Khi nào tài sản chung của vợ chồng được coi là di sản thừa kế? Tìm hiểu các quy định pháp luật và điều kiện cụ thể trong việc thừa kế tài sản chung trong bài viết này.
1) Khi nào tài sản chung của vợ chồng được coi là di sản thừa kế?
Tài sản chung của vợ chồng có thể được coi là di sản thừa kế khi một trong hai người qua đời và tài sản chung của họ cần được phân chia theo quy định pháp luật. Theo luật Hôn nhân và Gia đình và Bộ luật Dân sự Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng bao gồm những tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân và được cả hai vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung. Khi một người trong vợ chồng mất đi, phần tài sản của người đã mất trong khối tài sản chung sẽ trở thành di sản thừa kế và được phân chia cho các người thừa kế hợp pháp hoặc theo di chúc, nếu có.
Điều kiện để tài sản chung trở thành di sản thừa kế
Để tài sản chung của vợ chồng được coi là di sản thừa kế, cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Một trong hai vợ chồng qua đời: Chỉ khi một người trong vợ chồng mất, phần tài sản thuộc quyền sở hữu của người đó mới trở thành di sản thừa kế. Phần tài sản chung này sẽ được chia đôi, và 50% giá trị tài sản được coi là di sản thừa kế của người đã mất.
- Không có thỏa thuận riêng về tài sản: Nếu hai vợ chồng không có thỏa thuận rõ ràng về việc phân chia tài sản hoặc về tài sản riêng và tài sản chung, tài sản được coi là thuộc sở hữu chung và sẽ được chia đều khi một trong hai qua đời.
- Tài sản phải hợp pháp và được công nhận theo pháp luật: Tài sản chung phải được hình thành hợp pháp, có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc các tài liệu liên quan như sổ đỏ, giấy tờ sở hữu, chứng từ chứng minh quyền sở hữu chung của hai vợ chồng.
Quy trình chia tài sản chung của vợ chồng khi trở thành di sản thừa kế
Quy trình phân chia tài sản chung của vợ chồng khi trở thành di sản thừa kế thường bao gồm các bước chính: xác định tài sản chung, chia phần tài sản thuộc về người đã mất, và phân chia phần di sản đó cho các người thừa kế. Phần tài sản của người còn sống sẽ được giữ nguyên, trong khi phần của người đã mất sẽ được chuyển giao cho các người thừa kế theo di chúc hoặc theo thứ tự hàng thừa kế của pháp luật.
2) Ví dụ minh họa
Trường hợp tài sản chung của vợ chồng trở thành di sản thừa kế
Ông M và bà N là vợ chồng và có chung một căn nhà và một khoản tiền gửi tiết kiệm. Sau khi ông M qua đời, căn nhà và khoản tiết kiệm sẽ được chia đôi, với 50% thuộc về bà N và 50% là phần tài sản của ông M – phần này được coi là di sản thừa kế. Theo quy định, di sản thừa kế của ông M (phần 50% căn nhà và 50% khoản tiết kiệm) sẽ được chia đều cho các người thừa kế hợp pháp của ông M, bao gồm bà N và các con của họ.
3) Những vướng mắc thực tế
Tranh chấp về việc xác định tài sản chung và tài sản riêng
Khi không có thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng, các bên thường gặp khó khăn trong việc xác định phần tài sản nào thuộc quyền sở hữu chung của vợ chồng và phần nào thuộc về mỗi người. Điều này có thể dẫn đến tranh chấp, đặc biệt khi tài sản là nhà đất hoặc tài sản có giá trị cao.
Khó khăn trong việc định giá tài sản chung khi phân chia
Việc định giá tài sản, đặc biệt là bất động sản và các tài sản giá trị lớn, có thể gây khó khăn cho người thừa kế. Việc xác định giá trị thị trường của tài sản đòi hỏi phải có đánh giá từ cơ quan hoặc tổ chức chuyên nghiệp, và có thể gây mất thời gian cũng như chi phí đáng kể.
Tranh chấp về quyền sử dụng tài sản chung khi người còn lại muốn giữ tài sản
Nếu người còn sống muốn giữ lại tài sản chung như nhà ở, trong khi các người thừa kế khác muốn bán tài sản để chia đều, việc này có thể dẫn đến mâu thuẫn. Sự khác biệt về ý kiến này thường gây ra tranh cãi và có thể kéo dài quá trình giải quyết di sản.
4) Những lưu ý cần thiết
Lập thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng
Vợ chồng nên có thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng ngay từ khi bắt đầu hôn nhân hoặc khi có tài sản mới. Điều này giúp tránh các tranh chấp không đáng có và bảo vệ quyền lợi của cả hai bên trong trường hợp một trong hai qua đời.
Xem xét việc lập di chúc
Nếu một trong hai vợ chồng có ý định chỉ định rõ ràng người thừa kế tài sản của mình, việc lập di chúc là một cách hiệu quả để đảm bảo mong muốn của người lập di chúc được thực hiện. Di chúc cũng giúp hạn chế mâu thuẫn giữa các người thừa kế và bảo vệ quyền lợi của người còn sống.
Tham khảo ý kiến luật sư trong trường hợp tranh chấp
Nếu có tranh chấp về tài sản chung hoặc các vấn đề pháp lý phức tạp liên quan đến thừa kế, người còn sống hoặc các người thừa kế nên tham khảo ý kiến của luật sư để giải quyết vấn đề một cách hợp pháp và hiệu quả. Luật sư có thể cung cấp hướng dẫn cụ thể, hỗ trợ trong việc định giá tài sản và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.
5) Căn cứ pháp lý
Pháp luật Việt Nam quy định rõ về tài sản chung của vợ chồng và quyền thừa kế tài sản này trong Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Cụ thể:
- Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Quy định về tài sản chung của vợ chồng.
- Điều 66 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Quy định về xử lý tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời.
- Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về di sản thừa kế.
Bài viết trên đây đã cung cấp thông tin chi tiết về khi nào tài sản chung của vợ chồng được coi là di sản thừa kế. Để bảo vệ quyền lợi thừa kế hợp pháp và tránh các tranh chấp kéo dài, Luật PVL Group khuyến khích người dân lập di chúc rõ ràng và tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật về tài sản chung và thừa kế.
