phần tài sản của mình theo cách mong muốn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, pháp luật yêu cầu tài sản chung phải được chia theo quy định mà không theo thỏa thuận.
- Trường hợp không đạt được thỏa thuận
Khi vợ chồng không đạt được sự đồng thuận về việc chia tài sản chung, thì tài sản sẽ được chia theo pháp luật. Tình huống này thường xảy ra khi ly hôn hoặc khi một trong hai bên qua đời và các thừa kế không đồng ý với phương án thỏa thuận. Pháp luật sẽ được áp dụng để đảm bảo tính công bằng và rõ ràng cho các bên. - Trường hợp có tranh chấp về tài sản chung
Nếu giữa các bên có tranh chấp về quyền sở hữu, giá trị tài sản, hoặc việc phân chia tài sản, các bên có thể yêu cầu tòa án can thiệp. Trong trường hợp này, tòa án sẽ phân chia tài sản theo quy định của pháp luật thay vì dựa trên thỏa thuận, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên. - Trường hợp có yêu cầu từ một bên hoặc từ các thừa kế
Khi một trong hai vợ chồng yêu cầu chia tài sản chung để bảo vệ quyền lợi của mình hoặc khi một trong hai bên qua đời và các thừa kế yêu cầu chia tài sản, thì việc phân chia tài sản sẽ diễn ra theo pháp luật. Việc này giúp xác lập rõ quyền sở hữu và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các thừa kế. - Trường hợp tài sản chung là di sản và không có di chúc
Nếu một trong hai bên qua đời mà không để lại di chúc, tài sản chung sẽ được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trong trường hợp này, một nửa tài sản chung sẽ thuộc về người còn sống, phần còn lại sẽ được phân chia cho các thừa kế theo thứ tự ưu tiên được pháp luật quy định. - Trường hợp ảnh hưởng đến quyền lợi của người thừa kế bắt buộc
Trong một số trường hợp, pháp luật quy định về quyền thừa kế bắt buộc của các thừa kế như con chưa thành niên, con mất khả năng lao động, hoặc cha mẹ già yếu. Nếu thỏa thuận phân chia tài sản vi phạm quyền lợi của các thừa kế bắt buộc này, tài sản sẽ được chia theo pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho họ.
Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B có tài sản chung gồm một căn nhà và một số khoản tiết kiệm. Khi ông A qua đời không để lại di chúc, các thừa kế của ông A bao gồm bà B và hai người con. Tuy nhiên, bà B và các con không đạt được thỏa thuận về việc chia tài sản chung, dẫn đến tranh chấp về quyền sở hữu căn nhà và khoản tiết kiệm.
Trong trường hợp này, bà B và các con có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản. Tòa án sẽ xác định rằng bà B sở hữu một nửa tài sản chung, trong khi phần của ông A sẽ được chia đều cho bà B và hai người con theo hàng thừa kế thứ nhất. Căn nhà và khoản tiết kiệm sẽ được định giá và chia phần dựa trên quy định pháp luật, nhằm bảo đảm quyền lợi của tất cả các thừa kế.
Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình phân chia tài sản chung của vợ chồng theo pháp luật, có thể gặp một số vướng mắc thực tế như sau:
- Tranh chấp về tỷ lệ phân chia và giá trị tài sản
Trong một số trường hợp, các thừa kế không đạt được sự đồng thuận về tỷ lệ hoặc giá trị tài sản chung. Điều này có thể làm phức tạp quá trình phân chia tài sản và đòi hỏi sự can thiệp của tòa án để xác định một tỷ lệ phân chia công bằng cho tất cả các bên. - Khó khăn trong việc xác định tài sản chung và tài sản riêng
Nếu không có giấy tờ hoặc chứng từ xác định rõ tài sản chung và tài sản riêng, việc phân chia tài sản có thể gây tranh cãi. Tài sản chung của vợ chồng thường được hiểu là tài sản được tạo lập trong thời kỳ hôn nhân, nhưng trong một số trường hợp, việc xác định cụ thể từng tài sản có thể gặp khó khăn. - Vấn đề pháp lý khi có thừa kế là người chưa thành niên hoặc không có năng lực hành vi dân sự
Nếu trong số các thừa kế có người chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự, tài sản phải được chia theo pháp luật để bảo đảm quyền lợi cho các đối tượng này. Điều này yêu cầu quy trình phân chia tài sản phải tuân thủ các điều kiện bảo vệ quyền lợi đặc biệt, làm cho quá trình phân chia tài sản trở nên phức tạp. - Thời gian và chi phí khi phân chia tài sản qua tòa án
Khi phân chia tài sản qua tòa án, chi phí và thời gian thường kéo dài, đặc biệt trong trường hợp có tranh chấp. Điều này có thể gây áp lực tài chính và làm giảm giá trị thực tế của tài sản được chia.
Những lưu ý cần thiết
Khi yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng theo pháp luật, các bên cần lưu ý các điểm sau:
- Chuẩn bị tài liệu đầy đủ
Để thực hiện quy trình phân chia tài sản, các bên cần chuẩn bị giấy tờ xác nhận quyền sở hữu tài sản, giấy chứng tử của người đã mất, và giấy tờ xác nhận hàng thừa kế. Điều này giúp quá trình phân chia tài sản được tiến hành nhanh chóng và hợp pháp. - Tham khảo ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý
Khi gặp phải tranh chấp hoặc các vấn đề phức tạp trong quá trình phân chia tài sản, việc tham khảo ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý sẽ giúp các bên hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, cũng như đảm bảo quy trình phân chia tài sản diễn ra theo quy định pháp luật. - Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình phân chia tài sản
Các bên liên quan cần hiểu rõ quyền lợi của mình trong tài sản chung và quy định pháp luật về thừa kế để bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh tranh chấp không cần thiết. - Thỏa thuận trước với các thừa kế nếu có thể
Trong một số trường hợp, các bên có thể thỏa thuận trước về việc phân chia tài sản để tránh kéo dài thời gian và chi phí qua tòa án. Sự thỏa thuận này cũng giúp duy trì mối quan hệ gia đình và đảm bảo tính công bằng.
Căn cứ pháp lý
Quy định về việc chia tài sản chung của vợ chồng theo pháp luật thay vì thỏa thuận được xác định trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt các điều khoản liên quan đến quyền thừa kế và phân chia tài sản theo pháp luật.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ về tài sản chung, tài sản riêng và quyền lợi của các bên thừa kế khi không đạt được thỏa thuận về phân chia tài sản.
Để tìm hiểu thêm về quy định pháp lý và được tư vấn chi tiết, bạn có thể tham khảo tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group để bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình phân chia tài sản chung.
